Tuần 13. Tỏ lòng (Thuật hoài)

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ !
TỎ LÒNG
Tiết 37 : Đọc văn
(Thuật hoài)

-Phạm Ngũ Lão-
Giáo viên : Nguyễn Thị Dạ Ngân
Lớp dạy : 10A8
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Phạm Ngũ Lão (1255-1320)
Quê : làng Phù Ủng, huyện Đường Hào (nay thuộc huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên).
Là danh tướng đời Trần.
Hãy trình bày những hiểu biết cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp
của Phạm Ngũ Lão ?
PHẠM NGŨ LÃO NGỒI ĐAN SỌT, MẢI NGHĨ VIỆC NƯỚC
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Phạm Ngũ Lão (1255-1320)
Quê : làng Phù Ủng, huyện Đường Hào (nay thuộc huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên).
Là danh tướng đời Trần.
Thích đọc sách, ngâm thơ.

Đền Ủng (Phù Ủng, Ân Thi, Hưng Yên) - nơi thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão
Tỏ lòng
- Phạm Ngũ Lão -
(Thuật hoài)






I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Phạm Ngũ Lão (1255-1320)


2. Bài thơ “Tỏ lòng” (Thuật hoài)

- Đọc diễn cảm :

Tỏ lòng
- Phạm Ngũ Lão -
(Thuật hoài)
PHIÊN ÂM
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu.
Nam nhi vị liễu công danh trái,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.
DỊCH THƠ
Múa giáo non sông trải mấy thu,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.
Công danh nam tử còn vương nợ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.
(Bùi Văn Nguyên dịch)
DỊCH NGHĨA
Cầm ngang ngọn giáo gìn giữ non sông đã mấy thu,
Ba quân như hổ báo, khí thế hùng dũng nuốt trôi trâu.
Thân nam nhi mà chưa trả xong nợ công danh,
Thì luống thẹn thùng khi nghe người đời kể chuyện Vũ hầu.
NGUYÊN TÁC CHỮ HÁN
Trình bày những hiểu biết của em về bài thơ theo mẫu sau :
Hoàn cảnh
sáng tác

Thể thơ
Thuật: kể, bày tỏ
Hoài: nỗi lòng

Nhan đề
Ước đoán: Bài thơ ra đời trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần 2.
1.Tác giả Phạm Ngũ Lão
I. TÌM HIỂU CHUNG
Bố cục
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, chữ Hán.
- 2 câu đầu: Vẻ đẹp hào hùng của con người và quân đội thời Trần.
- 2 câu sau: Tâm sự của tác giả.
Bày tỏ khát vọng, hoài bão trong lòng.
2. Bài thơ “Tỏ lòng”
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Phạm Ngũ Lão
2. Bài thơ “Tỏ lòng”
3. Đối chiếu bản dịch thơ với nguyên tác
Câu 1.
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu
Múa giáo non sông trải mấy thu
=> Câu thơ dịch chưa lột tả hết tư thế lẫm liệt, hiên ngang, vững chãi của người tráng sĩ.
Câu 2.
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu
=> Câu thơ dịch bỏ mất hai chữ “tì hổ” – hình ảnh so sánh cụ thể về sức mạnh của ba quân.
Câu 3, 4 : dịch sát nghĩa.
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Vẻ đẹp hào hùng của con người và quân đội thời Trần
a. Hình ảnh con người thời Trần
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu
Múa giáo non sông trải mấy thu
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
Tư thế dũng mãnh,
chủ động
Tầm vóc kì vĩ
Khí thế hiên ngang,
bất khuất

Người tráng sĩ
Cầm ngang ngọn giáo bảo vệ đất nước
Không gian non sông
Thời gian “mấy thu”
Vẻ đẹp của con người thời Trần
được thể hiện như thế nào
ở câu thơ đầu ?
1. Vẻ đẹp hào hùng của con người và quân đội thời Trần
a. Hình ảnh con người thời Trần

Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu
b. Hình ảnh quân đội nhà Trần
Nghệ thuật
so sánh
Quân đội
hùng mạnh
như hổ báo
Nghệ thuật phóng đại
Khí mạnh
nuốt trôi trâu
Khí mạnh lấn át
sao Ngưu
Ca ngợi sức mạnh hùng tráng của
quân đội nhà Trần
Em cảm nhận như thế nào về sức mạnh của quân đội nhà Trần qua câu thơ
“Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” ?
Chữ Đông + Bộ A = Chữ Trần
Hào khí Đông A : Hào khí thời Trần
- Tâm hồn, khí phách dân tộc thời Trần
- Tư tưởng độc lập, tự cường, tự hào dân tộc
- Ý chí quyết chiến, quyết thắng chống kẻ thù xâm lược…
Trần Nhật Duật đánh thắng Toa Đô ở trận Hàm Tử. Trần Quang Khải, Trần Quốc Toản, Phạm Ngũ Lão đánh thắng thủy quân Nguyên ở trận Chương Dương. Những chiến thắng liên tiếp làm tinh thần binh sĩ dâng cao.
Trận Tây Kết, Hưng Đạo Vương chém đầu Toa Đô.
Trận Vạn Kiếp, Hưng Đạo Vương cùng các tướng đại thắng. 
Thái Tử Thoát Hoan phải chui vào ống đồng cho quân kéo chạy về Tàu. Phạm Ngũ Lão được lệnh mang 3 vạn quân phục kích đánh địch ở Vạn Kiếp, chặn đường địch rút chạy lên biên giới phía bắc và diệt được hai phó tướng địch là Lý Quán và Lý Hằng.
Trận Bạch Đằng năm 1288:  Quân ta giết giặc Nguyên. Máu kẻ thù đỏ cả dòng sông. Tướng Nguyên là Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp đều bị bắt.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Vẻ đẹp hào hùng của con người và quân đội thời Trần
2. Tâm sự của tác giả
a. Tâm sự về công danh – Cái chí của kẻ làm trai
Nam nhi vị liễu công danh trái
Công danh nam tử còn vương nợ
CHÍ KHÍ, KHÁT VỌNG, Ý THỨC TRÁCH NHIỆM CỦA VỊ TƯỚNG TÀI BA


Chí khí nam nhi thể hiện như thế nào qua câu thơ
“Công danh nam tử còn vương nợ” ?
2. Tâm sự của tác giả
a. Tâm sự về công danh – Cái chí của kẻ làm trai
b. Tâm sự về nỗi thẹn – Cái tâm của người anh hùng
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu


- Sự khiêm nhường.
- Cái tâm chân thành, trong sáng.
- Ý thức trách nhiệm lớn lao với đất nước nhân dân.
- Hùng tâm tráng chí của tác giả.

=> NHÂN CÁCH CAO CẢ

Tại sao tác giả lại “thẹn” khi nghe dân gian
kể chuyện Vũ hầu ?
Sự hổ thẹn ấy cho thấy cái tâm của nhà thơ
như thế nào ?
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
III. TỔNG KẾT

Hãy khái quát những nét đặc sắc nghệ thuật và nội dung của bài thơ ?
Ý nghĩa giáo dục
của bài thơ “Tỏ lòng”
đối với tuổi trẻ hôm nay
và mai sau ?
CỦNG CỐ
Câu 1.
Đề tài của bài thơ “Tỏ lòng” là gì ?
Sức mạnh của nhà Trần
Bày tỏ tình yêu thiên nhiên
Bày tỏ khát vọng lập công
Chí làm trai
CỦNG CỐ
Câu 2.
Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “Cầm ngang ngọn giáo” là :
Biểu hiện tư thế hiên ngang
Biểu hiện ý chí mạnh mẽ
Biểu hiện tấm lòng kiên định
Biểu hiện khí thế sôi sục
CỦNG CỐ
Câu 3.
Câu thơ “Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu” thể hiện điều gì ?
Diễn tả khí phách mạnh mẽ của quân đội nhà Trần
Phóng đại về sức mạnh quân đội nhà Trần
Vừa cụ thể hóa sức mạnh vật chất, vừa khái quát hóa sức mạnh tinh thần của quân đội nhà Trần
Cả A, B và C đều đúng
CỦNG CỐ

Câu 4:
Dòng nào nêu đúng nhất lí do “thẹn” của nhà thơ ?

Chưa đạt được danh vọng gì nên xấu hổ với vợ con, tổ tiên.

B. Chưa mưu lược, chưa lập được công lớn như Vũ hầu, chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với đất nước.

C. Chưa tài giỏi và giàu sang như Vũ hầu.

D. Chưa có địa vị và quyền cao chức trọng như Vũ hầu.
CỦNG CỐ
Câu 5.
Hào khí Đông A được thể hiện như thế nào qua bài thơ “Tỏ lòng” ?
Khắc họa những chiến công lẫy lừng của quân và dân thời Trần.
 Thể hiện ý chí căm thù và tinh thần quyết tâm chiến đấu của đội quân chính nghĩa.
 Thể hiện tầm nhìn xa trông rộng về sự trường tồn của dân tộc.
 Khắc họa hình tượng người anh hùng trong khí thế hào hùng của thời đại. 
CỦNG CỐ
Câu 6:
Dòng nào không phải là thành công nghệ thuật của bài thơ ?

A. Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng bao quát

B. Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi

C. Ngôn ngữ trong sáng, đậm đà bản sắc dân tộc

D. Hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ
TIỂU KẾT
Hai
câu
đầu
Tư thế hiên ngang, oai hùng của người tráng sĩ thời Trần.
Khí thế quyết chiến quyết thắng của quân đội thời Trần.

Vẻ đẹp sử thi hoành tráng của thời đại Đông A.
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Vẻ đẹp hào hùng của con người và quân đội thời Trần
a. Hình ảnh con người thời Trần
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu
Múa giáo non sông trải mấy thu
Tỏ lòng
-Phạm Ngũ Lão-
(Thuật hoài)
Tư thế dũng mãnh,
chủ động
Tầm vóc kì vĩ
Khí thế hiên ngang,
bất khuất
Vẻ đẹp của con người thời Trần
được thể hiện như thế nào
ở câu thơ đầu ?