Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

Kính chào các thầy giáo, cô giáo!

Chào các em học sinh thân yêu!

Chúc các em có một tiết học bổ ích
và lí thú!

GV: Lê Kim Dung

.
.
.
.
.
Hoang Dieu - Victoria School
Add: 1B Cam Hoi Str., Hai Ba Trung Dist., Hanoi, Vietnam.
Tel: 04 - 971 3372 / 971 2930 * Fax: 04 - 972 4554.

- Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu là ức Trai, quê ở Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây)
- Nguyễn Trãi là đại thi hào dân tộc, người anh hùng cứu quốc thuở "bình Ngô", một danh nhân văn hoá Đại Việt

Cảnh ngày hè
(Bảo kính cảnh giới- Bài 43)
Nguyễn Trãi


Tìm hiểu khái quát

- Xuất xứ: Cảnh ngày hè là bài số 43 trong tổng số 61 bài, mục Bảo kính cảnh giới, thuộc phần "vô đề", trong "Quốc âm thi tập" của Nguyễn Trãi
- Cảm nhận chung: Bài thơ mang đậm chất trữ tình, có nội dung giáo huấn, nhưng là giáo huấn gián tiếp, ngầm không lộ ra, ẩn mà sâu sắc
II. Đọc- Hiểu- Suy ngẫm
Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.

Cảnh ngày hè
(Bảo kính cảnh giới - Bài số 43)

Cảnh ngày hè
(Bảo kính cảnh giới- Bài 43)
Nguyễn Trãi


II. Đọc - Hiểu - Suy ngẫm
Thể loại:
Thể thất ngôn xen lục ngôn
-> Nguyễn Trãi đã Việt hoá thể loại thơ Đường, hướng tới thể thơ dân tộc
2. Bố cục:
- 6 câu đầu: Bức tranh cảnh ngày hè
- 2 câu cuối: Nỗi niềm thi nhân
3. Phân tích
a. Bức tranh cảnh ngày hè
* Hoàn cảnh Nguyễn Trãi đến với "Cảnh ngày hè"



Rồi / hóng mát / thuở ngày trường

-> Những ngày dài, rỗi rãi, khí trời mát mẻ, trong lành, thi nhân lấy việc hóng mát để vui với cảnh vật, thiên nhiên và con người
Đây là những giờ phút hiếm hoi trong cuộc đời Nguyễn Trãi
* Hình ảnh thiên nhiên
- Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
- Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương
Bức tranh thiên nhiên được tạo nên bởi: hoè xanh rợp vườn, lựu đỏ trước hiên, sen hồng nở ngát ao và tiếng ve râm ran inh ỏi

=> Đây là bức tranh thiên nhiên đẹp, tinh tế, mang đặc trưng riêng của ngày hè


Thơ ca truyền thống
Hình ảnh thiên nhiên mang tính ước lệ

"Cảnh ngày hè"
Hình ảnh thiên nhiên bình dị,thân thuộc, gần gũi với con người

? Sự đổi mới trong quan điểm thẩm mĩ của Nguyễn Trãi (cái đẹp không ở đâu xa, nó ở ngay trong những gì bình dị nhất, gần gũi và thân thuộc nhất)

? Thể hiện ý thức tự cường, tự tôn dân tộc

- Thiên nhiên trong thơ Nguyễn Trãi không chỉ tả mà còn giàu sức gợi
+ "Tiễn"

+ "Đùn đùn"

-> Sức sống mãnh liệt tự bên trong
+ "Phun"
-> Vẻ đẹp ở vào thời kì rực rỡ nhất
-> Hương sen đang độ ngào ngạt nhất
+ "Dắng dỏi"
-> Tiếng ve inh ỏi, nhịp nhàng, ngân vang nhất
=> Mỗi cây, mỗi cảnh vật một dáng vẻ, màu sắc khác nhau nhưng chúng đều gặp nhau ở sự vươn mình trỗi dậy và tất cả đều đang ở vào thời kì rực rỡ nhất, sung mãn nhất





* Hình ảnh thiên nhiên
-Hoè lục đùn đùn tán rợp trương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
- Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Bức tranh cuộc sống

Lao xao chợ cá làng ngư phủ


Thiên nhiên
Cảm nhận bằng thị giác, khứu giác, thính giác

Cuộc sống
Cảm nhận bằng thính giác

-> Tác giả đã dồn hết tâm trí của mình để lắng nghe âm vang của cuộc sống con người.
-> "Lao xao" đảo ngữ đứng đầu câu, nhấn mạnh âm vang của cuộc sống đời thường- cuộc sống nhộn nhịp, vui tươi, thanh bình, đậm đà hơi thở và sức sống
* Hình ảnh cuộc sống
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Tiểu kết:
"Cảnh ngày hè" được hiện lên với đủ cả đường nét, màu sắc, hương vị, âm thanh, được cảm nhận bằng tất cả mọi giác quan: thị giác, khứu giác, thính giác.
"Cảnh ngày hè" là sự giao cảm sâu sắc của một tâm hồn yêu tha thiết thiên nhiên, cảnh vật và con người.
b. Nỗi niềm thi nhân

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương

Khát vọng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân
- Câu thơ lục ngôn kết thúc tác phẩm là sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ, chữ "Dân" chỉ xuất hiện có một lần ở tận cuối bài, song nó đã trở thành cái nền chính, là linh hồn của cả bài thơ
=> Như vậy, lo cho dân, yên lòng dân chính là gương báu răn mình, răn đời của Nguyễn Trãi. Lời giáo huấn nhẹ nhàng, kín đáo mà thấm thía

Cảnh ngày hè
(Giờ phút rỗi rãi hiếm hoi)
Hình ảnh Hoè, Lựu, Sen, ve
-> quen thuộc, bình dị.
Cuộc sống
Thiên nhiên
Âm vang Chợ cá
-> cuộc sống đời thường
+ Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi
Đẹp, tràn đầy sức sống
Vui tươi, đầm ấm và hphúc
Yêu con người
Tinh yêu thiên nhiên

Đền thờ Nguyễn Trãi tại Côn Sơn
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô, cùng toàn thể các em.
Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ!
Chúc tập thể 10D1 ngày càng vững mạnh!
Hoang Dieu - Victoria School
Add: 1B Cam Hoi Str., Hai Ba Trung Dist., Hanoi, Vietnam.
Tel: 04 - 971 3372 / 971 2930 * Fax: 04 - 972 4554.