Tuần 13. Sóng

Sóng
Xuân Quỳnh
Nhóm 4
Vợ chồng Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Xuân Quỳnh (1942 - 1988).
- Quê: La Khê, Hà Đông, Hà Tây
- Mẹ mất sớm, ở với bà nội.
- Từng là diễn viên múa Đoàn văn công trung ương, biên tập viên báo Văn nghệ, biên tập viên Nhà xuất bản Tác phẩm mới, Uỷ viên Ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam khoá III.
- Mất cùng chồng và con trai vì tai nạn giao thông tại Hải Dương.
2. Tác phẩm chính:
- Tơ tằm - chồi biếc (1963).
- Hoa dọc chiến hào (1968).
- Hoa cỏ may (1989).
Phong cách: Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiều âu lo và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.
3. Văn bản:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
- Sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình).
- Là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.
- In trong tập Hoa dọc chiến hào (1968).
b. Bố cục:
+ Đoạn 1: 2 khổ đầu - Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng biển và tình yêu.
+ Đoạn 2: 2 khổ 3, 4 - Nghĩ về sóng và cội nguồn của tình yêu đôi lứa.
+ Đoạn 3: 3 khổ 5, 6, 7 - Nghĩ về sóng và nỗi nhớ, lòng chung thuỷ của người con gái.
yêu.
+ Đoạn 4: 2 khổ cuối - Nghĩ về sóng và khát vọng tình
c. Hình tượng sóng:

- Bao trùm và xuyên suốt toàn bộ bài thơ.
+ Nghĩa thực: con sóng với nhiều trạng thái mâu thuẫn trái ngược nhau.
+ Nghĩa biểu tượng: sóng như có hồn, có tính cách, tâm trạng, biết diễn tả những cung bậc tình cảm trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu.
- >là hình tượng ẩn dụ, sự hoá thân của nhân vật trữ tình “em”
- Sóng và em: song hành, khi tách rời, khi hoà nhập
 nét độc đáo trong cấu trúc hình tượng, diễn tả sâu sắc, sinh động, mãnh liệt khát vọng của Xuân Quỳnh.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Sóng trước cái nhìn và cảm nhận của “em”:-
+ Phép nhân hoá:
Sông - không hiểu mình
Sóng - tìm ra bể
 Con sóng mang khát vọng lớn lao: Nếu “sông không hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp để “tìm ra tận bể”, tìm đến nơi cao rộng, bao dung.
=> Ẩn dụ sóng và tình yêu: không chấp nhận sự hẹp hòi ,nhỏ nhen. ích kỉ trong tình yêu,tình yêu phải cao thượng, thánh thiện.Tình yêu cũng không chấp nhận được sự giới hạn,tình yêu là vô bờ bến,không cân đo đong đếm được.
Sóng tượng trưng cho bản lĩnh và tính khí của người phụ nữ khi yêu
Khổ 1
+ Tiểu đối: Dữ dội - dịu êm; ồn ào - lặng lẽ
 Mở đầu bằng 4 tính từ: Miêu tả trạng thái đối cực của sóng và liên tưởng đến tâm lí phức tạp của người phụ nữ khi yêu (khi sôi nổi, mãnh liệt khi dịu dàng, sâu lắng).
Khổ 2
Ôi con sóng ngày xưa
“Ôi”:thán từ thể hiện niềm vui, niềm hạnh phúc bởi những quy luật diệu kì :
+ Quy luật của sóng:
Sóng: ngày xưa, ngày sau: vẫn thế
sự trường tồn của sóng trước thời gian: vẫn dạt dào, sôi nổi.

+ Quy luật của tình cảm:
Khát vọng tình yêu - bồi hồi trong ngực trẻ
“bồi hồi”: trạng thái day dứt không yên, tâm trạng thương nhớ khôn nguôi
“ Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than”
 Tình yêu là khát vọng lớn lao, vĩnh hằng của tuổi trẻ và nhân loại.
Xuân Quỳnh đã liên hệ tình yêu tuổi trẻ với con sóng đại dương. Cũng như sóng, con người đã đến và mãi mãi đến với tình yêu. Đó là quy luật muôn đời.
“Làm sao sống được mà không yêu
Không nhớ không thương một kẻ nào”
(Xuân Diệu)

Sóng và cội nguồn của tình yêu đôi lứa:
Khổ 3
Trước muôn ngàn sóng bể
Đứng trước biển cả mênh mông, bao la, ta thường nghĩ về cuộc đời và những con người .Tác giả cũng thế.
Điệp từ: “em nghĩ”:sự băn khoăn trăn trở của tác giả về anh, về em, về chúng ta ,về biển lớn
và câu hỏi: “Từ nơi nào sóng lên”
Quay về lòng mình,tự đặt ra câu hỏi để tìm cội nguồn của sóng - Tìm về cội nguồn của tình yêu =>nhu cầu tìm hiểu, phân tích, khám phá tình yêu

Khổ 4: Đi tìm câu hỏi tu từ cho câu hỏi ở khổ 3
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Câu hỏi tu từ:
Gió bắt đầu từ đâu?
Khi nào ta yêu nhau?
 Xuân Quỳnh dựa vào quy luật tự nhiên để truy tìm khởi nguồn của tình yêu nhưng nguồn gốc của sóng cũng như tình yêu đều bất ngờ, đầy bí ẩn, không thể lí giải.
Đây là cách cắt nghĩa tình yêu mạnh mẽ,trực cảm ,chân thành và đầy nữ tính.
Khổ 5: Nỗi nhớ
Giọng thơ nhẹ nhàng,tha thiết ,rất nữ tính ,rất dễ thương
Điệp từ con sóng dồn dập -> nỗi nhớ được thể hiện sinh động và gián tiếp
+ Bao trùm cả không gian :
  Sóng dưới lòng sâu, sóng trên mặt nước 
+ Thao thức trong mọi thời gian :
  Ngày đêm không ngủ được 
 Phép đối, giọng thơ dào dạt, náo nức, mãnh liệt : diễn tả nỗi nhớ da diết, không thể nào nguôi, cứ cuồn cuộn, dào dạt như sóng biển triền miên.
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
+ Dù là con sóng nào , ở dưới lòng sâu hay mặt nước thì sóng vẫn nhớ bờ mãnh liệt, tha thiết, còn em nhớ anh đắm say hơn bội phần :
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức 
Cách nói cường điệu nhưng hợp lí : nhằm tô đậm nỗi nhớ (choáng ngợp cõi lòng không chỉ trong ý thức mà thấm sâu vào trong tiềm thức ,xuyên thấu cả cõi thực và cõi mộng).
Nỗi nhớ trong tình yêu rất khó giải thích , để cảm nhận nó duy nhất chỉ có thể dùng đến tâm hồn.
Bày tỏ tình yêu một cách chân thành, tha thiết mà mạnh dạn, mãnh liệt.
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai 
2. Sóng đồng hành cùng em, cùng cất lên nỗi nhớ và hành trình đi tìm hạnh phúc.
Khổ 6: Lòng chung thuỷ
+ Cách nói khẳng định :
em : dẫu xuôi - phương bắc; dẫu ngược - phương nam, em : vẫn
Hướng về anh một phương
→ Lời thề thủy chung tuyệt đối trong tình yêu: dù đi đâu về đâu vẫn hướng về người mình đang thương nhớ đợi chờ.
+ Các điệp ngữ : dẫu xuôi về, dẫu ngược về + điệp từ phương + các từ em cũng nghĩ, hướng về anh.
 Khẳng định niềm tin đợi chờ trong tình yêu, dù cho đất trời có chuyển vần thì tình yêu của em với anh vẫn không thay đổi.
3. Sóng hoà nhập với em, hóa thân trong nhau, khát khao tình yêu vĩnh cửu:
Khổ 8 : Những từ ngữ diễn tả quan hệ đối lập
 Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Cuộc đời - dài >< Năm tháng - đi qua
Giọng thơ như chùng xuống thể hiện những chiêm nghiệm về cuộc đời . Đời tuy dài mà năm tháng vẫn đi qua ,biển tuy rộng mà vẫn không thể giữ mây ở lại.Vũ trụ thì bao la mà con người thì nhỏ bé.
- ’’Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ’’
Sự nhạy cảm và âu lo, phấp phỏng về sự hữu hạn của đời người và sự mong manh của hạnh phúc.
“Sáng mưa ,trưa nắng,chiều giông
Trời còn trắc trở huống lòng người thương

Khổ 9 : ước ao hòa nhập và trường tồn với tình yêu
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Làm sao tan ra → trăm con sóng → ngàn năm còn vỗ.
+ Khao khát được sẻ chia, hoà nhập vào cuộc đời, để yêu hết mình.
→ Thể hiện sự hòa quyện của tình yêu đôi lứa và tình yêu đất nước.
+ Khát vọng được sống hết mình trong biển lớn tình yêu, muốn hoá thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở.
=> Khát vọng khôn cùng về tình yêu bất diệt.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Kết cấu tương đồng, hòa hợp giữa sóng và em.
- Nhịp điệu tự nhiên, linh hoạt.
- Ngôn từ, hình ảnh trong sáng, giản dị.
 Hội tụ nhiều nét tiêu biểu trong phong cách thơ Xuân Quỳnh.
2. Nội dung:
- Là một bài thơ hay, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ đang yêu
Cảm ơn các nhà tài trợ

Violet.vn
Google.com
Microsoft Corp.
Adobe Inc.
……
Và hơn hết là sự chú ý của các bạn

Đã giúp chúng tôi hoàn thành bài thuyết trình này