Tuần 13. Sóng

Ngữ Văn 9
Sóng
Xuân Quỳnh
TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
? Nêu những nét cơ bản về tác giả
Xuân Quỳnh (Nguyễn Thị Xuân Quỳnh)
Sinh năm: 1942
Quê quán: La Khê, Văn Khê, Hà Tây
Tác phẩm chính: Các tập thơ
Tơ tằm–chồi biếc (1963)
Hoa dọc chiến hào (1968)
Hoa cỏ may (1989)
XQ là nhà thơ thuộc thế hệ nhà thơ trẻ trong thời kì chống Mĩ
Phong cách:
Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiều âu lo và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường
Xuân Quỳnh gặp nhiều bất hạnh trong cuộc sống:
- Mồ côi mẹ từ nhỏ, ở với bà nội

- Bất hạnh trong hôn nhân, Lần 1 tan vỡ
Lần 2 gặp Lưu Quang Vũ – nhà thơ – Nhà viết kịch tài hoa (Cũng 1 lần hôn nhân tan vỡ)
- Tìm được hạnh phúc trong lần hôn nhân thứ 2
- Trong 1 chuyến đi trên quốc lộ 5 đã gặp tại nạn mất cùng chồng và con năm 1988
2. TÁC PHẨM
Sóng được viết năm 1967, in trong tập “Hoa dọc chiến hào”
Sóng là bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh
? Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ Sóng ?
Giá trị tiêu biểu của bài thơ
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ

Trước muôn trung sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau

Con sóng dưới lòng sâu
Cón sóng trên mặt nước
ÔI con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương





Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở

Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ



Sóng (Xuân Quỳnh)
? Nêu cảm nhận chung về bài thơ
? Phân tích bố cục bài thơ
Bài thơ thể hiện những đối cực của sóng là những phức hợp cảm xúc trong trái tim đang yêu, thể hiện tình yêu luôn gắn liền với nỗi nhớ, qua đó là những triết lí và quan niệm về tình yêu và hạnh phúc của XQ
Bài thơ là diễn tiến những cung bậc tình cảm như các đợt sóng dâng trào
II. Đọc hiểu văn bản
Hình tượng sóng – Biểu tượng tình yêu của người phụ nữ
? Em có nhận xét gì về các trạng thái của con sóng
? Tìm những từ ngữ miêu tả con sóng trong khổ thơ đầu ?
* Những đối cực của sóng hay là những phức hợp cảm xúc trong trái tim đang yêu
→ Những trạng thái đối lập nhưng không loại trừ nhau cho thấy biểu tượng về thế giới tình yêu nhiều sắc thái và cung bậc trong hai nhân vật trữ tình có cùng chung gương mặt
? Theo em tại sao con sóng phải ra tận bể
? Điều đó cho em cảm nhận gì ?
Con sóng → Tìm ra tận bể (Biển)


(Sông không hiểu mình)

→Sóng không chấp nhận cái nhỏ bé tầm thường, vượt ra khỏi giới hạn chật chội tìm đến cái bao la rộng lớn thể hiện Sự khát khao đi kiếm tìm sự đồng cảm, khát vọng hòa hợp tâm hồn trong tình yêu
? Theo em tại sao con sóng ngày nay và ngày sau vẫn thế ? Và khát vọng tình yêu luôn bồi hồi trong ngực trẻ
ngày xưa

Con sóng Vẫn thế

Ngày sau
Khát vọng T.Y – Bồi hồi ngực trẻ
Như con sóng kia muôn đời vẫn vỗ bờ, lúc ồn ào, lúc dịu êm
→ Khát vọng tình yêu được cảm nhận như nõi khát khao vĩnh hằng muôn thủa của nhân loại mà trước hết là của tuổi trẻ
* Những cung bậc của tình yêu và nỗi nhớ
? Hình tượng sóng ở khổ 3, 4 khiến em liên tưởng đến điều gì ?
Sóng → Em nghĩ về anh, em, biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?
Sóng → Gió ?
Ta yêu nhau ?

- Tự nhìn nhận về tình yêu trong lòng mình cho thấy 1 nhu cầu phân tích, lí giải như là một quá trình tự nhiên của tâm lí. Tự đi tìm lời giải đáp khởi nguồn tình yêu của mình

- Thú nhận 1 cách chân thành tự nhiên tình yêu bao giờ cũng đi liền nỗi nhớ
- Tâm trạng khát khao và nỗi nhớ qua cách thể hiện sóng đôi, vừa bộc bạch trực tiếp và miêu tả những sắc thái cụ thể mà gợi cảm
? XQ đã thú nhận về tình yêu của mình như thế nào trong khổ thơ 5, 6
Thời gian
Mọi trạng thái tâm hồn đi vào tiềm thức
Tỏa ra không gian

“lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Không gian, thời gian
Địa lý
Tâm tưởng


phương anh
Tình yêu gắn liền với nỗi nhớ da diết, mãnh liệt sâu thẳm bao trùm cả không gian, thời gian
Ngày
Đêm
Khăn thương nhớ ai
Khăn rơi xuống đất
Khăn thương nhớ ai
Khăn vắt lên vai
Đèn thương nhớ ai
Mà đèn không tắt
Mắt thương nhớ ai
Mắt ngủ không yên
(Ca dao)
Em khác chi con tàu
Nay đây rồi mai đó
Nên cả lúc gần anh
Mà lòng em vẫn nhớ

(Xuân Quỳnh)
? Em cảm nhận gì về hình tượng sóng trong khổ 7, 8
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
→ Niềm tin mãnh liệt vào tình yêu, vào nghị lực của chính mình, sự khẳng định mạnh mẽ vào tình yêu chung thủy, sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách
?Hình tượng sóng trong khổ cuối cho ta liên tưởng đến điều gì ?
Niềm khát khao được sống hết mình cho tình yêu, đi liền với nó là khát vọng về tình yêu bất tử, ước muốn vĩnh viễn hóa tình yêu của mình để nó sống mãi với thời gian. Đó là khát vọng của những tình yêu lớn

Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
Cũng ngừng đập khi cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi

(Xuân Quỳnh – Tự hát)
Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi thắp lửa trong bao mắt
Anh đứng thành tro em biết không
(Áo đỏ - Vũ Quần Phương)
→ ? Rút ra quan niệm về tình yêu và hạnh phúc của Xuân Quỳnh
Cuộc sống không thể thiếu tình yêu
Yêu là hy sinh, là dâng hiến
Tình yêu là khát khao muôn đời của nhân loại

Nếu là đá thì hãy là nam châm
Nếu là cây, hãy là cây trinh nữ
Nếu là người hãy là người yêu
(Victo Hugo)
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật bài thơ
- Thể thơ 5 tiếng tạo ra giai điệu sóng vỗ
- Âm điệu bài thơ dạt dào như âm điệu sóng
- Nhịp điệu thơ linh hoạt
- Nghệ thuật đối lập, câu hỏi, tu từ
→ Hòa trộn âm thanh sóng vỗ với tâm trạng người con gái đang yêu
lV. TỔNG KẾT
Hồn thơ Xuân Quỳnh:
Dịu dàng, nữ tính, chân thành…

Nghệ thuật: Câu hỏi tu từ, điệp từ…

Xuân Quỳnh – người phụ nữ của tình yêu
? Khái quát về giá trị ND, NT bài thơ