Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

TRƯỜNG THPT LÝ NHÂN
Lớp: 10a1
Giáo viên: Phạm Văn Khánh.
( Bảo kính cảnh giới- Bài 43)
Nguyễn Trãi
CẢNH NGÀY HÈ
Tiết : 38
Đọc văn
1.Tập thơ Quốc âm thi tập :
- Gồm 254 bài chia thành bốn phần :
+ Vô đề : Ngôn chí (21 bài), Mạn thuật (14 bài), Tự thán (41 bài), Tự thuật (11 bài), Bảo kính cảnh giới (61 bài)
+ Môn thì lệnh (thời tiết)
+ Môn hoa mộc (cây cỏ)
+ Môn cầm thú (thú vật)
- Nội dung : Phản ánh tư tưởng, tình cảm,vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi: tư tưởng nhân nghĩa sáng ngời, yêu nước thương dân, gìn giữ nhân cách, chan hoà với thiên nhiên, con người, cuộc sống.
- Nghệ thuật : thơ Đường luật được Nguyễn Trãi sử dụng như một thể thơ dân tộc.
A. TÌM HIỂU CHUNG:
Dựa vào phần tiểu dẫn em hãy nêu một số nét chính về tập thơ Quốc âm thi tập?
2. Bài thơ Cảnh ngày hè
Xuất xứ: Trích trong "Quốc âm thi tập" bài 43 trong tổng số 61 bài trong chùm Bảo kính cảnh giới thuộc phần "Vô đề"
Hoàn cảnh sáng tác: Chua x�c d?nh du?c r� r�ng, kho?ng nam 1438 - 1439 khi Nguy?n Tr�i v? ? ?n t?i Cơn Son.
Chủ đề : Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Đồng thời bộc lộ tấm lòng thương dân sâu sắc của nhà thơ.
Em hãy nêu xuất xứ của bài thơ?
Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
Nêu chủ đề của bài thơ?
A. TÌM HIỂU CHUNG:
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Rồi / hóng mát / thuở / ngày trường,
Hoè lục /đùn đùn / tán rợp giương.
Thạch lựu hiên / còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì / đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá / làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve / lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm/ đàn một tiếng,
Dân giàu đủ / khắp đòi phương.
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
I. Đọc, chia bố cục và tìm thể loại:
Đọc: ngắt nhịp đúng những câu lục ngôn xen kẻ, nhịp 1/2/1/2; 3/4,... giọng hồ hởi, thanh thản, vui tươi.
Văn bản:
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản

Roài:Roãi raõiThong thaû,khoâng coù vieäc laøm.
Ngày trường: ngày dài.
Ngắt nhịp: 1/2/1/2
+Tâm hồn – cuộc sống: cuộc sống rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh thản.
+ Khoâng gian: maùt meû trong laønh(hoùng maùt).
 Moät khoâng gian lyù töôûng ñeå thöôûng ngoaïn thieân nhieân.
1. Hồn c?nh nh� tho d?n v?i thi�n nhi�n.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Hoàn cảnh lý tưởng để thưởng ngoạn thiên nhiên.
II. Tìm hiểu văn bản
a, B?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng.
* C�ch c?m nh?n c?nh v?t.
- C?m nh?n t? g?n, t?i xa, l?i t? xa tr? l?i g?n. (T? C�y ho� trong vu?n, c�y l?u tru?c hi�n, t?i hoa xen h?ng trong ao, t?i �m thanh lao xao t? phi�n ch? xa v?ng l?i, r?i l?i quay tr? v? v?i �m thanh c?a ti?ng ve tru?c nh�) ? B?c tranh m�a h� du?c quan s�t ? nhi?u gĩc d? kh�c nhau.
- C?m nh?n b?ng nhi?u gi�c quan:
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản
a, B?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng.
* C�ch c?m nh?n c?nh v?t.
- C?m nh?n b?ng nhi?u gi�c quan:
+ Th? gi�c: (Ho� l?c ...; Th?ch l?u hi�n ...
+ Kh?u gi�c: H?ng li�n trì ...
+Thính gi�c: D?ng d?i ...
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Bức tranh có đủ đường nét, màu sắc, âm thanh, con người, cảnh vật, hương vị mùa hè.
II. Tìm hiểu văn bản
a, B?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng.
* Hình ?nh thi�n nhi�n:
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Bức tranh thiên nhiên được miêu tả với những hình ảnh rất đặc trưng của mùa hè.
- Màu xanh của tán lá hòe lan rộng thành bóng mát che rợp cả một khoảng đất rộng.
- Caây Thaïch löïu beân hieân nhaø ñang nôû hoa ñoû thaém.
- Hoa sen hoàng ngoaøi ao ñaõ ngaùt muøi höông.
- Tieáng ve inh ỏi trước hiên nhà.
II. Tìm hiểu văn bản
a, B?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng.
* S? k?t h?p h�i hồ c?a c?nh v?t:
- Du?ng n�t v� m�u s?c.
+M�u xanh c?a l� ho� l�m n?i b?t m�u d? c?a hoa th?ch l?u.
+�nh m?t tr?i trong bu?i chi?u t� d�t nh?ng �nh v�ng r?c r? tr�n nh?ng t�n l� xanh.
- Huong v? v� �m thanh: Huong thom ng�o ng?t c?a hoa sen hồ c�ng ti?ng ve inh ?i v� ti?ng lao xao c?a ch? c� l�ng ngu ph?.
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản
a, B?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng.
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Tạo nên tính sinh động của bức tranh thiên nhiên.
b, B?c tranh thi�n nhi�n d?y s?c s?ng.
Th?i gian: c?nh v?t dang ? l�c cu?i ng�y, nhung s? s?ng thì khơng d?ng l?i.
+ Nh?ng d?ng t? m?nh ch? h�nh d?ng: d�n d�n, giuong, phun, ti?n S?c s?ng nhu du?c thơi th�c t� b�n trong, dang cang ?a, tr�n d?y khơng sao kìm l?i du?c. Nĩ ph?i giuong l�n, ph?i phun ra, h?t l?p n�y d?n l?p kh�c.
II. Tìm hiểu văn bản
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
b, B?c tranh thi�n nhi�n d?y s?c s?ng.
+ Nh?ng d?ng t? ch? �m thanh: d?ng d?i, lao xao Bu?i chi?u nhung �m thanh v?n �m vang ph� tan b?u khơng khí tinh m?ch thu?ng th?y trong nh?ng bu?i chi?u qu�.
(Gi�o vi�n li�n h? c�u tho: " Th?ch l?u..." c?a Nguy?n Tr�i v?i c�u: "Du?i trang ... dom bơng" c?a Nguy?n Du d? so s�nh.)
II. Tìm hiểu văn bản
2. B?c tranh m�a h�.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
b, B?c tranh thi�n nhi�n d?y s?c s?ng.
Tĩm l?i: B?ng tình y�u thi�n nhi�n tha thi?t, Nguy?n Tr�i d� s�ng t?o n�n m?t b?c tranh thi�n nhi�n sinh d?ng v� d?y s?c s?ng. Du?c t?o n�n trong s? k?t h?p h�i hồ theo quy lu?t c?a c�i d?p trong h?i ho?, �m nh?c, b?c tranh v?a cĩ hình, v?a cĩ h?n, v?a g?i t?, v?a s�u l?ng.
II. Tìm hiểu văn bản
a, Ni?m vui tru?c cu?c s?ng no d? c?a nh�n d�n. (C�u 5, 6)
Ti?ng lao xao c?a ch? c� l�ng ngu ph?: g?i c?nh dơng vui nh?n nh?p, no d?, vui tai, vui m?t.
Ti?ng ve nhu ti?ng d�n c?m, t?u l�n kh�c nh?c vui tuoi ng?i ca cu?c s?ng.
G?i cu?c s?ng vui tuoi, no d? c?a nh�n d�n v� ni?m vui c?a Nguy?n Tr�i tru?c c?nh "d�n gi�u d?".
3. T?m lịng uu �i c?a Nguy?n Tr�i v?i d�n, v?i nu?c.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản
a, Ni?m vui tru?c cu?c s?ng no d? c?a nh�n d�n. (C�u 5, 6)
-Ngh? thu?t: d?o ng? + d?i: T?o s? c�n d?i h�i hồ cho c�u tho, nh?n m?nh v�o cu?c s?ng no d? c?a nh�n d�n v� ni?m vui c?a Nguy?n Tr�i.
Gi�o vi�n li�n h?: bu?i chi?u trong van h?c thu?ng g?i l�n s? kh?c kho?i, n?i bu?n; Bu?i chi?u trong tho Nguy?n Tr�i khơng bu?n m� vui. Gi?i thích vì sao cĩ s? kh�c bi?t ?y?
3. T?m lịng uu �i c?a Nguy?n Tr�i v?i d�n, v?i nu?c.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản
a, Ni?m vui tru?c cu?c s?ng no d? c?a nh�n d�n. (C�u 5, 6)
b, U?c mu?n cao d?p c?a nh� tho. (C�u 7, 8)
+ C�u 7: S? d?ng di?n c?: u?c mu?n cĩ du?c c�y d�n c?a vua Thu?n d? g?y kh�c nh?c Nam Phong ng?i ca cu?c s?ng no d? c?a nh�n d�n.Dĩ l� u?c mu?n cao d?p v� ngh? si.

+ C�u 8: s? d?ng th? tho s�u ch? ng?n g?n, d?n n�n c?m x�c
3. T?m lịng uu �i c?a Nguy?n Tr�i v?i d�n, v?i nu?c.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
II. Tìm hiểu văn bản
b, Ước muốn cao đẹp của nhà thơ. (Câu 7, 8)
+ Câu 8: sử dụng thể thơ sáu chữ ngắn gọn, dồn nén cảm xúc thể hiện tấm lòng cao cả của nhà thơ: Mong cho dân được sống ấm no, hạnh phúc ở khắp mọi nơi.Tấm lòng đó cũng chính là lý tưởng suốt đời mà Ức Trai theo đuổi.
3. T?m lịng uu �i c?a Nguy?n Tr�i v?i d�n, v?i nu?c.
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
III. Ghi nh? (SGK)
1.Cảm nhận về vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi?
2. Sáng tạo của NT khi sử dụng thể thơ thất ngôn là gì? Tác dụng?
Củng cố :
Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Câu hỏi kiểm tra:
 Caâu hoûi traéc nghieâm:
Caâu thô naøo cho bieát ñaây laø caûnh vaøo ñoä cuoái ngày?
Hoeø ñuøn ñuøn taùn rôïp giöông
Thaïch löïu hieân coøn phun thöùc ñoû
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
2. Nhaø thô ñaõ caûm nhaän caûnh vaät baèng nhöõng giaùc quan naøo?
a.Thò giaùc b.thính giaùc c. khöùu giaùc d. Caû 3 yù treân.
Caâu hoûi töï luaän:Veû ñeïp thieân nhieân vaø taâm hoàn cuûa Nguyeãn Traõi ñöôïc theå hieän trong baøi “Caûnh ngaøy heø” nhö theá naøo?
Trân trọng cảm ơn
quý thầy cô giáo và
các em!