Tuần 13. Sóng

SÓNG
XUÂN QUỲNH
Tiết 31
I. t×m hiÓu chung:
Xuân Quỳnh (1942 - 1988) tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.Quê ở thôn La Khê-Văn Khê-Hà Đông-Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
XuÊt th©n tõ 1 gia ®×nh c«ng chøc, må c«i mÑ tõ nhá; tõng lµm diÔn viªn móa, biªn tËp viªn b¸o v¨n nghÖ
Uỷ viên Ban chấp hành hội Nhà vănViệt Nam khoá III.
Xuân Quỳnh mất đột ngột trong một vụ tai nạn giao thông tại Hải Dương ngày 29/8/1988.
Xu©n Quúnh lµ 1 trong sè nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu nhÊt cña thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ thêi k× chèng MÜ
N¨m 2001 ®­îc tÆng gi¶i th­ëng nhµ n­íc vÒ v¨n häc nghÖ thuËt
1. T¸c gi¶:
- Cuộc đời đa đoan, nhiều thiệt thòi, lo âu, vất vả, trái tim đa cảm , luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với cuộc sống, luôn chăm chút nâng niu hạnh phúc bình dị, đời thường.
- Cái “ Tôi” giàu vẻ đẹp nữ tính, rất thành thật, giàu đức hi sinh, vị tha. Ở Xuân Quỳnh khát vọng sống, khát vọng tình yêu chân thành, mãnh liệt luôn gắn với cảm thức lo âu về sự phai tàn, đổ vỡ, những dự cảm bất trắc
2. T¸c phÈm:
Tác phẩm chính:
Các tập thơ:Tơ tằm-chồi biếc(in chung với Cẩm lai-1963),Hoa
dọc chiến hào (1968),Gió lào cát trắng(1974),Lời ru trên mặt
đất(1978),Tự hát(1984)…
Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu,chân
thành,nhiều âu lo và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.
3. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c
Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?
- Sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình).
- Là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.
- In trong tập Hoa dọc chiến hào (1968).
II. ĐỌC - HIỂU v¨n b¶n:
a, Hình tượng " sóng":
- Bao trùm, xuyên suốt bài thơ là hình tượng “sóng”. “Sóng” là
hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hoá
thân, phân thân của cái tôi trữ tình. Bài thơ được kết cấu trên cơ
sở nhận thức sự tương đồng, hoà hợp giữa hai hình tượng trữ tình:
“sóng” và “em”.
 ThÓ hiÖn sự phong phú, phức tạp, nhiều khi mâu thuẫn nhưng thống nhất trong tâm hồn người con gái đang yêu.
1. Đọc văn bản:
2. Hiểu văn bản:
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể.
H×nh t­îng sãng ®­îc thÓ hiÖn trong 2 khæ th¬ ®Çu cã g× ®Æc biÖt
- Mở đầu bài thơ là trạng thái của Sóng nhưng thực chất đây là
trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn khao khát yêu đương
với nhiều trạng thái đối lËp, khi dịu êm, khoan thai, khi dồn dập, dữ dội: Dữ dội - dịu êm, ồn ào - lặng lẽ.
“Sông không hiểu ... tận bể”  quan niệm mới mẻ
về tình yêu: người con gái khao khát yêu đương nhưng không nhẫn
nhục, cam chịu, từ bỏ nơi chật hẹp để đến với cái cao rộng, bao
dung.
Từ sóng tới tình yêu là tứ thơ quen thuộc xưa nay. Ca dao từng mượn hình ảnh sóng để hạ lời thề vàng đá:
Bao giờ cho sóng bỏ ghềnh
Cù lao bỏ biển anh mới đành bỏ em.
Hay Xuân Diệu trong bài thơ "Biển" cũng từng nói:
Cho anh làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi
b. Tình yêu của “sóng”:(7 khæ th¬ tiÕp)
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
ÔI con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
T©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë nh÷ng khæ th¬ tiÕp theo?
- Câu hỏi tu từ “Trước ... yêu nhau”  tình yêu là một hiện tượng tâm lí tự nhiên, đầy bí ẩn, khó hiểu, khó giải thích về khởi nguồn và thời điểm bắt đầu của nó. Cách cắt nghĩa tình yêu rất Xuân Quỳnh - nữ tính và trực cảm. (Xuân Diệu băn khoăn: “Làm sao định nghĩa được tình yêu?”).
- Tình yêu luôn đồng hành với nỗi nhớ  nỗi nhớ thường trực cả khi thức, khi ngủ, bao trùm cả ko gian và thời gian – không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi vào trong tiềm thức.
- Khát khao yêu đương của người con gái được bộc lộ mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị: sóng khát khao tới bờ cũng như em luôn khát khao có anh. Tình yêu của người con gái vừa thiết tha mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị, thuỷ chung, duy nhất: “Dẫu ... phương” - Người phụ nữ hồn nhiên, tha thiết yêu đời vẫn còn ấp ủ biết bao hi vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc tương lai, vẫn tin vào cái đích cuối cùng của một tình yêu lớn như con sông nhất định sẽ “tới bờ”, “dù muôn vời cách trở”.
- Bằng sự chiêm nghiệm của một trái tim nhạy cảm, nhà thơ cũng sớm nhận ra và thấm thía về sự hữu hạn của ®êi người:
Cuéc ®êi tuy dµi thÕ
N¨m th¸ng vÉn ®i qua
Nh­ biÓn kia dÉu réng
M©y vÉn bay vÒ xa
- Khát vọng được sống hết mình cho t×nh yªu, muốn hoá thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở: “Làm sao ... còn vỗ”.
 Qua hình tượng “sóng”, trên cơ sở khám phá sự tương đồng, hoà hợp giữa sóng và em, bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thuỷ, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người. Từ đó thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.
III.Củng cố:
Ghi nhớ: SGK- Trang 157.
IV: luyện tập:(Thảo luận nhóm)
Nhóm 1: Theo em vì sao bài thơ "sóng" của Xuân Quỳnh đã sống được rất lâu trong lòng độc giả?
Nhóm 2: Bài thơ " Sóng" cho em những suy nghĩ gì về tình yêu?
Nhóm 3:Cảm xúc của Xuân Quỳnh về tình yêu qua bài "Sóng" có điểm nào gần gũi với Xuân Diệu qua bài vội vàng?