Tuần 13. Chí Phèo

Chào mừng quý thầy cô đến dự tiết học hôm nay!
Chí Phèo
Tiết 52:
-Nam Cao-
GV: Bế Thị Thu Thủy
Trường THPT Nguyên Bình
I. Đọc - hiểu tiểu dẫn:
1. Hoàn cảnh sáng tác:
Em hãy trình bày hoàn cảnh sáng tác của truyện ngắn “Chí Phèo”?
?
- Bối cảnh nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945

- Lấy nguyên mẫu từ người thật, việc thật ở làng Đại Hoàng quê hương tác giả.
2. Nhan đề:
Trước khi có tên “Chí Phèo”, tác phẩm này từng có những nhan đề nào? Ý nghĩa của những nhan đề đó?
?
“Cái lò gạch cũ”
- Nơi Chí được người ta tìm thấy
- Hình ảnh thoáng hiện trong đầu Thị Nở khi nghe tin Chí Phèo chết
Sự luẩn quẩn, bế tắc, sự tù đọng của cuộc sống ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng
Nhan đề giật gân, gây tò mò, phù hợp với thị hiếu của một lớp công chúng lúc bấy giờ
“Đôi lứa xứng đôi”
Hướng sự chú ý vào mối tình giữa Chí Phèo và Thị Nở - một con quỷ dữ làng Vũ Đại và một người đàn bà xấu ma chê quỷ hờn
“Chí Phèo”:
Làm nổi bật
nhân vật
trung tâm,
ý nghĩa
tư tưởng
của tác phẩm
3. Vị trí:
Cho biết vị trí của tác phẩm “Chí Phèo” trong nền văn học Việt Nam?
?
Có giá trị hiện thực, nhân đạo sâu sắc, mới mẻ
Là kiệt tác của văn xuôi Việt Nam hiện đại
Thể hiện trình độ nghệ thuật bậc thầy của Nam Cao
Cái lò gạch cũ (nơi CP
sinh ra)
Người ta nhặt về nuôi
Làm tá điền
cho Lý Kiến
Lý Kiến ghen, bắt Chí
Phèo ở tù 7, 8 năm
Ra tù về, ngoại hình
“trông gớm chết”
Uống rượu, gây sự
thành tay sai cho Bá Kiến
Gặp thị Nở và sống
năm ngày như vợ chồng
Bị thị Nở từ chối,
Chí Phèo rơi vào tuyệt vọng
Chí Phèo định giết bà cô
thị Nở nhưng lại giết Bá Kiến
và tự kết liễu cuộc đời mình
Thị Nở
nhìn xuống bụng
và nghĩ đến
4. Tóm tắt tác phẩm:
Sống lương thiện, nghèo khổ: Ngày khi chào đời, Chí Phèo bị bỏ rơi trong một cái lò gạch cũ. Được dân làng nuôi, Chí Phèo lớn lên như một loài cây dại, tuổi thơ hết đi ở nhà này lại đi ở cho nhà nọ, tuổi thanh niên ra sức làm thân trâu ngựa cho nhà lí Kiến. Vì một chuyện ngờ ghen vớ vẫn lí Kiến đã nhẫn tâm đẩy Chí Phèo vào tù.
Bị tha hoá: Sau bảy, tám năm biệt tích, Chí Phèo trở về làng, hoàn toàn biến đổI nhân hình lẫn nhân tính, làm tay sai của bá Kiến và trở thành con quỷ của làng Vũ Đại. Chí Phèo sống triền miên trong những cơn say, không ý thức được hành động tàn ác của chính mình: Chí Phèo đã bị biến chất, tha hoá hoàn toàn.
Rơi vào bi kịch và vùng lên để thoát khỏi bi kịch: Cho nên khi Chí Phèo gặp Thị Nở trong một cơn ốm và Chí Phèo được Thị Nở chăm sóc. Tình cảm chân thật của Thị Nở đã khơi dậy ý thức và lương tâm của Chí Phèo. Anh nghĩ rằng thị Nở cảm thông được vớI mình thì ngườI khác cũng có thể chấp nhận mình, nên mong được làm hoà với mọi người. Bản chất tốt đẹp của người lao động trong Chí Phèo vốn tiềm tàng, nay có cơ hội tỉnh thức, anh muốn làm người lương thiện.
Chí Phèo lại rơi vào bế tắc và thảm kịch xảy ra: Chí Phèo tha thiết muốn trở về với mọi người, nhưng tất cả làng Vũ Đại đều sợ hãi và xa lánh Chí Phèo. Thị Nở lại “Cắt đứt” với Chí Phèo. Chí Phèo lại rơi vào tình thế hoàn toàn tuyệt vọng và bỗng nhận ra kẻ đã cướp quyền làm người của mình là Bá Kiến.
Thảm kịch xảy ra: Chí Phèo đâm chết bá Kiến rồi tự sát.
II. Đọc – Hiểu
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
Cuộc đời nhân vật Chí Phèo có thể chia làm mấy giai đoạn?
?
- Có thể chia cuộc đời Chí thành ba giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Từ khi Chí Phèo ra đời đến lúc bị đẩy vào tù.
+ Giai đoạn 2: Từ khi Chí Phèo ra tù đến khi gặp Thị Nở.
+ Giai đoạn 3: Từ khi bị Thị Nở khước từ tới khi Chí đâm chết Bá Kiến rồi tự sát.
a. Sự xuất hiện của nhân vật:
Chí Phèo xuất hiện ngay từ đầu truyện với trạng thái say rượu, xuất hiện qua tiếng chửi:
+ Chửi trời: Không sợ điều linh thiêng nhất.
+ Chửi đời: Không yêu đời.
+ Chửi cả làng Vũ Đại: Cô đơn bị xã hội loại bỏ.
+ Chửi đứa đã sinh ra hắn: hắn đơn độc và bị bỏ rơi.

CHí PHèO
NAM CAO

> Đối tượng của tiếng chửi hướng đến hẹp dần.
- Tiếng chửi không có người nghe và không có người đáp lại. Đáp lại tiếng chửi chỉ có âm thanh của tiếng chó sủa.
-> Cách vào truyện độc đáo tạo sự bất ngờ, tò mò, dồn nén, gây ấn tượng cho người đọc.
=> Nghệ thuật: Ngôn ngữ nghệ thuật đa giọng điệu, tả, kể linh hoạt, có sự đan xen các lời kể điệp cú pháp, liệt kê, chêm xen, câu văn ngắn dồn dập tạo kịch tính.

CHí PHèO
NAM CAO

- Ý nghĩa của tiếng chửi:
+ Bộc lộ sự bất lực, bế tắc, cô đơn của Chí giữa cuộc đời;
+ Thể hiện khát khao được giao tiếp với mọi người, là sự phản kháng, là nỗi đau, bi kịch bị từ chối của con người bị XH cự tuyệt.

CHí PHèO
NAM CAO

b. Hai mươi năm đầu cuộc đời:

- Hoàn cảnh xuất thân:
+ Không cha, không mẹ, bị bỏ rơi ở lò gạch.
+ Được người làng chuyền tay nhau nuôi.
+ Không một tấc đất.
+ Năm 20 tuổi đi làm canh điền cho nhà Bá Kiến.


+ Là anh canh điền “hiền lành như đất”, làm việc quần quật.
+ Mơ ước bình dị: “có một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải…”
+ Bị bà ba gọi lên bóp chân: “chỉ thấy nhục chứ yêu đương gì”
=> Chí Phèo là người nông dân lương thiện, chăm chỉ giàu mơ ước, khát vọng, dù trong hoàn cảnh nào vẫn giữ được lương tâm trong sáng.
- Tính cách:
=> Tuy có một hoàn cảnh riêng đặc biệt nhưng Chí vẫn có nét chung của những người nông dân lao động lương thiện: cần cù, chăm chỉ, trong sáng, giàu lòng tự trọng và có những
ước mơ thật giản dị
Củng cố, dặn dò
Nắm vững nội dung tác phẩm và hình tượng nhân vật Chí Phèo (ở giai đoạn đầu)

Tiếp tục soạn bài theo các câu hỏi ở SGK
a. Hình ảnh làng Vũ Đại
- Địa lí: Ở vào thế “quần ngư tranh thực”.

- Thành phần cư dân: phức tạp
+ Vai vế bề trên : Bá Kiến, đội Tảo, tư Đạm, bát Tùng,…
+ Cùng đinh tha hóa : Chí Phèo, Năm Thọ, Binh Chức
+ Dân làng : người lao động hiền lành, an phận.

Quan hệ xã hội:
+ Thống trị > < thống trị: Hai mặt, gầm ghè nhau.
 Giữ thế giữ miếng.
+ Thống trị > < bị trị: Áp bức bóc lột.
 Đối kháng gay gắt.
+ Bị trị - bị trị: Ghét lôi thôi, nặng định kiến.
 Thờ ơ, thiếu cảm thông.
 Làng xã phong kiến khép kín, tù đọng, ngột ngạt, không ổn định, mâu thuẫn đối kháng gay gắt.
 Hình ảnh chân thực thu nhỏ của xã hội Việt Nam trước CMT8.
b) Nhân vật Bá Kiến:
Đặc điểm con người:
+ Giọng quát rất sang.
+ Tiếng cười Tào Tháo.
+ Lối nói ngọt nhạt.
 Đầy cá tính, rất ấn tượng.
Phương châm, thủ đoạn thống trị:
+ “Mềm nắn, rắn buông”.
+ “Thứ nhất sợ kẻ anh hùng - Thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân”.
+ “Bám thằng có tóc, ai bám thằng trọc đầu”.
+ “Già néo đứt dây - Hãy ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi lại dắt nó lên để nó đền ơn...”
 Khôn ngoan xảo quyệt.




Bá Kiến chết: Thái độ của mọi người
+ Mừng.
+ Ngờ vực
 Phản ánh thực trạng xã hội không ổn định.
 Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán rất sâu sắc.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ CHÍ PHÈO - THỊ NỞ
Củng cố, dặn dò
Nắm vững nội dung tác phẩm và hình tượng nhân vật Chí Phèo (ở giai đoạn đầu)

Tiếp tục soạn bài theo các câu hỏi ở SGK
Xin cảm ơn quý thầy cô và các em!