Tuần 13. Sóng

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ!
KIỂM TRA BÀI CŨ
CÂU HỎI:
Tư tưởng đất nước của nhân dân
trong đoạn trích Đất nước, trích Trường ca mặt đường
khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm được cảm nhận trên những
phương diện nào?
ĐÁP ÁN: Tư tưởng đất nước của nhân dân
Thể hiện trên ba phương diện: không gian-địa lí, thời gian-lịch sử,
bản sắc văn hóa.
SÓNG
Gv: Lê Xuân Lập
Tiết 37. Đọc văn.
Xuân Quỳnh
SÓNG - Xuân Quỳnh
I. Tìm hiểu chung
- Quê ở La Khê, thành phố Hà Đông, Hà Tây.
- Có cuộc đời nhiều bất hạnh -> luôn khao khát tình thương, tình yêu, mái ấm gia đình và tình mẫu tử.
1. Tác giả. ( 1942 – 1988 )
- Tác phẩm tiêu biểu:
“Tơ tằm – chồi biếc” ( 1963); “ Hoa dọc chiến hào”( 1968 ); “ Tự hát” ( 1984 );
“ Hoa cỏ may” ( 1989);…
Nêu những nết chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Xuân Quỳnh ?
SÓNG - Xuân Quỳnh
- Đặc điểm thơ: thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một
tâm hồn phụ nữ hồn hậu, nhiều lo âu và luôn da diết
trong khát vọng hạnh phúc đời thường.
Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu
nhất của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ.
2. Tác phẩm.
- Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: bài thơ Sóng được Xuân
Quỳnh viết năm 1967, tại bãi biển Diêm Điền ( Thái Bình ) – một
bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, tiêu biểu cho phong cách thơ
Xuân Quỳnh, in trong tập Hoa dọc chiến hào ( 1968).
Cho biết hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của bài thơ ?
SÓNG - Xuân Quỳnh
- Bố cục: 4 phần.
+ Khổ thơ 1&2: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng biển và tình yêu.
+ Khổ 3&4: Nghĩ về sóng và cội nguồn của tình yêu.
+ Khổ 5,6&7: Nghĩ về sóng và nỗi nhớ, lòng chung thủy trong tình
yêu.
+ Khổ 8&9: Khát vọng hóa thân cho tình yêu bất tử.
Bài thơ có thể chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
Xuân Quỳnh -Lưu Quang Vũ
Gia đình Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ
SÓNG - Xuân Quỳnh

Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Con dười lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương

Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
SÓNG - Xuân Quỳnh

II. Đọc – hiểu văn bản.
1. Âm điệu và kết cấu của bài thơ

- Âm điệu:
+ Âm điệu của những con sóng ngoài biển khơi: ào ạt, dữ dội – nhẹ nhàng, khoan thai.
. Thể thơ 5 chữ nhịp ngắt linh hoạt 2/3, 3/1/1, 3/2.
. Các cặp câu đối xứng, câu sau thừa tiếp câu trước -> những đợt sóng xô bờ.
. Sự trở đi trở lại, hồi hoàn của hình tượng sóng.

- Âm điệu của những con sóng lòng với nhiều cung bậc, cảm xúc khác nhau đang rung lên đồng điệu, hòa nhập với sóng biển.
Nêu cảm nhận chung về âm điệu, nhịp điệu của bài thơ? Âm điệu đó được tạo nên bởi những yếu tố nào?
SÓNG - Xuân Quỳnh

Hai hình tượng
=> Thể hiện những phương diện phong phú phức tạp nhưng thống nhất trong tâm hồn người con gái đang yêu.
Sóng
Em
Phân tách, soi chiếu vào nhau
Nhập làm một trong cái tôi duy nhất Xuân Quỳnh
Kết cấu song trùng
- Kết cấu:
Trong bài thơ có mấy hình tượng ? Giữa các hình tượng đó có mối quan hệ như thế nào?

=> Nghệ thuật tương phản diễn tả tính chất đối cực, những trạng thái khác nhau của sóng.
2. Khổ 1,2: Những cảm xúc, suy nghĩ về sóng biển và tình yêu.
a, Khổ 1:

Dữ dội, ồn ào
Dịu êm, lặng lẽ
><
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã miêu tả những trạng thái nào của sóng? Qua đó thấy được trạng thái tâm lí nào của người con gái đang yêu?
SÓNG - Xuân Quỳnh
=> Sóng ẩn dụ cho những trạng thái tâm lí, tình cảm vừa phong phú vừa phức tạp của một tâm hồn đang khát khao yêu đương: giận dữ, hờn ghen >< dịu hiền, sâu lắng.
Hình ảnh tương phản, ẩn dụ : sông - chật hep, nhỏ bé >< bể - vô hạn, mênh mông
Nghệ thuật nhân hóa + cách nói nhấn mạnh: sông không hiểu nổi, sóng tìm ra tận.

+ Sóng vượt thoát khỏi giới hạn chật hẹp, thiếu sự đồng cảm để đến với cái bao la, khoáng đạt -> quy luật của tự nhiên: sông -> biển
+ Tình yêu không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp -> luôn hướng tới cái lớn lao, cao cả.
Theo em tại sao con sóng phải tìm ra tận bể? Điều đó cho em cảm nhận gì ?
SÓNG - Xuân Quỳnh
-> Hành trình đến với biển của sóng <=> hành trình tự nhận thức chính mình, nhận thức giá trị đích thực của tình yêu của người con gái: mạnh dạn, tự tin và chủ động, đầy nữ tính.
=> Quan niệm tình yêu tiến bộ, mới mẻ của người con gái thời đại.
b, Khổ 2:

- Sóng

Ngày xưa

Ngày sau
Vẫn thế
Tính vĩnh hằng, bất diệt của sóng.
- Tình yêu mãi là khao khát cháy bỏng, bồi hồi trong trái tim con người, nhất là tuổi trẻ -> tình yêu là khát vọng muôn đời.
-> Xuân Quỳnh khẳng định một chân lí: khát vọng tình yêu là vĩnh viễn…nó khiến người ta trẻ lại, tái sinh như sóng biển.
Ở khổ thơ thứ hai, Xuân Quỳnh đã nêu lên quy luật gì của sóng ? Qua đó nói lên quy luật gì của tình yêu?
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
SÓNG - Xuân Quỳnh
Tiểu kết: Hai khổ thơ đầu mượn hình tượng của sóng để nói về quy luật và bản chất của tình yêu với những trạng thái tâm hồn của người con gái khi yêu.
SÓNG - Xuân Quỳnh
3. Khổ 3,4: nghĩ về sóng và cội nguồn của tình yêu.
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Xuân quỳnh đã cắt nghĩa về nguồn gốc của sóng cũng như nguồn gốc của tình yêu như thế nào? Kết quả ra sao?
SÓNG - Xuân Quỳnh
- Điệp ngữ em nghĩ + câu hỏi tù từ:
-> Sự thao thức, suy tư, tìm tòi của người con gái trước câu hỏi cội nguồn của sóng <-> câu hỏi cội nguồn của tình yêu.
- Nhận thức: Sóng bắt đầu từ gió, còn Gió bắt đầu từ đâu?-> không tự trả lời được.
- Tình yêu bắt đầu từ đâu, ở thời điểm nào -> Em cũng không biết nữa: thú nhận chân thật sự bất lực của mình trước sự bí ẩn, kì diệu của tình yêu
=> Đây là cách cắt nghĩa về tình yêu rất nữ tính, trực cảm kiểu Xuân Quỳnh.
SÓNG - Xuân Quỳnh
* Tóm lại:

+ Về nội dung: tình yêu nồng nàn và mãnh liệt, bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn người con gái trong tình yêu: vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng.

+ Về nghệ thuật:
. Hình tượng sóng và em tương đồng -> gợi sự liên tưởng, mang tính triết lí.
. Kết cấu trùng điệp -> nhịp điệu của sóng – nhịp điệu tình yêu dào dạt.
. Lời thơ giản dị, tha thiết, dịu dàng.
Sau khi học xong bốn khổ thơ, em cảm nhận được điều gì về vẻ đẹp trong tình yêu và tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam?
Cảm Quý thầy cô giáo và các em!