Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

Đọc Văn
Cảnh ngày hè.
(Nguyễn Trãi)
2
I. Tiểu dẫn.
1.“Quốc âm thi tập ”
Gồm 254 bài.
Em h·y nªu néi dung chÝnh cña tËp th¬?
Nội dung: phản ánh tư tưởng, tình cảm, vẻ đẹp toàn dịên của Nguyễn Trãi: tư tưởng nhân nghĩa,yêu nước thương dân, hòa cảm với thiên nhiên...
VÒ nghÖ thuËt ?
- Nghệ thuật: Sáng tạo trong thể thơ Nôm Đường luật: xen câu lục ngôn với câu thất ngôn.
3
2.văn bản
a. XuÊt xø:TrÝch baøi soá 43 trong soá 61 baøi, thuoäc chuøm thô “Baûo kính caûnh giôùi” (Göôm baùu khuyeân raên).
b.C¶m høng chñ ®¹o cña bµi th¬ ?
- Cảm hứng chủ đạo: Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn: tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Đồng thời bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho nhân dân.

B? c?c t?p tho:
Tập thơ được chia làm mấy phần?
+ Vụ d?.( không có đầu đề )
+ Mụn thỡ l?nh (Thời tiết)
+ Mụn hoa m?c (Cây cỏ)
+ Mụn c?m thỳ (thú vật)
4
NGUYỄN TRÃI
( 1380 - 1442 )
Đền thờ Nguyễn
Trãi
Cảnh Côn Sơn
II.TÌM HiỂU VĂN BẢN
6
Cảnh ngày hè
Rỗi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
7
1.Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trước thiên nhiên, cuộc sống, con người.
a. Bức tranh ngày hè :
- Dường nét, Màu sắc:
+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương” ?
+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ” ?
+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” ?
 Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu.
 Cây lựu bên hiên nhà ®ang trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm .
 Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại .
8
- Bức tranh thiên nhiên sinh động.
+ cách ngắt nhịp ¾:
“Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏ
Hồng liên trì/ đã tiễn mùi hương”
 Không theo nhịp thơ Đường luật(4/3), gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè.
+ Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun” .
 thể hiện sức sống nh­ thÕ nµo cña c¶nh v©t?
9
Thiên nhiên, cảnh vật vào thời
điểm cuối ngày nhưng sự sống
thì không dừng lại.
+ Thời gian: lầu tịch dương -> cuối ngày
Em có nhận xét gi` về thời gian ở đây?
Có cái gì thôi thúc từ bên trong ,
®ang ứa căng, tràn đầy,...phải đùn ra,
phun ra,... hÕt líp nµy ®Õn líp kh¸c
Cây hoè
“Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.“
Cây lựu
“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”
Ao sen
“Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.”
b. Cuộc sống sinh hoạt:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía
chợ cá của làng chài.
Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi,
thanh bình.
Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà , như tiếng đàn l¶nh lót vang dội lên.
Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật
như rộn lên sự sống, niềm vui.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Em có nhận xét gi` về bức tranh CS ở hai câu thơ này?
Bức tranh mùa hè thËt sinh động và tràn
đầy sức sống: có sự kết hợp của
đường nét, màu sắc, âm thanh,
con người và cuộc sống.
2. V? d?p t�m h?n c?a Nguy?n Tr�i
- Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi:
? Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật.
a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống:
- Hoàn cảnh của nhà thơ:
"Rồi, hóng mát thuở ngày thường"
+ "Rồi": rảnh rỗi; hóng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản.
+ "Thuở ngày thường": ngày rộng tháng dài.
? Hoàn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ của nhà thơ.
+ Bức tranh ngày hè được đón nhận bằng nhiều giác quan.
+ Cảnh vật thanh bình, yên vui.
? Tấm lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dân.
b. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước:
? Câu kết (câu lục ngôn) ngắn gọn: thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài.
=> Điểm kết tụ cùa hồn thơ NguyƠn Tr�i không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân. NguyƠn Tr�i mong cho d�n ��ỵc �m no h�nh phĩc (d�n gi�u �đ) Nh�ng �� ph�i l� HP cho t�t c� m�i ng��i m�i n�i ( kh�p ��i ph��ng)
" Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng"
? Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn.
“Daân giaøu ñuû khaép ñoøi phöông”
III.TỔNG KẾT
GHI NHỚ
Bài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước. Câu thơ lục ngôn cuối bài ngắn gọn, thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.
CỦNG CỐ
N¾m ®­îc bøc tranh mïa hÌ sinh ®éng và tràn ®Çy søc sèng ®­îc nhà th¬ thÓ hiÖn trong bài th¬ vµ t©m hån yªu thiªn nhiªn, yªu ®êi, yªu nh©n d©n ®Êt n­íc cña NguyÔn Tr·i.
Bài học đến đây là kết thúc
Cảm ơn sự lắng nghe của quý thầy cô và các em !