Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

Cảnh ngày hè
Bảo kính cảnh giới, bài 43
Nguyễn Trãi
Đọc văn
1. Đọc thuộc lòng phần phiên âm và phần dịch thơ bài thơ “Tỏ lòng” - Phạm Ngũ Lão
KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Vẻ đẹp của hình tượng con người thời Trần được thể hiện như thế nào trong bài thơ?
3. Qua bài thơ, em cảm nhận được gì về con người Phạm Ngũ Lão?
Cảnh ngày hè
Bảo kính cảnh giới, bài 43
Nguyễn Trãi
Đọc văn
Tác giả Nguyễn Trãi (1380-1442)
1. Tập thơ Quốc âm thi tập:
- Tập thơ Nôm: 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng Việt.
- Vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi.
Thơ Nôm Đường luật với các câu thơ
lục ngôn.
I. TèM thiệu chung:
- Quốc âm thi tập gồm 4 phần: Vô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thú
- VÒ néi dung:
- Về nghệ thuật:
2. Bài thơ Cảnh ngày hè:
a. Xuất xứ:
Bài thơ số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới - phần Vô đề
b. Nhan đề:
Cảnh ngày hè - nội dung bài thơ nghiêng về bức tranh cuộc sống.
c. Bố cục:
- 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống.
- 2 câu thơ cuối: Khát vọng của nhà thơ.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống:
a. Bức tranh ngày hè :
- Đường nét, Màu sắc:
+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”
+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”
+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
 Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu
 Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm
 Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại
- Bức tranh thiên nhiên sinh động:
+ cách ngắt nhịp ¾:
“Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏ
Hồng liên trì/ đã tiễn mùi hương”
 Không theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè
+ Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun”
 thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật
=> Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày; nhưng sự sống thì không dừng lại.
Các động từ mạnh gợi cho em cảm nhận gì về cảnh vật?
b. Cu?c s?ng sinh ho?t:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài
- Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lót vang dội lên
 Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình
 Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui
=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống
Nguyeên Tra�i mieđu tạ ađm thanh chieău he� nh� theâ na�o?
=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống
2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi:
? Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật.
a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống:
- Hoàn cảnh của nhà thơ:
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường”
+ “Rồi”: rảnh rỗi; hóng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản
+ “Thuở ngày trường”: ngày rộng tháng dài
 Hoàn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ của nhà thơ
+ Bức tranh ngày hè được đón nhận bằng nhiều giác quan
+ Cảnh vật thanh bình, yên vui
 tấm lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dân
Theo em, câu thơ đầu hé mở cho ta biết gì về hoàn cảnh của nhà thơ?
b. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước:
 C©u kÕt ( c©u lôc ng«n ) ngắn gọn: thÓ hiÖn sù dån nÐn c¶m xóc cña c¶ bµi
=> Điểm kết tụ của hồn thơ ức Trai không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân.
- “Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng”
 Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn
- “Dân giàu đủ khắp đòi phương”
Nha� th� theơ hieôn ���c mong g� qua hai cađu cuoâi?
Bui một tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.
( Thuật hứng - bài 2 )
Hổ phách, phục linh nhìn mấy biết
Dành còn để trợ dân này.
( Tùng )
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
( Cáo bình Ngô)
III. Tổng kết:
1. Nội dung:
- Bài thơ là bức tranh ngày hè đẹp, sinh động và đầy sức sống.
- Qua bức tranh thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
2. Nghệ thuật:
- Bài thơ vừa mang nét trang trọng cổ điển vừa bình dị, tự nhiên.
- Sử dụng các câu thơ lục ngôn.
CỦNG CỐ
1. Nắm được bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống được nhà thơ thể hiện trong bài thơ
2. Hiểu được tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với dân với nước.
3. Hình thức đặc biệt của câu thơ 1 và 8 thể hiện được tâm trạng, nỗi niềm của nhà thơ.
CHUẨN BỊ
Học thuộc lòng bài thơ và phần phân tích.

- Soạn bài Tóm tắt văn bản tự sự.