Tuần 13. Chí Phèo

3.Nhân vật Chí Phèo
a.Lai lịch, bản chất
Khi còn nhỏ: Chí Phèo là đứa trẻ bị bỏ rơi, không gia đình, không cha mẹ, không nhà của, tứ cố vô thân.
Lớn lên Chí Phèo là một thanh niên:
+Hiền lành lương thiện "Hắn hiền như đất"
+Có ước mơ bình dị " một gia đình nho nhỏ."
+Có ý thức nhân phẩm " bị một con đàn bà gọi đến bóp chân, hắn thấy nhục hơn là thích"
?Chí Phèo là một nông dân khoẻ mạnh, hiền lành, một tâm hồn trong sáng, lương thiện và có ý thức về cuộc sống.
b.Qúa trình tha hoá
-Nguyên nhân:
+Trực tiếp:Chỉ vì ghen tuông vu vơ, bá Kiến đã nhẫn tâm đẩy CP vào tù
+Gián tiếp:Nhà tù thực dân đã tiếp tay cho tên cường hào
- Biểu hiện:
+Nhân hình: "Trông gớm chết", "cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai con mắt gườm gườm."
+Ngôn ngữ:Chửi là công cụ để CP giao tiếp với đời
+Tâm lý: U mê tăm tối, chìm đắm trong những cơn say
+Hành động:Rạch mặt ăn vạ, trở thành tay sai cho bá Kiến, gây tai hoạ cho những người nông dân lương thiện khác.
?CP là sản phẩm của chế độ nhà tù đen tối, của sự áp bức tàn khốc, là hiện tượng người nông dân lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh, bị tàn phá về nhân hình, huỷ diệt về nhân tính.
?CP sống tăm tối như thú vật, xa lạ với mọi người, với xã hội loài người.
c.Qúa trình thức tỉnh
-GÆp ThÞ Në nh­ mét b­íc ngoÆt trong cuéc ®êi CP, cã vai trß quan träng lµm thøc tØnh phÇn ng­êi bÊy l©u bÞ l·ng quªn.
-Sù thay ®æi vÒ t©m lý:
+ChÝ thÊy lßng “b©ng khu©ng”, “m¬ hå buån”
+LÇn ®Çu tiªn sau bao nhiªu n¨m, CP b¾t ®Çu biÕt l¾ng nghe vµ c¶m nhËn ©m thanh cña cuéc sèng b×nh dÞ: TiÕng chim hãt, tiÕng c­êi nãi…
+CP nh×n l¹i cuéc ®êi m×nh trong qua khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai
+H¾n thÊy giµ mµ vÉn c« ®éc, ®èi víi CP c« ®éc “cßn ®¸ng sî h¬n ®ãi rÐt vµ èm ®au”
+ChÝ ­íc m¬ ®Õn mét cuéc sèng l­¬ng thiÖn “H¾n thÌm l­¬ng thiÖn, h¾n muèn lµm hoµ víi mäi ng­êi biÕt bao!”
?CP vốn là một nông dân lương thiện, có bản tính tốt đẹp.Xã hội tàn ác dẫu có ra sức huỷ diệt bản tính ấy, nhưng nó vẫn âm thầm sống trong đáy sâu tâm hồn CP.
?Khi gặp Thị Nở và cảm nhận được tình yêu mộc mạc, chân thành của thị, bản chất ấy có cơ hội hồi sinh và nó đã hồi sinh.Từ đây, CP sống đúng với con người thật của mình.
?CP mong nhờ Thị Nở mà hoà nhập với mọi người, chấm dứt đoạn đời thú vật để sống đúng với kiếp người
- Khi bị Thị Nở khước từ:
+Tâm trạng:Tuyệt vọng, đau đớn, rơi vào bi kịch
+Hành động:Uống rượu nhưng "càng uống lại càng tỉnh ra", "hắn ôm mặt khóc rưng rức.Rồi lại uống."
? ý thức rõ về nỗi đau thân phận và càng thấm thía hơn tội ác của kẻ đã cướp đ của mình cả bộ mặt và linh hồn con người.
+Hành động dữ dội bất ngờ: Chí xách dao đến nhà Bá Kiến, đanh thép kết tội và đòi "làm người lương thiện", Chí đâm chết kẻ thù và kết liễu đời mình.
?Cái chết của CP là một tất yếu. Việc CP tự sát cũng không phải là hành động mù quáng do hơi men mang đến.
?Đối với CP, niềm khao khát được sống lương thiện còn cao hơn cả tính mạng.
?Cái chết của CP có ý nghĩa tố cáo mạnh mẽ cái xã hội thực dân nửa phong kiến không những đẩy người nông dân lương thiện vào con đường bần cùng hoá, lưu manh hoá mà còn đẩy họ vào chỗ chết.
?Cảm quan hiện thực sâu sắc của nhà văn Nam Cao:Tình trạng xung đột giai cấp gay gắt ở nông thôn, và nó chỉ được giải quyết bằng những biện pháp quyết liệt.
4. Đặc sắc nghệ thuật
Nghệ thuật xây dựng nhân vật:CP và BK
Kết cấu mới mẻ
Cốt truyện hấp dẫn, tình tiết đầy kịch tính và luôn biến hoá.
Ngôn ngữ sống động, vừa điêu luyện, nghệ thuật vừa rất gần với lời ăn tiếng nói trong đời sống.
Giọng điệu phong phú và biến hoá, có sự đan xen lẫn nhau.
Cách trần thuật linh hoạt.
III.Chủ đề
Nam cao tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân nửa phông kiến tàn bạo đã cướp đi của người nông dân lương thiện cả nhân hình lẫn nhân tính. Đồng thời nhà văn cũng trân trọng phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của họ.