Tuần 13. Tỏ lòng (Thuật hoài)

Tỏ lòng
Đọc thơ
(Thuật hoài)

Phạm Ngũ Lão
Chào mừng
quý thầy cô đến dự giờ
Giáo viên: Nguyễn Xuân Thọ
Trường THPT Trần Văn Thời- Cà Mau
Tỏ lòng
1.Tác giả Phạm Ngũ Lão:
Phạm Ngũ Lão (1255-1320)

Quê: Làng Phù Ủng, Huyện Đường Hào (Nay là huyện Ân Thi, Hưng Yên)

Trước là môn khách trong nhà, sau trở thành con rể của Trần Hưng Đạo.

Người có công lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông.

Ông làm tới chức Điện suý (Được phong tước Quan nội hầu).

Ông là người thích đọc sách, ngâm thơ (Văn võ toàn tài).

- Ông được vua Trần yêu mến cả khi sống và khi mất (Khi mất vua Trần ra lệnh nghỉ chầu 5 ngày để tỏ lòng tưởng nhớ).
I. TÌM HIỂU CHUNG
Đọc phần tiểu dẫn SGK. Hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả Phạm Ngũ Lão?
Ngoài phần tiểu dẫn sách giáo khoa, em biết gì Phạm Ngũ Lão?
Những hình ảnh, câu chuyện về Phạm Ngũ Lão
Phạm Ngũ Lão trong đời sống văn hóa tinh thần nhân dân
Cổng Đình thôn Châu thờ
Tướng quân Phạm Ngũ Lão
Lễ hội Phù Ủng- Hưng Yên
Đọc giọng thiết tha, hùng tráng, chậm rãi. ngắt nhịp 4/3
Hoành sóc giang sơn cáp kỷ thu

Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu

Nam nhi vị liễu công danh trái

Thu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
Múa giáo non sông trải mấy thu,

Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu

Công danh nam tử còn vương nợ,

Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu.

Bùi Văn Nguyên (dịch)
Phiên âm
Dịch thơ
Nhan đề của bài thơ là “tỏ lòng”. Vậy ta đọc văn bản với giọng điệu như thế nào? Ngắt nhịp ra sao?
Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến quyết thắng của quân dân nhà Trần chống quân xâm lược Nguyên – Mông (Lần 2)
d. Ý nghĩa nhan đề:
“Tỏ lòng” dịch từ hai chữ “ Thuật hoài”- nghĩa là bày tỏ nỗi lòng, khát vọng và hoài bão của mình
Qua phần đọc, hãy trình bày những hiểu biết của em về bài thơ?
a.Hoàn cảnh sáng tác :
b.Thể thơ:
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, viết bằng chữ Hán
c. Kết cấu:
- Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.
- Hai câu cuối: Nỗi lòng của nhà thơ
1. Nội dung
a. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.
Hoành sóc giang san kháp kỉ thu
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
( Múa giáo non sông trải mấy thu
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu )
Hành động: Hoành sóc:
- Quyết tâm: Thời gian:
- Không gian: to lớn, bao la
Hai câu thơ đã phác họa được điều gì về người trai và ba quân đời Trần?
- Sức mạnh, khí thế ba quân Nhà Trần
1. Nội dung
a. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.
Hoành sóc: cầm ngang ngọn giáo -> hành động tư thế hiên ngang, lẫm liệt vững trãi của người trai
Hành động:
“Múa giáo”:diễn tả sự điêu luyện, bền bỉ, dẻo dai nhưng thiếu đi độ cứng rắn, mạnh mẽ.
Câu thơ nguyên tác hay, có hồn dựng lên hình ảnh người trai cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước oai phong,mạnh mẽ,kiên hùng như át cả không gian, trải dài theo thời gian.
- Không gian:
non sông, đất nước rộng lớn, bao la, kỳ vĩ
- Quyết tâm ( thời gian):
Bảo vệ đất nước đã mấy thu: quyết tâm bền bỉ, dẻo dai
- Ba quân Nhà Trần
+ Sức mạnh ba quân(Tam quân):
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
(Ba quân khí mạnh nuốt sao Ngưu)

+ Khí thế (thôn ngưu):
a. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.
Hình ảnh ba quân đời
Trần hiện qua những
phẩm chất gì ?
Nghệ thuật so sánh, phóng đại không chỉ diễn tả sức mạnh vô song của quân đội nhà Trần, mà còn thể hiện hào khí Đông A- hào khí anh hùng thời đại của nhà Trần
Với giọng thơ mạnh mẽ, hào hùng, bút pháp tượng trưng, hai câu thơ đã khắc họa được hình ảnh người trai và đội quân nhà Trần vừa anh dũng, kiên Cường, hiên ngang vừa lớn lao kỳ vĩ như trong sử thi, thần thoại
như hổ báo- sức mạnh vô song
mạnh mẽ có thể nuốt trôi trâu, át cả sao trời
Nghệ thuật?
b. Hai câu cuối: Nỗi lòng của nhà thơ
Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.
(Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu).
Hai câu thơ đã
thể hiện được quan niệm?
nỗi lòng? gì của tác giả?
Làm trai phải tạo lập Công danh( sự nghiệp) để lại tiếng thơ muôn đời
- Quan niện Chí làm trai:
- Nỗi lòng của nhà thơ :
Thấy thẹn
+ Thẹn: Vì chưa trả hết nợ công danh (nợ đời)- chưa cống hiến được nhiều cho đất nước
+ Thẹn vì chưa có được tài cao chí lớn, mưu lược, chưa tạo
lập được công danh hiển hách như Vũ Hầu
Phải trả nợ công danh- phải có trách nhiệm
Với quê hương, đất nước, bản thân, gia đình
Đó là cái thẹn của một con người có lý tưởng, hoài bão vừa lớn lao, vừa khiêm nhường, luôn dành trọn cái tấm lòng cho đất nước, cho cộng đồng.
Tác giả quan niệm
chí làm trai phải
như thế nào ?
Lời thơ giản dị, hàm súc, hai câu thơ đã thể hiện được tấm lòng cao đẹp mong mỏi, khát vọng của người trai muốn được cống hiến nhiều hơn cho đất nước.
Qua lời thơ “ tỏ lòng” anh/chị thấy hình ảnh người trai đời Trần mang những vẻ đẹp gì?
Vẻ đẹp
Ý chí
Quyết tâm
Trách nhiệm
Khát vọng
Từ hình ảnh người trai đời Trần, anh/ chị có nhận xét gì về những hình ảnh của tuổi trẻ ngày nay? Điều đó giúp anh/ chị suy nghĩ gì?
Tuổi trẻ thời đại sống phải biết sống đẹp: Biết cầu tiến, vươn lên, biết biết xả thân vì nghĩa, không ngại khó. Sống phải có trách nhiệm với bản thân, mọi người
1. Nội dung:
III. TỔNG KẾT
2. Nghệ thuật:
Bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp của sức mạnh, lí tưởng và nhân cách cao đẹp của người trai một lòng vì dân vì nước. Vì vậy mà có sức ngân vang
Bài thơ Đường ngắn gọn, súc tích, bút pháp cổ điển, giọng thơ hùng tráng đã đã thể hiện được hào khí anh hùng thời đại
Nói về bài thơ “ Tỏ Lòng”- Phạm Ngũ Lão
Đặng Minh Khiêm đã từng vịnh:
Tài chí kiêm toàn đáng loại ưu
Non sông vung giáo nuốt sao Ngưu
Một thời tuy đã nên danh tướng
Chí khí anh hùng vẫn khát khao
DidRơ cũng từng nói:
“ không có khát vọng lớn không có sự nghiệp lớn
D�ng
IV. CỦNG CỒ
sai
sai
sai
Sai r?i
IV. CỦNG CỒ
Sai rồi
D�ng
Sai rồi
Sai r?i
IV. CỦNG CỒ
Đúng
Sai r?i
Sai rồi
Bài học kết thúc.
TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
Theo em 2 từ hoành sóc và múa giáo giống nhau và khác nhau điều gì trong việc phác họa hình tượng người trai?
Giống nhau: đều phác họa tư thế hành động của người trai
Khác nhau
Hoành sóc
Múa giáo
Những hình ảnh này nó
Giúp em hiểu gì về cuộc
Sống? Về bản thân?
Những hình ảnh này nó
Giúp em hiểu gì về cuộc
Sống? Về bản thân?