Tuần 13. Chí Phèo

Chào mừng các thầy cô giáo
và các em học sinh
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Lan
Đơn vị : THPT Yên Khánh A
Tiết 54 Đọc văn CHÍ PHÈO
Phần hai: Tác phẩm
Tiết 54: Đọc văn CHÍ PHÈO
Nam Cao
Phần hai: Tác phẩm
I.Tìm hiểu chung
II. Đọc, hiểu
1. Làng Vũ Đại
2. Nhân vật Bá Kiến
3. Nhân vật Chí Phèo.
a. Quá trình tha hoá
b. Quá trình thức tỉnh.
III. Tổng kết
IV. Luyện tập
Hoàn cảnh gặp gỡ : Chí Phèo - Thị Nở
- Không gian : Khu vườn chuối nhà Chí Phèo.
- Thời gian : Đêm trăng sáng.
- Chí Phèo: vừa uống rượu ở nhà Tự Lãng.
- Thị Nở: đi lấy nước, ngủ quên .
N S Đức Lưu trong vai Thị nở
( Phim Làng Vũ Đại ngày ấy)
Thị Nở:
- Xấu xí, dở hơi, dòng giống mả hủi.
Không sợ Chí Phèo
- Ân cần, chăm sóc Chí : đỡ dậy, dìu vào lều, đắp chiếu cho hắn.
Cảm giác của Chí Phèo sau cuộc gặp gỡ Thị Nở
“Nhưng bây giờ thì hắn tỉnh. Hắn bâng khuâng như tỉnh dậy sau một cơn say dài. Cũng như người say tỉnh dậy, hắn thấy miệng đắng và lòng mơ hồ buồn. Người thì bủn rủn, chân tay không buồn nhấc. Hay là đói rượu? Nghĩ đến rượu hắn hơi rùng mình. Ruột gan lại nôn nao lên một tí. Hắn sợ rượu như người ốm sợ cơm.”
(Nam Cao, Chí Phèo,Sgk Ngữ văn 11 trang 149)
Chí Phèo trong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”
Chí Phèo nhìn lại cuộc đời mình
Quá khứ : ước mơ xa vời
Hiện tại : tuổi già, sự cô độc
Tương lai : tuổi già, đói rét,
ốm đau ,sự cô độc
Thái độ của Chí Phèo khi Thị Nở mang cháo đến
“Thằng này rất ngạc nhiên. Hết ngạc nhiên thì hắn thấy mắt hình như ươn ướt. Bởi vì lần này là lần thứ nhất hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay, nào hắn có thấy ai tự nhiên cho cái gì. Hắn vẫn phải doạ nạt hay là giật cướp. Hắn phải làm cho người ta sợ… Hắn nhìn bát cháo bốc khói mà bâng khuâng. Hắn thấy vừa vui vừa buồn. Và một cái gì nữa giống như là ăn năn… Người ta hay hối hận về tội ác khi không đủ sức mà ác nữa.”
( Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tập1 trang 150)
Cảnh trong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”
Bát cháo hành của Thị Nở
Nồi cháo hành còn nóng nguyên.
Hắn nhìn bát cháo bốc khói mà bâng khuâng.
Chỉ khói xông vào mũi cũng đủ làm người nhẹ nhõm.
Những người suốt đời không ăn cháo hành không biết rằng cháo hành ăn rất ngon.
- Trời ơi,cháo mới thơm làm sao !
“ Bát cháo húp xong rồi, Thị Nở đỡ lấy bát cháo và múc thêm bát nữa. Hắn thấy mình đẫm bao nhiêu mồ hôi. Mồ hôi chảy ra trên đầu, trên mặt, những giọt to như giọt nước. Hắn đưa tay quệt ngang một cái, quệt mũi,rồi lại cười lăn. Hắn càng ăn, mồ hôi càng đổ ra nhiều.”
( Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tập 1 trang 151)
Ý nghĩa bát cháo hành của Thị Nở
Giá trị vật chất: thơm ngon, giải cảm, no bụng.
Giá trị tinh thần:
+ Là tấm chân tình, sự tự nguyện của một con người cho một con người, một người đàn bà (xấu xí, dở hơi) cho một người đàn ông (con quỷ dữ, tên lưu manh)
+ Là niềm hạnh phúc lứa đôi lần đầu tiên Chí Phèo có được.
“…Ôi sao mà hắn hiền, ai dám bảo đó là cái thằng Chí Phèo vẫn đập đầu,rach mặt ra mà đâm chém người? Đó là cái bản tính của hắn, ngày thường bị lấp đi, hay trận ốm thay đổi hắn về sinh lí cũng thay đổi cả tâm lí nữa? …Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hoà với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được. Họ sẽ thấy rằng hắn cũng không làm hại được ai. Họ sẽ lại nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện…”
( Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tập 1 trang151)

Niềm hi vọng của Chí Phèo
Lời bà cô Thị Nở
“Thật đốn mạt. Ngoài ba mươi tuổi mà chưa trót đời. Ngoài ba mươi tuổi…ai lại còn đi lấy chồng! Ừ ! Mà có lấy thì lấy ai chứ?... Đàn ông đã chết hết cả rồi hay sao, mà lại đâm đầu đi lấy một thằng không cha. Ai lại đi lấy thằng chỉ có một nghề là rạch mặt ra ăn vạ. Trời ơi! Nhục nhã ơi là nhục nhã! …Đã nhịn được đến từng này tuổi thì nhịn hẳn; ai lại đi lấy thằng Chí Phèo”
(Nam Cao , Chí Phèo ,Sgk Ngữ văn 11 tập1,trang152)
Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối
“ Hắn nghĩ ngợi một tí rồi hình như hiểu, hắn bỗng nhiên ngẩn người. Thoáng một cái, hắn lại như hít thấy hơi cháo hành. Hắn cứ ngồi ngẩn mặt, không nói gì… Thị trút xong giận rồi…Hắn sửng sốt, đứng lên gọi lại. Ai mà thèm lại! Còn muốn lôi thôi cái gì? Hắn đuổi theo thị, nắm lấy tay. Thị gạt ra, lại giúi thêm cho một cái. Hắn ngã lăn khoèo xuống sân…”
( Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tập 1 trang 152)
Chí Phèo đến nhà Bá Kiến
“ Hắn trợn mắt chỉ vào mặt cụ:
Tao không đến đây xin năm hào.
Thấy hắn toan làm dữ, cụ đành dịu giọng:
Thôi cầm lấy vậy, tôi không còn hơn.
Hắn vênh cái mặt lên, rất là kiêu ngạo:
Tao đã bảo tao không đòi tiền.
…Hắn dõng dạc:
Tao muốn làm người lương thiện
…Hắn lắc đầu:
- Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết chai trên mặt này? Tao không thể làm người lương thiện được nữa. Biết không! Chỉ có một cách … biết không!...Chỉ có một cách là…cái này! Biết không!...”
( Nam Cao,Chí Phèo , Ngữ văn 11 tập 1 trang 154)
Quá trình thức tỉnh của Chí Phèo
Tỉnh rượu
Thức tỉnh
Hi vọng
Phẫn uất
Thất vọng
Tuyệt vọng
Cái chết của Chí Phèo
“… hắn giãy đành đạch giữa bao nhiêu là máu tươi. Mắt hắn trợn ngược. Mồm hắn ngáp ngáp, muốn nói, nhưng không ra tiếng. Ở cổ hắn, thỉnh thoảng máu vẫn còn ứ ra.”
(Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tr 154)
- Xây dựng thành công nhân vật điển hình: Chí Phèo, Bá Kiến.
1. Nghệ thuật:
- Sở trường miêu tả, phân tích tâm lí, nội tâm nhân vật.
- Ngôn ngữ sống động, điêu luyện, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày.
- Cốt truyện hấp dẫn, tình tiết đầy kịch tính, quyết liệt, bất ngờ. Kết cấu hiện đại.
- Giọng điệu biến hóa linh hoạt.
2. Nội dung
- Tác phẩm đã phản ánh và lên tiếng tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào bước đường cùng.
- Đồng thời qua đó nhà văn phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị vùi dập cả hình người, tính người.
Bá Kiến - Nhà tù
Tình yêu,sự chăm sóc
Thị Nở
Làng Vũ Đại
Bà cô
Thị Nở
Chí Phèo bị tha hóa
Khát vọng trở về lương thiện
Chí Phèo giết Bá Kiến, tự sát.
Chí Phèo bị cự tuyệt quyền làm người
Uất ức – tuyệt vọng
Sơ đồ tóm tắt tác phẩm Chí Phèo
Chí Phèo lương thiện
Bảy mươi năm Chí Phèo
…Bảy mươi năm đã qua rồi
Chuyện xưa…xin được ngỏ lời cùng anh
Dẫu rằng phải kiếp lưu manh
Nhưng anh vẫn đẹp nhân tình Chí ơi!
Chết anh - một kiếp con người
Hoá thành bất tử giữa đời văn chương!
(Nguyễn Duy Xuân)
Bài tập về nhà
Làm bài 1,2 sgk trang 156.
Tóm tắt truyện Chí Phèo.
Phân tích quá trình tha hóa, thức tỉnh của Chí Phèo.
Kính chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ. Chúc các em học sinh học tốt.
Xin chân thành cảm ơn!