Tuần 13. Tỏ lòng (Thuật hoài)

Phạm Ngũ Lão ngồi đan sọt mãi nghĩ việc nước.
Khu lăng mộ
Phạm Ngũ Lão ở làng Phù Ủng, Hưng Yên.
Khu đền thờ Phạm Ngũ Lão
ở làng Phù Ủng, Hưng Yên
Phiên âm
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu .
Nam nhi vị liễu công danh trái ,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu .
Dịch thơ
Múa giáo non sông trải mấy thu ,
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu .
Công danh nam tử còn vương nợ ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu .
Bố cục
2 câu đầu – Tiền giải
Hình ảnh người trai
Và quân đội thời Trần.
2 câu cuối – Hậu giải
Tâm sự của tác giả.
Bố cục
Khai
Thừa
Chuyển
Hợp
(Câu 1)
(Câu 2)
(Câu 3)
(Câu 4)
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ,

Múa giáo non sông trải mấy thu,

Cầm ngang ngọn giáo:
tư thế hiên
ngang, lẫm liệt,
vững chãi.
Múa giáo:
sự điêu luyện, dẻo dai
nhưng thiếu cứng rắn,
mạnh mẽ.
Múa giáo non sông trải mấy thu,

Đánh giặc giữ nước
đã nhiều năm.
Độ dài ngọn giáo đo bằng
kích thước non sông.
Vẻ đẹp kì vĩ, dẻo dai,
mang tầm vóc vũ trụ.
“Cầm ngang ngọn giáo mà trấn giữ non sông, ngọn giáo ấy phải đo bằng chiều ngang của non sông. Thế thì con người cầm ngang ngọn giáo bảo vệ tổ quốc ấy tất phải được đo bằng kích thước của trời đất. Con người có tầm vóc vũ trụ như vậy đã đồng nhất với non sông. Tầm vóc hoành tráng, tư thế vững chắc ấy của dân tộc ta có cơ sở từ tinh thần làm chủ đất nước sâu sắc, từ ý chí bảo vệ đất nước kiên cường. Với tinh thần ấy nhân dân ta đã làm nên những chiến công oanh liệt ở Chương Dương, Hàm Tử, Chi Lăng,v.v…và nhất là Bạch Đằng”
Đinh Gia Khánh
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu .

(Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu .)

Quân đội
nhà Trần
Khí thế hùng
mạnh như hổ
báo có thể
nuốt trôi trâu
Khí thế hào
hùng xông lên
tận trời, làm át
cả sao trời.
So sánh
và
phóng đại
Hùng mạnh
Hình ảnh
Tráng sĩ cầm ngang ngọn
giáo giữ nước bao năm
chưa mảy may mệt mỏi.
Quân đội sục sôi khí thế
quyết chiến quyết rhắng,
*Thảo luận : 2 phút.

- Hai hình ảnh trong hai câu thơ liên hệ gì với nhau?
Chữ Đông
+
Bộ A
=
chữ Trần
Hào khí Đông A là hào khí dân tộc thời Trần.
Nam nhi vị liễu công danh trái ,

(Công danh nam tử còn vương nợ ,)
Chí làm trai:
Lập công (để lại sự nghiệp), lập danh (để lại tiếng thơm)
Hoàn thành nghĩa vụ đối với dân với nước.
“Đã mang tiếng ở trong trời đất
Phải có có danh gì với núi sông.”
Nguyễn Công Trứ

“Làm trai phải lạ ở trên đời,
Há để càn khôn tự chuyển dời.”
Phan Bội Châu
“Nợ công danh lúc này là trách nhiệm
của người thanh niên đối với đất nước khi có giặc ngoại xâm…Người thanh niên thời đại ấy đã ý thức được trách nhiệm cao cả của mình đối với tổ quốc…”
Nguyễn Sĩ Cẩn
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu .

(Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.)
Thẹn
Nhân cách
cao cả
Khát vọng
muốn sánh
với Vũ hầu.
Khiêm tốn
“Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.”
Nguyễn Khuyến
Tâm sự tác giả
Khát vọng
lập công danh
để tận trung
báo quốc
Lí tưởng tích cực,
lẽ sống lớn
Thẹn vì nghĩ mình
chưa có tài, đức
như Vũ hầu,
sự nghiệp chưa
có gì đáng nói.
Dành trọn cái tâm
cho đất nước
Con người có lí tưởng, hoài bão
Cái tâm chân thành, trong sáng.
Thảo luận 2 phút:
Qua những lời thơ tỏ lòng, em thấy hình ảnh trang nam nhi thời Trần mang vẻ đẹp như thế nào?
Vẻ đẹp
trang nam nhi
thời Trần
Con người vũ trụ
Con người cộng đồng
Con người hữu tâm
Con người
thời Trần
cao đẹp
Chọn đáp án mà em cho là đúng nhất cho từng câu dưới đây:
Câu 1. Chủ thể trữ tình của “Tỏ lòng” là:

A. Một nhà nho.

B. Một nhà sư.

C. Nhà vua.

D. Một vị tướng.
Câu 2. Hình ảnh “hoành sóc” thể hiện:

A. Khí thế sục sôi.


C. Lòng can đảm.

D. Ý chí mạnh mẽ.
B. Tư thế hiên ngang, hùng dũng, vững chãi.

Câu 3. Hai câu thơ cuối thể hiện:

A. Lí tưởng công danh.

B. Ước mơ về cuộc sống thanh bình.

C.Tấm lòng thương dân tha thiết.


D. Cái chí, cái tâm của người anh hùng.
Nghệ thuật

Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc,
gợi, giàu tính biểu cảm
Hình ảnh thơ kì vĩ,
hoành tráng, có tính sử thi
Nội dung
Vẻ đẹp con người
Vẻ đẹp thời đại
Hình ảnh tráng sĩ
Hình ảnh ba quân
Tâm sự của tác giả