Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

Chào mừng quý thầy cô!
Đọc văn
CẢNH NGÀY HÈ
(Bảo kính cảnh giới, bài 43)

Nguyễn Trãi
Cảnh ngày hè
( Bảo kính cảnh giới, bài 43)
Nguyễn Trãi
I. Giới thiệu chung
Nguyễn Trãi (1380 – 1442)
Cảnh ngày hè
( Bảo kính cảnh giới, bài 43)
Nguyễn Trãi
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
Nguyễn Trãi (1380 – 1442) là anh hùng dân tộc, nhà văn hóa lớn.
2. Tác phẩm
a) Tập thơ Quốc âm thi tập
Bìa Quốc âm thi tập
Cảnh ngày hè
( Bảo kính cảnh giới, bài 43)
Nguyễn Trãi
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
Nguyễn Trãi (1380 – 1442) là anh hùng dân tộc, nhà văn hóa lớn.
2. Tác phẩm
a) Tập thơ Quốc âm thi tập


Tập thơ Nôm cổ nhất, hay nhất, gồm 254 bài.
Về nội dung: vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi.
Về nghệ thuật: thất ngôn bát cú xen lục ngôn.
b) Bài thơ Cảnh ngày hè
Xuất xứ: bài số 43 trong chùm thơ “Bảo kính cảnh giới”
(gồm 61 bài), phần “Vô đề” của Quốc âm thi tập.
- Chủ đề: bộc lộ nỗi lòng, chí hướng của tác giả.
II. Đọc - hiểu văn bản
Văn bản:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động:

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.


Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động:
+ Các động từ: “đùn đùn”, “giương”, “phun”, “tiễn” thể hiện
sức sống mãnh liệt của tạo vật.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.


Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động:
+ Các động từ: “đùn đùn”, “giương”, “phun”, “tiễn” thể hiện
sức sống mãnh liệt của tạo vật.
+ Hình ảnh sống động: tán hòe rợp mát, thạch lựu phun sắc đỏ,
sen hồng ngát mùi hương.
+ Màu sắc đậm đà: hòe lục, lựu đỏ, sen hồng.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn/ tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Hòe lục đùn đùn/ tán rợp giương.
Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì/đã tiễn mùi hương.

II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động:
+ Các động từ: “đùn đùn”, “giương”, “phun”, “tiễn” thể hiện
sức sống mãnh liệt của tạo vật.
+ Hình ảnh sống động: tán hòe rợp mát, thạch lựu phun sắc đỏ,
sen hồng ngát mùi hương.
+ Màu sắc đậm đà: hòe lục, lựu đỏ, sen hồng.
+ Ngắt nhịp 3/4 (câu 3, 4) làm nổi bật hơn cảnh vật ngày hè.
- Bức tranh cuộc sống thanh bình:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.


Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động
- Bức tranh cuộc sống thanh bình:
+ Âm thanh:
++ Tiếng “lao xao”chợ cá – âm thanh đặc trưng của làng chài.
++ Tiếng ve “dắng dỏi” – âm thanh đặc trưng của mùa hè.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động
- Bức tranh cuộc sống thanh bình:
+ Âm thanh:
++ Tiếng “lao xao”chợ cá – âm thanh đặc trưng của làng chài.
++ Tiếng ve “dắng dỏi” – âm thanh đặc trưng của mùa hè.
+ Biện pháp đảo ngữ: “lao xao chợ cá”, “dắng dỏi cầm ve” làm nổi bật không khí nhộn nhịp, rộn rã của chiều hè.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động
- Bức tranh cuộc sống thanh bình
- Thi nhân đón nhận cảnh vật với nhiều giác quan:
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động
- Bức tranh cuộc sống thanh bình
- Thi nhân đón nhận cảnh vật với nhiều giác quan: thị giác, khứu giác, thính giác và cả sự liên tưởng.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ, sinh động
- Bức tranh cuộc sống thanh bình
- Thi nhân đón nhận cảnh vật với nhiều giác quan
=> Bức tranh cảnh ngày hè sinh động, đầy sức sống; qua đó cho thấy sự giao cảm mạnh mẽ, tinh tế của nhà thơ đối với cảnh vật.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên:
+ Nguyễn Trãi có sự giao cảm mạnh mẽ, tinh tế, sâu sắc với thiên nhiên.
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi,/ hóng mát/ thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên:
+ Nguyễn Trãi có sự giao cảm mạnh mẽ, tinh tế, sâu sắc với thiên nhiên.
+ Câu 1: ngắt nhịp 1/ 2/ 3 → tâm trạng thư thái, thanh thản trước thiên nhiên.
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống:
+ Thiên nhiên sinh động, đáng yêu, đầy sức sống.
+ Cuộc sống thanh bình, yên vui.
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
* Câu hỏi thảo luận:
Hai câu thơ cuối cho ta hiểu tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với người dân như thế nào?
Câu sáu chữ kết thúc bài thơ thể hiện nội dung gì và có vị trí như thế nào trong cả bài thơ?
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống
- Tấm lòng ưu dân ái quốc
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống
- Tấm lòng ưu dân ái quốc:
+ Sử dụng điển cố “Ngu cầm” bộc lộ mong ước dân ở mọi nơi được ấm no hạnh phúc.
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi, hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống
- Tấm lòng ưu dân ái quốc:
+ Sử dụng điển cố “Ngu cầm” bộc lộ mong ước dân ở mọi nơi được ấm no hạnh phúc.
+ Câu kết sáu chữ (lục ngôn) thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài, điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai là ở con người, ở người dân.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè

2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống
- Tấm lòng ưu dân ái quốc
=> Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, nhưng trên hết vẫn là tấm lòng của ông thiết tha với con người, với dân, với nước, đó cũng là chí hướng cao cả của tác giả.
III. Tổng kết
1. Đặc sắc nghệ thuật
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
“Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ, khắp đòi phương.”
III. Tổng kết
Tư tưởng lớn xuyên suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi – tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân – được thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên ngày hè.
1. Đặc sắc nghệ thuật
- Sử dụng từ láy độc đáo: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi,…
- Sáng tạo về hình thức thơ (câu lục ngôn tự nhiên).
- Hệ thống ngôn từ giản dị, tinh tế, giàu sức gợi tả; sử dụng điển tích.
- Đa dạng về nhịp điệu, tiết tấu.
2. Ý nghĩa văn bản
Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
a) Tập thơ Quốc âm thi tập
b) Bài thơ Cảnh ngày hè
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Vẻ đẹp cảnh ngày hè
- Bức tranh thiên nhiên
- Bức tranh cuộc sống
- Thi nhân đón nhận cảnh vật với nhiều giác quan
2. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả
- Tình yêu thiên nhiên
- Lòng yêu đời, yêu cuộc sống.
- Tấm lòng ưu ái với dân, với nước.
III. Tổng kết