Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

1
CẢNH NGÀY HÈ
( Bảo kính cảnh giới - bài 43 )
Nguyễn Trãi
2
I. Giới thiệu chung
1. Giới thiệu Quốc âm thi tập
- Đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ Tiếng Việt.
- Về nội dung: phản ánh vẻ đẹp nhân cách Nguyễn Trãi.
- Về nghệ thuật: Thơ Đường luật được sử dụng thuần thục như thể thơ dân tộc
- Về bố cục:Chia làm 4 phần (SGK).
3
2. Văn bản
a. Xuất xứ: Trích QÂTT, phần Vô đề, mục Bảo Kính cảnh Giới- bài số 43.
b. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
- Một tâm hồn nghệ sĩ yêu cuộc sống.
- Một khát vọng cao cả, tầm vóc tư tưởng lớn
4
II. Tìm hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống:
a. Bức tranh thiên nhiên ngày hè :
- Màu sắc: + Màu lục của lá hoè.
+ Màu đỏ của hoa lựu.
+ Màu vàng của ánh mặt trời buổi chiều.
?Cái nhìn trẻ trung của thi nhân: Những gam màu nóng, cảnh vật tươi sáng, chân thực.
5
- Hệ thống động từ mạnh: đùn đùn, rợp giương, phun, tiễn.
? Sức sống tràn trề của vạn vật.
?Cảnh thiên nhiên không tĩnh vắng như thường thấy trong thơ trung đại, mà sự sống cựa quậy, sinh sôi trong từng màu sắc, đường nét của bức tranh.
6
b. Bức tranh cuộc sống:
- Âm thanh chiều được miêu tả qua những từ láy gợi cảm:
+ Lao xao chợ cá- đặc trưng làng chài? Cho thấy nhịp sống sôi động, no đủ.
+ Dắng dỏi cầm ve- đặc trưng của mùa hè. ? Âm thanh rộn rã, như tiếng đàn ngợi ca cuộc sống
7
*Nguyễn Trãi đã cảm nhận cảnh sắc mùa hè bằng nhiều giác quan: thị giác, thính giác, khứu giác và cả sự liên tưởng. Nhà thơ kết hợp màu sắc ,âm thanh, đường nét theo qui luật của cái đẹp trong hội hoạ, âm nhạc để gợi ra bức tranh thiên nhiên có hình, có hồn, có vẻ đẹp sâu lắng.
Từ đó, ta thấy nhà thơ xiết bao trân trọng cuộc sống yên ấm thanh bình của nhân dân.
8
3. Nghệ thuật thơ:
- Thi liệu quen thuộc: hòe, lựu, làng ngư phủ, Ngu cầm. ? Tính quy phạm của VHTĐ.
- Cá tính sáng tạo: Thiên nhiên cựa quậy tươi tắn chứ không thanh sơ, tĩnh lặng; thơ thất ngôn xen lục ngôn. ? Sự phá vỡ tính quy pham đem đến nét đẹp riêng cho bài thơ.
? Ghi nhớ: SGK
9
2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:
a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống
- " Rồi hóng mát thuở ngày trường":
?Câu lục ngôn.
? Ngắt nhịp 1/2/3.
? Lời thơ vui, thư thái.
10
- Khát vọng đẹp:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
?Muôn dân được sống no ấm.
?Đây là điểm gặp gỡ chung của các nhà nhân đạo lớn.
( Liên hệ nhà thơ Đỗ Phủ " Ước có căn nhà trăm gian, vạn gian.")
? Nguyễn Trãi luôn canh cánh tấm lòng yêu nước thương dân.
11
Tuyệt tác "Ngư Nhàn"
của Không Lộ Thiền sư

Vạn lý thanh giang vạn lý thiên
Nhất thôn tang giá nhất thôn yên.
Ngư ông thuỵ trước vô nhân hoán,
Quá ngọ tỉnh lai tuyết mãn thuyền.

Dịch thơ:
Trời xanh nước biếc muôn trùng
Một thôn sương khói một vùng dâu đay.
Ông chài ngủ tít ai lay,
Quá trưa tỉnh dậy tuyết bay đầy thuyền.
(Kiều Thu Hoạch dịch thơ)
12

? Củng cố: Phần ghi nhớ
? Dặn dò:
-Học thuộc lòng bài thơ .
- Soạn: Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm).