Tuần 13. Tỏ lòng (Thuật hoài)

Thuật Hoài
Phạm Ngũ Lão
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
- Phạm Ngũ Lão (1255-1320) là danh tướng thời Trần.
- Ông là người văn võ toàn tài, có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông.
述 懷

橫 槊 江 山 恰 幾 秋
三 軍 貔 虎 氣 吞 牛
男 兒 未 了 功 名 債
羞 聽 人 間 說 武 侯

" Múa giáo non sông trải mấy thu ,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu .
Công danh nam tử còn vương nợ ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu . "
" Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu .
Nam nhi vị liễu công danh trái ,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu . "
2. Văn bản
- Ra đời trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông (lần II)
- Bố cục:
+ Tiền giải: 2 câu đầu: vẻ đẹp hào hùng của con người thời Trần.
+ Hậu giải: 2 câu cuối: vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách, lý tưởng của tác giả.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Hai câu đầu: Vẻ đẹp kỳ vĩ của con người và khí thế hào hùng của thời đại.
Câu 1: Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu
 Múa giáo non sông trải mấy thu.
Hoành sóc: cầm ngang ngọn giáo
 Tư thế tĩnh - hiên ngang, vững chãi
Tâm thế chủ động, tự tin
Múa giáo: Tư thế động
Sự phô diễn ra bên ngoài
 Vẻ đẹp của con người thời Trần:
- Tầm vóc, tư thế hành động lớn lao, kỳ vĩ.
+ Hoành sóc: cầm ngang ngọn giáo bảo vệ non sông đất nước
+ “Hoành sóc giang sơn”: độ dài ngọn giáo đo bằng kích thước non sông.
- Tư thế hiên ngang mang tầm vũ trụ
+ Không gian mở ra cả hai chiều: rộng ( non sông đất nước) , cao ( tận sao ngưu)
+ Thời gian: rất dài: “kháp kỷ thu”  mấy năm rồi.
 Làm nổi bật hình ảnh con người kỳ vĩ.
Câu 2: Tam quân tỳ hổ khì thôn ngưu
 Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.
- Ba quân: quân đội nhà Trần  tượng trưng cho sức mạnh dân tộc.
- Thủ pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại vừa cụ thể hoá sức mạnh vật chất của ba quân vừa khái quát hoá sức mạnh tinh thần của đội quan mang hào khí Đông A
 Khí thế hùng mạnh của quân đội thời Tần.
Hào khí Đông A:
Tâm hồn, khí phách dân tộc thời Trần
+ Tu tu?ng d?c l?p t? cu?ng, t? h�o d�n t?c
+ � chí quy?t chi?n, quy?t th?ng k? th� x�m lu?c
Đây còn là lối chơi chữ:
Chữ “Đông” + boä A = chữõ “Trần”
Hào khí Đông A: Hào khí thời Trần
2. Hai câu cuối: Chí làm trai – cái tâm của người anh hùng
Nợ công danh :
+ Chí làm trai theo tinh thần Nho giáo:
* Lập công:để lại sự nghiệp
* Lập danh: để lại tiếng thơm.
+ Chưa hoàn thành nghĩa vụ với đất nước
 Lý tưởng sống của trang nam tử thời phong kiến.
- Ý nghĩa của chữ “thẹn”: chưa có tài mưu lược lớn như Vũ Hầu để cứu dân, cứu nước  nhân cách vẻ đẹp con người
 Cái tâm của người anh hùng.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung:
Thuật hoài là chân dung tinh thần của tác giả đồng thời là chân dung tinh thần cửa thời đại nhà Trần
2. Nghệ thuật
Hàm súc, cô đọng
Bút pháp hoành tráng có tính sử thi
Hình ảnh giàu sức biểu cảm.