Tuần 13. Sóng

MASTER NGUYEN HONG
1
Sóng
Xuân Quỳnh
MASTER NGUYEN HONG
2
MASTER NGUYEN HONG
3
- Là nhà thơ nữ tiêu biểu cho văn học Việt Nam hiện đại.
- Cuộc đời bất hạnh, thiếu may mắn.
+ Mồ côi từ nhỏ, thiếu vắng tình thương.
+ Trắc trở tình duyên.
+ Bi kịch của cái chết.
- Xuân Quỳnh luôn khao khát tình thương, tình yêu, hạnh phúc. Chị sống sôi nổi, trẻ trung, mãnh liệt.
Trình bầy những hiểu biết của em về tác giả Xuân Quỳnh?
1. Tác giả
MASTER NGUYEN HONG
4
- 13 tuổi là diễn viên múa, nhưng chị rất yêu thơ nên quyết định đến với thơ ca.
- Thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói đằm thắm, dung dị, rất đời thường, thể hiện khao khát cháy bỏng được sống, được yêu, hạnh phúc.
- Tiếng lòng đã cất lên thành nhạc, Xuân Quỳnh có nhiều bài thơ được phổ nhạc. (Thuyền và biển, Thơ tình cuối mùa thu).
MASTER NGUYEN HONG
5
Tác phẩm
Tơ tằm - chồi biếc (thơ, in chung)
Hoa dọc chiến hào (thơ, in chung)
Gió Lào, cát trắng (thơ, 1974)
Lời ru trên mặt đất (thơ, 1978)
Sân ga chiều em đi (thơ, 1984)
Tự hát (thơ, 1984)
Hoa cỏ may (thơ, 1989)
Thơ Xuân Quỳnh (1992 , 1994)
Thơ tình Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ (1994)
Cây trong phố - Chờ trăng (thơ, in chung)
Bầu trời trong quả trứng (thơ thiếu nhi, 1982)
Truyện Lưu Nguyễn (truyện thơ, 1985)
Mùa xuân trên cánh đồng (truyện thiếu nhi - 1981)
Bến tàu trong thành phố (truyện thiếu nhi, 1984)
Vẫn có ông trăng khác (truyện thiếu nhi, 1986)
Tuyển tập truyện thiếu nhi (1995)
MASTER NGUYEN HONG
6
MASTER NGUYEN HONG
7
MASTER NGUYEN HONG
8
Chẳng dại gì em ước nó bằng vàng
Trái tim em anh đã từng biết đấy
Anh là người coi thường của cải
Nên nếu cần anh bán nó đi ngay

Em cũng không mong nó giống mặt trời
Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống
Lại mình anh với đêm dài câm lặng
Mà lòng anh xa cách với lòng em

Em trở về đúng nghĩa trái tim
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết lấy lại những gì đã mất
Biết rút gần kho¶ng cách của yêu tin

Tự hát
MASTER NGUYEN HONG
9

Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêu

Mùa thu nay sao bão mưa nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
D·y đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh


Em lo âu trước xa tắp đường mình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn

Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em
Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh c¶ khi chết đi rồi
MASTER NGUYEN HONG
10
Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ,
Không gian xao xuyến chuyển sang mùa.
Tên mình ai gọi sau vòm lá,
Lối cũ em về nay đã thu.


Mây trắng bay đi cùng với gió,
Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ.
Đắng cay gửi lại bao mùa cũ,
Thơ viết đôi dòng theo gió xa.

Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may
Áo em sơ ý cỏ găm đầy
Lời yêu mỏng mảnh như màu khói,
Ai biết lòng anh có đổi thay ?
Hoa cỏ may
MASTER NGUYEN HONG
11
MASTER NGUYEN HONG


Em vẫn biết đấy là điều đã cũ
Chuyện tình yêu, quan trọng gì đâu
Sự gắn bó giữa hai người xa lạ
Nỗi vui buồn đem chia sẻ cùng nhau.

Em đâu dám nghĩ là vĩnh viễn
Hôm nay yêu, mai có thể xa rồi
Niềm đau đớn tưởng như vô tận
Bỗng có ngày thay thế một niềm vui

Điều hôm nay ta nói, ngày mai
Người khác lại nói lời yêu thuở trước
Đời sống chẳng vô cùng, em biết
Và câu thơ đâu còn mãi ngày sau


Chẳng có gì quan trọng lắm đâu
Như không khí, như màu xanh lá cỏ
Nhiều đến mức tưởng như chẳng có
Trước cuộc đời rộng lớn mênh mang

Nhưng lúc này anh ở bên em
Niềm vui sướng trong ta là có thật
Như chiếc áo trên tường, như trang sách
Như chùm hoa mở cánh trước hiên nhà

Em hiểu rằng mỗi lúc đi xa
Tình anh đối với em là xứ sở
Là bóng rợp trên con đường nắng lửa
Trái cây thơm trên miền đất khô cằn

Đó tình yêu em muốn nói cùng anh
Nguồn gốc của muôn ngàn khát vọng
Lòng tốt để duy trì sự sống
Cho con người thực sự người hơn.
Nói với anh
MASTER NGUYEN HONG
12
MASTER NGUYEN HONG
13
Văn bản
Dữ dội và dịu êm,
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận biển

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
MASTER NGUYEN HONG
14
Trước muôn trùng sóng biển
Em nghĩ về em, anh
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
MASTER NGUYEN HONG
15
Con sóng dưới lòng sâu,
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh,
Cả trong mơ còn thức
MASTER NGUYEN HONG
16

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương
MASTER NGUYEN HONG
17


ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vàn cách trở

Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
MASTER NGUYEN HONG
18
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
MASTER NGUYEN HONG
19
2. Cảm nhận chung về bài thơ
Em có cảm nhận gì về nội dung bài thơ?
- Bài thơ là tiếng lòng của nhà thơ - người con gái đang yêu và khát vọng được yêu hết mình, được vĩnh viễn hoá tình yêu.
- Nhân vật trữ tình hoá thân thành 2 hình tượng "sóng" và "em" để nói lên lòng mình.
- Ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị, không cầu kỳ, khuôn sáo, thể hiện tình yêu chân thành, đằm thắm, tự nhiên.
1. T¸c gi¶
MASTER NGUYEN HONG
20
3. Đọc - hiểu
- Mở đầu bài thơ, nhân vật trữ tình đã tách mình thành hai nhân vật "sóng" và "em" để bộc bạch lòng mình. Đó là tiếng lòng của người con gái đang yêu.
Sự xuất hiện song đôi của 2 hình tượng "sóng" và" em" giúp nhà thơ nói lên điều gì trong lòng mình?
`
Hình ảnh con sóng ở phần đầu bài thơ xuất hiện trong những trạng thái nào?
- Con sóng có hai trạng thái:
+ Dữ dội >< Dịu êm
+ ồn ào >< Lặng lẽ
=> Những trạng thái đối lập này cũng là tính cách của người con gái khi yêu.
MASTER NGUYEN HONG
21
- Khi yêu, nhu cầu tự nhận thức càng lớn:
+ Sóng: Vượt ra bể rộng
+ Em: Tìm đến thế giới rộng lớn
=> Chỉ khi đối diện với thế giới rộng lớn, mênh mông, mình mới có thể hiểu được mình.
Nhu cầu nhận thức của người con gái đang yêu được Xuân Quỳnh biểu hiện như thế nào?
Khi yêu, khát vọng khám phá càng lớn, Xuân Quỳnh muốn khám phá điều gì?
- Người con gái đi tìm khởi nguồn của tình yêu; xuất phát từ quy luật của tự nhiên:
+ Sóng: Bắt đầu từ gió.
+ Gió : Bắt đầu từ đâu? (Không lý giải được)
+ Tình yêu: Em cũng không biết nữa. (Không tìm được lời giải đáp).
=>Tình yêu vốn bí ẩn, không có điểm xuất phát.
MASTER NGUYEN HONG
22
Tình yêu đi liền với nỗi nhớ. Nỗi nhớ của người phụ nữ đang yêu được diễn tả như thế nào? Nét mới trong cách biểu hiện tình yêu của Xuân Quỳnh?
- Người phụ nữ yêu trong thơ Xuân Quỳnh mạnh bạo, thẳng thắn, chân thành bộc bạch lòng mình, bầy tỏ những khao khát trong lòng mình với lời thú nhận: Từ khi yêu là người ta bắt đầu nhớ.
- Nỗi nhớ được diễn tả thật sâu đậm, nó bao trùm cả không gian bao la (Dẫu xuôi về phương Bắc, dẫu ngược về phương Nam). Nó chiếm lấy cả tầng sâu và bề rộng (Con sóng dưới lòng sâu, con sóng trên mặt nước). Nó khắc khoải trong mọi thời gian (ngày đêm, cả trong mơ). Nỗi nhớ choán đầy cõi lòng, không chỉ trong ý thức mà cả trong tiềm thức.
=> Đây chính là sự thành thật với lòng mình, thành thật với tình yêu. Thứ tình yêu hết mình, quên mình. (Một cách biểu hiện rất mới).
MASTER NGUYEN HONG
23
Nhờ sự đồng hiện của hai hình tượng "sóng" và "em":
- Tâm trạng khao khát và nỗi nhớ được bộc bạch trực tiếp và được miêu tả với các sắc thái cụ thể, gợi cảm. Những nét tâm trạng trở đi trở lại như một điệp khúc, như những đợt sóng nối đuôi nhau xô vào bờ, dội lại, cộng hưởng, lan toả.
+ Sóng: Nhớ bờ ngày đêm không ngủ được.
+ Em: Nhớ đến anh cả trong mơ còn thức.
- Thể hiện tâm lý của người yêu và được yêu. Khát vọng dâng hiến hết mình và đòi hỏi sự duy nhất.
+ Sóng: Con nào chẳng tới bờ, dù muôn
vời cách trở.
+ Em: ở nơi nào cũng nghĩ, hướng về anh một phương.
Tâm trạng khao khát và nỗi nhớ da diết được thể hiện qua hai hình tượng sóng đôi "sóng" và "em". Phân tích hiệu quả nghệ thuật của thủ pháp nghệ thuật phân thân này?
MASTER NGUYEN HONG
24
Trong thơ, Xuân Quỳnh rất nhạy cảm với sự chảy trôi của thời gian. Điều đó biểu hiện khát vọng gì trong tình yêu của Xuân Quỳnh?
- Tình yêu và cuộc sống luôn đứng trước quy luật nghiệt ngã của thời gian , ý thức về thời gian thường đi liền với niềm lo âu và những khát vọng.
+ Lo âu: Đời người mong manh,hạnh phúc ngắn ngủi
Thời gian vô thuỷ vô chung
+ Khát vọng: Nắm lấy hạnh phúc trong hiện tại.

=> Xuân Quỳnh muốn vĩnh viễn hoá tình yêu của mình bằng cách hoá thân thành con sóng. Đây là một cách ứng xử tích cực: sống hết mình, sống mãnh liệt trong tình yêu để có thể vượt qua và thắng được cái hữu hạn của thời gian mỗi đời người.
MASTER NGUYEN HONG
25
- Niềm khao khát được sống hết mình cho tình yêu và ước muốn vĩnh viễn hoá tình yêu là biểu hiện của một tình yêu lớn. Nó cho thấy trái tim giàu yêu thương và tràn trề nhựa sống ở Xuân Quỳnh mang những nét đằm sâu, dung dị, và cũng vô cùng hồn nhiên, nồng hậu.
Khát vọng vĩnh viễn hoá tình yêu nói lên điều gì trong vẻ đẹp tâm hồn của Xuân Quỳnh?
MASTER NGUYEN HONG
26
4. Kết luận
- Bài thơ là nỗi khát vọng không nguôi về tình yêu và hạnh phúc. Khát vọng tình yêu tuyệt đích là chung với mọi người, nhưng ở Xuân Quỳnh là tình yêu của người phụ nữ. Xuân Quỳnh cần một chỗ gửi gắm, nương tựa, giao hoà. Quan niệm tình yêu bền vững, chung thuỷ cũng xuất phát từ gốc rễ, tâm thức của dân tộc.
Qua bài thơ, em cảm nhận được gì về vẻ đẹp của tình yêu ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật trong bài thơ?
- Không sử dụng bất kỳ một hình thức nghệ thuật nào cầu kỳ, kiểu cách; tiếng lòng được diễn đạt một cách dung dị, tự nhiên. Đó cũng chính là vẻ đẹp của tình yêu.

- Chất thơ trữ tình của của Xuân Quỳnh đan quyện cái đắm đuối của cảm xúc trẻ trung vừa đồng thời là niềm lo âu hạnh phúc của người đã qua trải nghiệm, đem đến cho người đọc niềm cảm chân thành, sự lôi cuốn lãng mạn, nóng hổi tình đời, tình người.