Tuần 13. Chí Phèo

CHÍ PHÈO

I. Giới thiệu
1. Nhan đề :
- Tên ban đầu: Cái lò gạch cũ
- 1941 (in thành sách): Đôi lứa xứng đôi
- 1946 (in trong Luống cày): Chí Phèo
2. Đề tài:
- Người nông dân nghèo ở nông thôn VN trước CMT8
- Khai thác ở hướng mới : họ bị tàn phá về tâm hồn, huỷ diệt cả nhân tính → thức tỉnh
I. Giới thiệu
I. Giới thiệu:
3. Tóm tắt :
Chí  đi tù  Chí Phèo lưu manh
(Quá trình tha hoá) 
Không được Thèm lương thiện  Gặp Thị Nở
 (Quá trình thức tỉnh)
Chết
II. Phân tích:
1. Làng Vũ Đại:
- Địa lí: ở thế quần ngư tranh thực
- Thành phần cư dân: phức tạp, chia thành nhiều cánh
+ Dân làng: hiền lành, an phận
+ Vai vế bề trên: chia nhiều bè nhiều cánh: BÁ Kiến, Tư Đạm, Đội Tảo

+ Cùng đinh tha hoá: Chí Phèo, Binh Chức, Năm Thọ
Quan hệ xã hôi:

+ Thống trị >< Thống trị: hai mặt, gầm ghè nhau
II. Phân tích:
1. Làng Vũ Đại:
+ Thống trị >< Bị trị: áp bức, bóc lột
 Hãm hại nhau, cấu kết nhau bóc lột dân lành
+ Nông dân với nhau: thiếu sự cảm thông, nặng định kiến
2. Làng Vũ Đại:
 Hình ảnh chân thực thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam trước CMT8. Đây cũng chính là hoàn cảnh điển hình để nhà văn xây dựng nhân vật điển hình
 Làng xã khép kín, tù đọng, ngột ngạtPhản ánh nỗi đau nhân tình
II. Phân tích:
2. Nhân vật Bá Kiến:
- Đặc điểm con người:
+ Tiếng cười Tào Tháo
+ Giọng quát rất sang
II. Phân tích:
 “Con hổ biết cười”
+ Lối nói ngọt nhạt
II. Phân tích
2. Nhân vật Bá Kiến:
- Phương châm, thủ đoạn cai trị, chính sách xử thế:
+ Mềm mắn rắn buông
+ Thứ nhất sợ kẻ anh hùng, thứ nhì...
+ Bám thằng có tóc, ai bám thằng trọc đầu
+ Ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, dắt lên để đền ơn
+ Dùng thằng đầu bò để trị thằng đầu bò
 Khôn ngoan, xảo quyệt, cáo già, thâm độc
II. Phân tích
2. Nhân vật Bá Kiến:
- Đời tư:
+ 4 vợ, ghen tuông, sợ vợ, bỉ ổ
* Nghệ thuật:
+ Khắc hoạ nhân vật điển hình
 Vạch trần bộ mặt xấu xa của giai cấp cường hào ác bá
 Tăng sức tố cáo cho tác phẩm
II. Phân tích:
a) Lai lịch và nguồn gốc:
3. Nhân vật Chí Phèo:
- Bị bỏ rơi ở lò gạch cũ bỏ hoang: anh thả ống lương bà góa mùbác phó cốibơ vơ, đi ở.
Bi kịch đầu tiên: không biết nguồn gốc
xuất thân
- Năm 20t: làm canh điền nhà Lí Kiến
+ Hiền lành, chăm chỉ
+ Ước mơ: một gia đình nho nhỏ: chồng cuốc mướn, vợ dệt vải
 Ý thức về cuộc sống
II. Phân tích:
a) Lai lịch và nguồn gốc:
3. Nhân vật Chí Phèo:
- Bị bà ba gọi lên bóp chân  thấy nhục
 Đầy tự trọng, ý thức về nhân phẩm
 Người nông dân hiền lành chất phác, với bản chất lương thiện
a) Quá trình tha hoá:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Chí Phèo bị đẩy và tù do cơn ghen của Bá kiến  Sau khi ra tù, hắn thay đổi hoàn toàn
- Hình dạng:
+ Cái đầu: trọc lóc; răng: cạo trắng hớn;
mặt: đen, cơng cơng; mắt: gườm gườm, ngực: phanh, chạm trổ
 Trông dữ tợn, gớm chết
 Tha hoá về nhân hình
II. Phân tích:
II. Phân tích:
a) Quá trình tha hoá:
3. Nhân vật Chí Phèo:
- Tính cách:
* Lần 1: Tìm lại cuộc đời bằng cách trả thù, rạch mặt ăn vạ
 Rơi vào phép thắng lợi tin thần
* Lần 2: Đòi ở tù  Đòi quyền lợi: cái ăn, cái ở
 Bá Kiến sai Chí Phèo đến đòi nợ Đội Tảo  Chí Phèo trở thành tay say đắc lực của Bá Kiến
+ Đến nhà Bá Kiến:
+ Uống rượu, chửi bới, rạch mặt ăn vạ, doạ nạt
II. Phân tích:
a) Quá trình tha hoá:
3. Nhân vật Chí Phèo:
 Chí Phèo là sản phẩm của sự áp bức tàn khốc, là hiện tượng người nông dân lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh, bị tàn phá cả tâm hồn, huỷ diệt nhân tính
 Tha hoá về nhân tính
 Con quỷ dữ của làng Vũ Đại
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN THAM DỰ BUỔI THAO GIẢNG HÔM NAY
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở:
Đêm trăng vườn chuối
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở:
- Nghe những âm thanh quen thuộc của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng cười nói, tiếng gõ mái chèo
- Bâng khuâng, lòng mơ hồ buồn.
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở:
- Nhìn lại cuộc đời:
+ Quá khứ: ước mơ giản dị nhưng không thực hiện được
+ Hiện tại: đã già nhưng cô độc
+ Tương lai: tuổi già, đói rét, ốm đau, nhưng sợ nhất vẫn là cô độc
 Chí nhận ra tình trạng tuyệt vọng của thân phận mình
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở:
- Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở: bát cháo hành
khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc.
Chí ngạc nhiên, xúc động, mắt ươn ướt,
muốn làm nũng
 Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiện
Chí Phèo - Thị Nở
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở:
- Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở: bát cháo hành
khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc.
 Chí ngạc nhiên, xúc động, mắt ươn ướt, muốn làm nũng
 Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiện
 Đoạn văn giàu chất thơ, phân tích nội tâm sâu sắc, thể hiện tư tưởng nhân đạo lớn lao
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Chí Phèo bị Thị Nở từ chối:
- Bà cô Thị Nở (đại diện cho định kiến xã hội) ngăn cản khát khao của Chí Phèo
 Chí Phèo rơi vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Chí Phèo phản kháng:
- Hành động:
+ Nghĩ ngợi ngẩn người ngửi thấy hơi cháo hành níu tay Thị Nở không được
+ Uống rượu >< càng uống càng tỉnh, càng tuyệt vọng
+ Ôm mặt khóc rưng rức
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
+ Xách dao đến nhà Bá Kiến (lần 3)
 lòng căm thù vẫn âm ỉ chợt bùng lên
+ Chí Phèo giết Bá Kiến
 Hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh quyền sống
- Hành động:
* Chí Phèo phản kháng :
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Chí Phèo phản kháng :
+ C.P tự sát
 sự cùng đường bế tắc
 Chí Phèo chết trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống
- Lời nói: "Ai cho tao lương thiện?"
 tiếng kêu cứu tuyệt vọng
- Hành động:
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Chí Phèo phản kháng :
 Cái chết của Chí Phèo là lời tố cáo sâu sắc, vừa rung lên tiếng chuông đòi quyền làm người của những con người bất hạnh.
II. Phân tích:
- Xây dựng nhân vật điển hình vừa khái quát, vừa cá biệt
4. Nghệ thuật:
- Sở trường miêu tả, phân tích tâm lí, nội tâm nhân vật
- Cách dẫn chuyện tài tình, kết cấu độc đáo
- Giọng văn biến hoá linh hoạt. Ngôn ngữ tự nhiên mang hơi thở đời sống
III. Chủ đề:
Tác phẩm đã lên tiếng tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào bước đường cùng. Đồng thời qua đó nhà văn phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị vùi dập cả hình người, tính người.
IV. Tổng kết
- Tác phẩm mang giá trị hiện thực sâu sắc, tư tưởng nhân đạo mới mẻ
 Kiệt tác văn xuôi của VHVN hiện đại
II. Phân tích:
c) Quá trình thức tỉnh:
3. Nhân vật Chí Phèo:
* Khi gặp Thị Nở
* Khi bị Thị Nở từ chối
* Chí Phèo phản kháng
4. Nghệ thuật
:
CỦNG CỐ:
Câu 1: Cuộc tình Chí Phèo - Thị Nở có
ý nghĩa nhất là làm cho Chí Phèo:
A. Tỉnh rượu
B. Có ước mơ về một gia đình nho nhỏ, hạnh phúc
C.Tỉnh ngộ
*
CỦNG CỐ:
Câu 2: Bà cô Thị Nở là đại diện cho:
A. Định kiến của dân làng Vũ Đại, định kiến xã hội
B. Người phụ nữ ích kỉ, không muốn nhìn người ta hạnh phúc
*
CỦNG CỐ:
Câu 3: Khi bị Thị Nở từ chối, Chí “ôm mặt khóc rưng rức”, tiếng khóc ấy là biểu hiện của:
A. Sự căm phẫn
B. Sự tuyệt vọng
C. Không thể say được
*
CỦNG CỐ:
Câu 4: Để được làm người lương thiện, Chí Phèo giết Bá Kiến rồi tự sát:
A. Chí còn có thể có cách lực chọn khác
B. Đây là cách giải quyết duy nhất của bi kịch
*
CỦNG CỐ:
Câu 5: Đặc điểm nghệ thuật không có trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao:
A. Sở trường miêu tả, phân tích tâm lý nhân vật
B. Xây dựng nhân vật điển hình
C. Tính chất trào phúng, mỉa mai, châm biếm
*
CỦNG CỐ:
Câu 6: Chí Phèo là kiệt tác của văn xuôi Việt Nam hiện đại bởi:
A. Tác phẩm đã xây dựng được chuyện tình kì dị lạ thường, một chân dung thắng say rượu có một không hai
B. Vạch trần mâu thuẩn giai cấp ở nông thôn, tình trạng tha hoá của người nông thôn, đồng thời thể hiện lòng tin vào bản chất tốt đẹp của người nông dân
*
Bài tập về nhà:
Nếu được viết lại đoạn kết của tác phẩm Chí Phèo thì em sẽ viết như thế nào?
Chúc các em học tốt!