Tuần 13. Chí Phèo

I. Tiểu dẫn
- Đoạn 1: Chí phèo say và chửi
- Đọan 2: Chí Phèo sau khi ra tù và trở thành quỷ dữ - tay sai của Bá Kiến
- Đoạn 3: Gặp Thị Nở và thức tỉnh; bị Thị Nở từ chối, Chí Phèo uất ức đi báo thù
- Đoạn cuối: Chí Phèo chết, Thị Nở …nghĩ đến lò gạch bỏ hoang
I. Tiểu dẫn

Chào đời Vào tù Gặp Thị Nở Chết


Tủi nhục nhưng Tha hoá thành quỷ dữ Đi tìm lại tính người
vẫn được là người
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu văn bản
Tầng lớp “ngồi chiếu”…
Nhà Bá Kiến và giống chuối ngự Đại Hoàng dùng tiến vua
II. Đọc hiểu văn bản
II. Đọc hiểu chi tiết
Xơ xác, tiêu điều
Có những kiếp người khốn khổ, méo mó, dị dạng…
Bức tranh thu nhỏ của xã hội Việt Nam trước Cách mạng
II. Đọc hiểu văn bản
2.1. Sự xuất hiện độc đáo

2. Chí Phèo
2.1. Sự xuất hiện độc đáo
Chí Phèo Làng Vũ Đại
Chửi trời Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào?
Chửi đời Đời là tất cả nhưng cũng chẳng là ai.
Chửi tất cả làng Vũ Đại Ai cũng tự nhủ: “Chắc nó chừa mình ra!”
Chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn Không ai ra điều
Chửi đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn Đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết.
=> Chỉ có ba con chó dữ và => Im lặng
một thằng say rượu
Ý nghĩa của tiếng chửi
Dựng lên hình ảnh vừa cụ thể vừa sinh động của một con người méo mó, dị dạng và thừa thãi của xã hội
Tiếng chửi là phương tiện giao tiếp tuyệt vọng của một con người mong được giao tiếp với xã hội mà vô vọng
Tiếng chửi là sự biểu hiện ra ngoài của nỗi uất ức, bất lực, bế tắc và cô đơn tột độ của một con người không được chấp nhận làm người.
Triền miên trong những cơn say
Là công cụ đắc lực, là tay sai của Bá Kiến
Nỗi kinh hoàng của người dân làng Vũ Đại

Tha hoá
2.2. Quãng đời trước khi gặp Thị Nở…
II. Đọc hiểu văn bản
Vết cứa (Tranh Phạm Hải)
2.3.Quá trình hồi sinh
II. Đọc hiểu văn bản
Đêm ấy trăng sáng lắm

II. Đọc hiểu văn bản
Âm thanh…
2.3. Quá trình hồi sinh
a. Từ tỉnh rượu tới tỉnh ngộ…
Tỉnh rượu, nhận ra nắng, âm thanh của cuộc sống
Mơ hồ buồn, sợ rượu như người ốm sợ cơm
Nhớ lại những ước mơ bình dị
Thấy mình già mà vẫn cô độc
Nhục nhã khi nhớ lại hồi mình là “công cụ yêu đương” của bà Ba
Lo cho tương lai

II. Đọc hiểu văn bản
2.3. Quá trình hồi sinh
a. Từ tỉnh rượu tới tỉnh ngộ
b. Từ ngạc nhiên xúc động tới khao khát hoàn lương và ước mong hạnh phúc
- Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo :
+ ngạc nhiên.
+ mắt hình như ươn ướt.
+ bâng khuâng.
+ vừa vui vừa buồn.
+ một cái gì nữa giống như là ăn năn.
+ suy nghĩ về cuộc đời.
+ muốn làm hòa với mọi người.
+ Thèm lương thiện.
+ Hy vọng Thị Nở là cầu nối trở về với cuộc sống lương thiện
 Chí Phèo đã thức tỉnh về nhân tính.


Bát cháo hành – hương vị của tình người mộc mạc chân thành
Khẳng định sức sống bất diệt của thiên lương con người – thiên lương không thể bị huỷ diệt. Ngay cả khi con người bị đẩy xuống bùn nhơ thì bản tính ấy chỉ tạm thời lắng đi, như ngọn lửa âm thầm cháy dưới lớp tro tàn, chờ dịp là bùng lên mãnh liệt. Tác giả kêu gọi chúng ta hãy tin vào con người, vào bản chất tốt đẹp của con người, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Chính tình yêu thương và sự chân thành là liều thuốc giải độc kỳ diệu nhất, đưa con người trở về với cuộc sống.
Tranh hoạ sĩ Còm
Thị Nở và mối tình mộc mạc
Chiếc cầu nối đưa Chí Phèo trở lại cuộc sống bình dị
Đánh thức tính người - bản chất lương thiện trong Chí Phèo
Chí Phèo thực sự được sống như một con người có lương tri và tình yêu thương
2.3. Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người
Hắn cứ ngồi ngẩn mặt ra
…Hắn lại như hít thấy hơi cháo hànhHắn sửng sốt, đứng lên gọi lại
Đuổi theo, nắm lấy tay
Nỗ lực để níu giữ tình yêu
II. Đọc hiểu văn bản
- Và hắn uống…càng uống càng tỉnh…tỉnh ra, chao ôi buồn!
- Nghe thoang thoảng hơi cháo hành
- Ôm mặt khóc rưng rức
=> Khi bị cự tuyệt, Chí thấm thía nỗi đau thân phận, hắn vật vã, tuyệt vọng.
“Hơi cháo hành” được lặp lại nhiều lần nhằm tô đậm niềm khao khát tình yêu thương và nhất là bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí.
Quyết định xách dao đi báo thù

II. Đọc hiểu văn bản
Tỉnh ra để hi vọng
Thất vọng đau đớn
Phẫn uất
Tuyệt vọng, bế tắc
Khái quát diễn biến tâm trạng của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở
II. Đọc hiểu văn bản
II. Đọc hiểu văn bản
“Hắn dõng dạc:
- Tao muốn làm người lương thiện.
Bá Kiến cười ha hả:
- Ồ tưởng gì! Tôi chỉ cần anh lương thiện cho thiên hạ nhờ.
Hắn lắc đầu:
- Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không! Chỉ có một cách… biết không!... Chỉ còn một cách là… cái này! Biết không!...”.
(Trích “Chí Phèo” – Nam Cao)
II. Đọc hiểu văn bản
II. Đọc hiểu văn bản
Khắc hoạ thành công một thực tế đã trở thành quy luật ở nông thôn con người trước CMT8: nông dân bị tha hoá, lưu manh hoá.
Phát hiện và khẳng định thiên tính đẹp đẽ, sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của con người, ngay cả khi họ bị xã hội vô nhân tính chà đạp, cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính.
III. Tổng kết
Xây dựng và điển hình hoá nhân vật
Miêu tả và phân tích tâm lý nhân vật
Kết cấu độc đáo
Cốt truyện hấp dẫn, luôn biến hoá bất ngờ
Giọng điệu đa thanh
Ngôn ngữ sống động, vừa nghệ thuật vừa gần với lời ăn tiếng nói của nhân dân
III. Tổng kết
GV : Đinh L ưu Hoàng Thái
Trường : THPT Nguyễn Tất Thành, Hà Nội
11/26/2008