Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

kính chào cô giáo
Cùng toàn thể các bạn học sinh lớp 10a5
Văn bản
Bảo kinh cảnh giới - Nguyễn Trãi
Cảnh ngày hè
Tác giả Nguyễn Trãi ( 1380 - 1442)
Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi
Bảo kinh cảnh giới
I. Giới thiệu chung:
1. Tập thơ Quốc âm thi tập:
- Tập thơ Nôm: 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng Việt.
- Về nội dung: Vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi.
- Về nghệ thuật: Thơ Nôm Đường luật với các câu thơ lục ngôn.
- Quốc âm thi tập gồm 4 phần: Vô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thú
2. Bài thơ Cảnh ngày hè
a. Xuất xứ:
- Bài thơ số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới - phần Vô đề
- Cảnh ngày hè - nội dung bài thơ nghiêng về bức tranh cuộc sống.
b. Nhan đề:
c. Bố cục:
- 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống.
- 2 câu thơ cuối: Khát vọng của nhà thơ.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống:
a. Bức tranh ngày hè :
- Đường nét, Màu sắc:
+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”
 Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu
+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”
 Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm
+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
 Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại
- Bức tranh thiên nhiên sinh động:
+ cách ngắt nhịp ¾:
“Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏ
Hồng liên trì/ đã tiễn mùi hương”
+ Dắng dỏi cầm ve
 Không theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè
+ Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun”
 thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật
=> Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày; nhưng sự sống thì không dừng lại.
b. Cuộc sống sinh hoạt:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài
 Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình
- Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lót vang dội lên
 Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui
=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống
2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:
a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống.
- Hoµn c¶nh cña nhµ th¬:
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường”
+ “Råi” : r¶nh rçi hãng m¸t, d¹o ch¬i cho t©m hån thanh th¶n.
+”Th­ë ngµy tr­êng” : ngµy réng th¸ng dµi
 Hoµn c¶nh hiÕn hoi, bÊt ®¾c dÜ cña nhµ th¬.
- Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi:
+ Bøc tranh ngµy hÌ ®­îc m®ãn nhËn b»ng nhiÒu gi¸c quan
? Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật.
+ Cảnh vật thanh bình, yên vui
? Tấm lòng thiếu tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dân.
- “Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng”
 NguyÔn Tr·i m¬ ®Õn c©y ®µn k× diÖu cña vua ThuÊn ngµy s­a ®Ó ca ngîi vµ lµm cho d©n giµu ®ñ Êm no.
- “Dân giàu đủ khắp đòi phương”
? Câu kết ( câu lục ngôn ) ng?n g?n: thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài
b. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước:
=> Điểm kết tụ của hồn thơ ức Trai không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân.
Bui một tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.
( Thuật hứng - bài 2 )
Hổ phách, phục linh nhìn mấy biết
Dành còn để trợ dân này.
( Tùng )
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
( Cáo bình Ngô)
III. Tổng kết:
1. Nội dung:
- Bài thơ là bức tranh ngày hè đẹp, sinh động và đầy sức sống.
- Qua bức tranh thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
2. Nghệ thuật:
- Bài thơ vừa mang nét trang trọng cổ điển vừa bình dị, tự nhiên.
- Sử dụng các câu thơ lục ngôn.