Tuần 13. Sóng

Sóng
Xuân Quỳnh
Hôm nay trời nắng chang chang
Mèo con đi học chẳng mang cái gì
Chỉ đem một cây bút chì
Và mang một ổ bánh mì con con!
Bài thơ đầu tay của Xuân Quỳnh, lúc 6 tuổi:
Ẩn đằng sau nụ cười tươi tắn
là một trái tim đa cảm,
nhiều lo âu,
dễ tổn thương và
nhiều khát vọng
hạnh phúc đời thường…
Lưu Quang Vũ viết về Xuân Quỳnh:

“Em của anh,đôi vai ấm dịu dàng
Người nhóm bếp mỗi chiều,
người thức dậy mỗi tinh sương.
Em ở đó đời chẳng còn đáng ngại
Em ở đó bàn tay tin cậy
Bàn tay em đỏ lên vì giặt giũ mỗi ngày”
Vợ chồng Xuân Quỳnh, và hai con
Lưu Quỳnh Thơ, Lưu Minh Vũ
s

Phong cách thơ:
là tiếng lòng của một tâm hồn
phụ nữ nhiều trắc ẩn
vừa hồn nhiên, tươi tắn,
vừa chân thành, đằm thắm,
và luôn da diết trong khát vọng
hạnh phúc đời thường.
Xuân Quỳnh (1942-1988).
Hoạt động nhóm:
Nhóm 1:
Tìm hiểu vài nét về tác giả Xuân Quỳnh.
Nhóm 2:
Tìm hiểu về phong cách thơ Xuân Quỳnh.
Nhóm 3:
Tìm hiểu về hoàn cảnh sáng tác, và xuất xứ của bài thơ Sóng.
(Các nhóm trao đổi, thảo luận, thống nhất ý kiến,
và cử đại diện lên trình bày.)
Đọc diễn cảm làm nổi bật trạng thái cảm xúc phong phú của nhân vật trữ tình .
s
Dữ dội và diụ êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương

Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
ĩa
* Cảm nhận chung
s
-Âm điệu, nhịp điệu thơ được tạo nên bởi:
+ Thể thơ 5 tiếng.
+ Phương thức tổ chức ngôn từ, hình ảnh.
-Hình tượng bao trùm bài thơ :
Sóng
+ ở lớp nghĩa tả thực :
Sóng được diễn tả sinh động, chân thực, với nhiều trạng thái mâu thuẫn.
+ ở lớp nghĩa biểu tượng :
Sóng ẩn dụ cho sự phong phú của tâm hồn người con gái khi yêu:
vừa đắm say vừa tỉnh táo,
vừa nồng nàn vừa dè dặt,
vừa tin tưởng vừa hoài nghi.
- Em
* Bố cục:
4 phần:
- Khổ thơ 1&2: Mượn sóng để cảm nhận về tình yêu.
- Khổ thơ 3&4 : Lí giải cội nguồn của tình yêu.
-Khổ thơ 5&6,7: Tình yêu-nỗi nhớ.
-Khổ thơ 8&9 : Khát vọng tình yêu bất tử.
s

Khổ thơ 1:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể.
Mở đầu tác phẩm, sóng tồn tại trong
những trạng thái nào ?
Những trạng thái đối lập của sóng ẩn dụ cho trạng thái tâm lí của ai, tại sao ?
Tại sao sóng lại dấn thân trong hành trình
từ sông ra biển?
Theo em người con gái khi yêu ,
ở thế chủ động hay bị động ?
s
Hành trình đến với biển của sóng, cũng như “em” đến với tình yêu: chủ động, táo bạo, mà đầy nữ tính.
=> Tình yêu là một trạng thái tình cảm kì lạ nhất, kì diệu nhất !

Khổ thơ 2:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ.
Những cụm từ :
“ngày xưa”, “ngày sau” , “vẫn thế”
được dùng để khẳng định điều gì về sóng ?
Theo Xuân Quỳnh, khát vọng lớn nhất của muôn người là gì ? Khát vọng ấy mãnh liệt nhất trong thời điểm nào ?
s
=> Tình yêu là bất tử, và là khát vọng của muôn đời, của muôn người, nhất là với tuổi trẻ.
Tình yêu là bất tử,
và là khát vọng của
muôn đời,
muôn người
nhất là với tuổi trẻ.
Hành trình
đến với biển của sóng,
cũng như “em” đến với
tình yêu:
chủ động, táo bạo
mà đầy nữ tính.
Tình yêu là
một trạng thái
tình cảm
kì lạ nhất
kì diệu nhất !

Hai câu đầu
khổ thơ 1

Hai câu sau
khổ thơ 1

Khổ thơ 2


Nhà thơ mượn sóng để cảm nhận về tình yêu.
Hai hình tượng “sóng” và “em” đan cài, quấn quýt
soi sáng, bổ sung nhau, để giãi bày tâm sự
của nhà thơ về tình yêu: kì lạ, trong sáng, thiêng liêng
bất tử, và là nỗi khao khát vĩnh hằng.

s





Tiểu kết:

Qua phân tích trên, em có nhận xét gì về nội dung và nghệ thuật của hai khổ thơ ?

- Nhà thơ mượn sóng để cảm nhận về tình yêu.
- Hai hình tượng “sóng” và “em” đan cài, quấn quýt, soi sáng, bổ sung nhau, để giãi bày tâm sự của nhà thơ về tình yêu: kì lạ, trong sáng, thiêng liêng, bất tử, và là nỗi khao khát vĩnh hằng.
s
2.Mỗi khám phá về sóng, em thấy chính mình

Hai khổ thơ đầu:
Biến thái phức tạp của sóng,cũng là tâm trạng của em…khi tình yêu đến.
Tình yêu luôn thường trực trong trái tim tuổi trẻ, nhưng để vươn tới cái cao cả, lớn lao.
Hai khổ thơ tiếp theo(3&4):
Lí giải cội nguồn của tình yêu.

Ai cắt nghĩa được nguồn gốc T/y ? Vì thế, t/y luôn bí ẩn, luôn là khát vọng, và cũng luôn luôn là nhu cầu tự nhận thức, tự khám phá.
Giữa muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau.
s
Ba khổ thơ 5 , 6 & 7 :
Tình yêu-nỗi nhớ.

Đọng lại là một chữ “NHỚ ”
gắn với:
dưới lòng sâu
trên mặt nước
đến với bờ
đến với anh
cả lúc tỉnh
cả khi mơ
Làm sáng lên phẩm chất
người con gái khi yêu :
thủy chung
son sắt
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương

Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở.
s
Hai khổ thơ cuối (8&9):
Giấc mơ về tình yêu bất tử.

Khắc khoải, trăn trở một dự cảm .
Nhưng cái tôi trữ tình Xuân Quỳnh không buồn chán, bế tắc , mà vươn lên thành khát vọng hòa t/y riêng vào t/y lớn với mọi người.
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
s
III. Tổng kết:
Thể thơ ngũ ngôn, nhịp thơ như nhịp sóng, giọng thơ hồn nhiên, đầy nữ tính.
Hình tượng sóng giúp ta cảm nhận vẻ đẹp của một tâm hồn phụ nữ:
+ Mạnh dạn bày tỏ khát vọng tình yêu.
+ Tâm hồn trong sáng, thiết tha.
+ Tình yêu chung thủy, mãnh liệt.
s