Tuần 13. Sóng

SÓNG
Xuân Quỳnh
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ

Trước muôn trùng sóng bể
Anh nghĩ về anh, em
Anh nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ

(Biển Diêm Điền,
29-12-1967)
Xuân Quỳnh
(1942-1988)
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
* Cuộc đời
D?a v�o ph?n Ti?u d?n trong SGK em hóy trỡnh b�y nh?ng nột chớnh v? cu?c d?i c?a tỏc gi? Xuõn Qu?nh?
Tiết 1
Xuân Quỳnh
SÓNG
1. Tác giả:
* Cuộc đời
- Xuân Quỳnh (1942 - 1988) tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.
Là diễn viên múa từ khi 13 tuổi.
Có thơ đăng báo năm 19 tuổi.
Là nhà thơ chuyên nghiệp sau khi qua lớp bồi dưỡng những người viết văn trẻ khóa đầu tiên của Hội Nhà Văn Việt Nam (1962-1964).
Xuân Quỳnh được coi là nhà thơ nữ hàng đầu của nửa cuối thế kỷ XX.
I. Tìm hiểu chung
Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ
Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ – Các con
SÓNG
Xuân Quỳnh
1. Tác giả:
* Cuộc đời
* Nội dung sáng tác
Em hiểu biết gì về nội dung trong các sáng tác của Xuân Quỳnh?
I Tìm hiểu chung
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
* Cuộc đời
* Nội dung sáng tác
- Xuân Quỳnh có tài tỏa lên các chi tiết ngẫu nhiên quan sát được từ đời sống một từ trường cảm xúc của nội tâm mình, biến các chi tiết đời trở nên thơ, có sức gợi, sức ám ảnh kỳ lạ (Trời trở rét, Không đề, Mùa hoa doi, Hoa cỏ may...)
Kh?p n?o dõng d?y hoa c? may
�o em so ý c? gam d?y
L?i yờu m?ng m?nh nhu m�u khúi,
Ai bi?t lũng anh cú d?i thay?
(Hoa c? may)
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Thơ Xuân Quỳnh thể hiện cuộc đời đa đoan, nhiều thiệt thòi, một trái tim đa cảm, luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với cuộc sống.
“Không sĩ diện đâu nếu tôi yêu được
một người
Tôi sẽ yêu anh hơn anh ta yêu tôi
nhiều lắm
Tôi yêu anh dẫu vạn lần cay đắng…”
* Nội dung sáng tác
* Cuộc đời
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
“Anh không ngủ được ư anh?
Để em mở quạt, quấn mành lên cho.
Lặng sao cái gió đầu hồ,
Ghét sao cái nắng đầu mùa đã ghê”.
- Thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói rất riêng của một tâm hồn phụ nữ thông minh, sắc sảo, đầy nữ tính, rất thành thật, giàu đức hi sinh, vị tha.
* Cuộc đời
* Nội dung sáng tác
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
- Thơ Xuân Quỳnh giàu tình cảm, tình cảm sâu và tinh tế nhưng lẩn khuất phía sau tình cảm ấy lại là tư tưởng có tính khái quát, triết lý.
“Trận mưa này mưa từ lòng đất
Trận mưa này, mưa của chúng tôi
Đằng xa kia sấm chớp ở chân trời
Cơn mưa đến gió xanh mặt biển
Cơn mưa đến - nào cần chi biết
Cơn mưa kia không phải của mình”
(Cơn mưa không phải của mình)
* Cuộc đời
1. Tác giả:
* Nội dung sáng tác
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
- Ở Xuân Quỳnh khát vọng sống, khát vọng tình yêu chân thành, mãnh liệt luôn gắn với cảm thức lo âu về sự phai tàn, đổ vỡ, những dự cảm bất trắc:
“Cát vắng sông đầy cây ngẩn ngơ
Không gian xao xuyến chuyển
sang mùa
Tên mình ai gọi sau vòm lá
Lối cũ em về nay đã thu”
* Cuộc đời
1. Tác giả:
* Nội dung sáng tác
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
* Cuộc đời
* Nội dung sáng tác
* Phong cách nghệ thuật
Thơ Xuân Quỳnh nhẹ nhàng, hồn hậu, tự nhiên mà lại rất sâu sắc, triết lí.
“Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu về đâu”
(Thuyền và biển)
Trình bày sự hiểu biết của em về phong cách nghệ thuật của Xuân Quỳnh.
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Bài thơ Sóng
Em hãy trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ Sóng?
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Bài thơ Sóng
- Sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình).
- Là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.
- In trong tập Hoa dọc chiến hào (1968).
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc - hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
Phân tích khổ thơ thứ nhất để làm rõ: Giữa sóng và em trong bài thơ có mối quan hệ như thế nào? Chỉ ra sự tương đồng giữa trạng thái tâm hồn của người phụ nữ đang yêu với những con sóng?
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc - hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
- “Sóng” là hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hoá thân, phân thân của cái tôi trữ tình.
- “Sóng” và “em” tuy hai mà một, có lúc phân chia, có lúc hoà nhập.
=> Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn khao khát yêu đương đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn với nhiều trạng thái.
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
Em cú suy nghi gỡ v? quan ni?m c?a Xuõn Qu?nh trong hai dũng tho:
"Sụng khụng hi?u n?i mỡnh
Súng tỡm ra t?n b?"?
- Quan niệm mới mẻ về tình yêu: người con gái khao khát yêu đương nhưng không nhẫn nhục, cam chịu, từ bỏ nơi chật hẹp để đến với cái cao rộng, bao dung.
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
- Xê dịch để tìm đến thủy chung.
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
Em cảm nhận được điều gì trong khổ thơ:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ” ?
=> Nỗi khát vọng tình yêu xôn xao, rạo rực trong trái tim, là khát vọng muôn đời của nhân loại, nhất là của tuổi trẻ. Cũng như sóng, nó mãi trường tồn, vĩnh hằng với thời gian.
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
Thuyền và biển
Xuân Quỳnh

Em sẽ kể anh nghe
Chuyện con thuyền và biển

“Từ ngày nào chẳng biết
Thuyền nghe lời biển khơi
Cánh hải âu, sóng biếc
Đưa thuyền đi muôn nơi

Lòng thuyền nhiều khát vọng
Và tình biển bao la
Thuyền đi hoài không mỏi
Biển vẫn xa… vẫn xa

Những đêm trăng hiền từ
Biển như cô gái nhỏ
Thầm thì gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền sóng vỗ


Cũng có khi vô cớ
Biển ào ạt xô thuyền
Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên?

Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu, về đâu

Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau - rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió”

Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố...
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
Tiết 2
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
- Đoạn thơ là lời tự bạch của một tâm hồn phụ nữ đang yêu. Theo cảm nhận của anh (chị), tâm hồn người phụ nữ đó có đặc điểm gì?
- Các biện pháp nghệ thuật nào đã được dùng để thể hiện tâm tư và cảm xúc của tác giả. Tác dụng của những phép tu từ đó?
CÂU HỎI THẢO LUẬN
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
=> tình yêu là một hiện tượng tâm lí tự nhiên, đầy bí ẩn, khó hiểu, khó giải thích về khởi nguồn và thời điểm bắt đầu của nó. Cách cắt nghĩa tình yêu rất Xuân Quỳnh - nữ tính và trực cảm.
“Trước muôn trùng sóng bể
…
Khi nào ta yêu nhau”
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
"Con súng du?i lũng sõu
Con súng trờn m?t nu?c
ễi con súng nh? b?
Ng�y dờm khụng ng? du?c
Lũng em nh? t?i anh
C? trong mo cũn th?c".
=> Biện pháp nghệ thuật nhân hoá, ẩn dụ, điệp từ ngữ, điệp cú pháp, hình thức đối lập  nỗi nhớ mãnh liệt của một trái tim đang yêu không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi vào trong tiềm thức, xâm nhập vào cả giấc mơ.
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
“Dẫu xuôi về phương bắc
…
Dù muôn vời cách trở”
- Tình yêu của người con gái vừa thiết tha mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị, thủy chung, duy nhất.
- Niềm tin vào hạnh phúc tương lai với cái đích cuối cùng của một tình yêu chân thành như con sóng nhất định sẽ “tới bờ”.
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
3/ Khát vọng tình yêu vô tận, vô cùng (Khổ 8, 9).
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
C?m nh?n c?a em v? hai kh? cu?i c?a b�i tho?
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.”
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu
1. Hình tượng “sóng” với khát vọng tình yêu (Khổ 1, 2)
2. Tình yêu của “sóng” với lời tự bạch (Khổ 3, 4, 5, 6, 7)
3/ Khát vọng tình yêu vô tận, vô cùng (Khổ 8, 9).
- Bằng sự chiêm nghiệm của một trái tim nhạy cảm, nhà thơ cũng sớm nhận ra và thấm thía về sự hữu hạn của kiếp người: “Cuộc đời ... về xa”.
- Khát vọng được sống hết mình cho tình yêu, muốn hoá thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở: “Làm sao ... còn vỗ”.
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu
III. Tổng kết:
Hãy nêu nhận xét chung của em về nội dung và nghệ thuật bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh?
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
Tác giả khám phá được sự tương đồng, hoà hợp giữa sóng và em.
II. Đọc – hiểu
III. Tổng kết:
- Bài thơ diễn tả tình yêu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thuỷ, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của đời người.
- Ta thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.
* Nội dung:
SÓNG
Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
Thể thơ 5 chữ, ngắt nhịp linh hoạt, phóng túng, nhịp thơ là nhịp sóng (sóng biển - sóng lòng) dào dạt, sôi nổi, mãnh liệt.
* Nghệ thuật:
II. Đọc – hiểu
III. Tổng kết:
* Nội dung:
Đọc và thực hiện trước các yêu cầu trong bài Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận.
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO