Tuần 13. Một số thể loại văn học: Thơ, truyện

MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC:
THƠ, TRUYỆN
TIẾT 48
LOẠI
( là phương thức tồn tại chung)
THỂ
( là sự hiện thực hóa của loại)
TÁC PHẨM VĂN HỌC
TỰ SỰ
TRỮ
TÌNH
KỊCH
NGHỊ
LUẬN
I. Thơ
1.Khái lược về thơ

Nêu đặc trưng của thể loại thơ?
* Đặc trưng:
Thơ tiêu biểu cho loại trữ tình, là tấm gương phản chiếu của tâm hồn, chú trọng đến cái đẹp, cái thi vị trong đời sống tâm hồn con người, là tiếng nói của tình cảm, của những rung động trái tim trước cuộc sống
Thơ được phân chia thành các kiểu loại nào?
* Phân loại:
- Theo nội dung biểu hiện
Thơ trữ tình
Thơ tự sự
Thơ trào phúng
Thơ trữ tình : đi sâu vào tâm tư, tình cảm, những chiêm nghiệm của con người về cuộc đời (Tự tình của Hồ Xuân Hương).
Thơ tự sự : cảm nghĩ vận động theo mạch kể chuyện (Hầu Trời của Tản Đà).
Thơ trào phúng : phủ nhận những điều xấu bằng lối viết đùa cợt, mỉa mai, khôi hài (Vịnh khoa thi Hương của Tú Xương).
- Theo cách thức tổ chức
bài thơ
Thơ cách luật
Thơ tự do
Thơ văn xuôi
 Thơ cách luật : viết theo luật đã định trước, như thơ Đường luật, lục bát, song thất lục bát,…
 Thơ tự do : không theo luật (Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm).
 Thơ văn xuôi : câu thơ gần như câu văn xuôi nhưng vẫn có nhịp điệu (Dự cảm mùa thu của Chu Thị Thơm).
“Bỗng một ngày bất chợt sang thu. heo may gửi sắc vàng theo hương cúc, lòng ngẩn ngơ với hồn hoa ký ức. Hạ giấu lửa đi, hơi ấm không về...
Có một ngày thơ ướt chẳng buồn che, ta tha thẩn giữa một vùng nắng quái. Trái hạnh phúc xanh nỡ nào dám hái, để lại sau mình những hoa trái không tên…”.
(Chu Thị Thơm, Dự cảm mùa thu)
Nêu yêu cầu về cách đọc thơ?
2. Yêu cầu về đọc thơ
 Tìm hiểu xuất xứ
 Cảm nhận ý thơ qua câu chữ, hình ảnh, nhịp điệu…
 Lí giải, đánh giá chung về tư tưởng, nghệ thuật của bài thơ, những khám phá mới, những điểm mới....
I. Truyện
1.Khái lược về truyện

Nêu đặc trưng của thể loại truyện?
* Đặc trưng:
Truyện tiêu biểu cho loại tự sự, phản ánh sự thật đời sống trong tính khách quan; thường có cốt truyện, nhân vật được miêu tả chi tiết, sống động, gắn với hoàn cảnh; phạm vi miêu tả không bị hạn chế về không gian và thời gian; ngôn ngữ linh hoạt, gần với ngôn ngữ đời sống
Truyện được phân chia thành các kiểu loại nào?
* Các kiểu loại truyện:
 Văn học dân gian: thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn..
 Văn học trung đại: truyện viết bằng chữ Hán, truyện thơ Nôm..
 Văn học hiện đại: truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài.
Nêu yêu cầu về cách đọc truyện?
2. Yêu cầu về đọc truyện
 Tìm hiểu bối cảnh xã hội, hoàn cảnh sáng tác
 Phân tích cốt truyện
 Phân tích nhân vật
 Xác định giá trị tư tưởng nghệ thuật
GHI NHỚ
(SGK 136)
LUYỆN TẬP
Bài 1
Một số nét đặc sắc trong nghệ thuật biểu hiện của bài Câu cá mùa thu:
- Nghệ thuật tả cảnh:
+ Chọn điểm nhìn
+ Đặc tả cận cảnh gợi thần thái cảnh thu làng quê
+ Dùng động tả tĩnh
- Nghệ thuật tả tình: bút pháp tả cảnh ngụ tình
- Sử dụng ngôn ngữ:
+ Ngôn ngữ giàu hình ảnh, màu sắc
+ Cách gieo vần eo gợi tả được khung cảnh tĩnh lặng, vắng vẻ; cảm giác êm ả, nhẹ nhàng về cảnh mùa thu