Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

BÀI GIẢNG VĂN HỌC LỚP 10

Người thực hiện: Nguyễn Thị Nguyệt

CẢNH NGÀY HÈ
(Bảo kính cảnh giới)

Nguyễn Trãi




Mục tiêu cần đạt:
Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.
Thấy được đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, đan xen câu lục ngôn (sáu chữ) vào bài thơ thất ngôn (bảy chữ).
I. Đọc hiểu cấu trúc văn bản
Tác giả Nguyễn Trãi:
Sinh năm 1380- 1442
- Quê quán: Làng Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương). Sau về ở ẩn tại Côn Sơn.
I. Đọc hiểu cấu trúc văn bản
2. Tác phẩm:
Bài thơ Cảnh ngày hè do người đời sau đặt tên. Thuộc bài thứ 43 mục bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình).
Bảo kính cảnh giới thuộc tập thơ Quốc âm thi tập.
Tập thơ gồm 245 bài, là tập thơ Nôm sớm nhất hiện còn. Tập thơ đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển thơ Tiếng Việt.
Tập thơ thể hiện vẻ đẹp con người nhà thơ: đó là tình yêu gia đình, quê hương; lòng yêu cuộc sống giản dị, trong sạch; là tấm lòng hăng hái, say mê với đời; là sự căm ghét thực tế xấu xa hiểm độc của bọn cầm quyền độc ác.
I. Đọc hiểu cấu trúc văn bản
3. Bài thơ:
Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương
Dẽ có ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương.

II. Đọc hiểu nội dung văn bản
Cảnh ngày hè (6 câu thơ đầu):

Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương




II. Đọc hiểu nội dung văn bản
Cảnh ngày hè (6 câu thơ đầu):

Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương




}
- Màu sắc:
- Âm thanh:
- Thời gian:
=> Tràn đầy sức sống
Cách ngắt nhịp ¾
 Nổi bật cảnh vật vào thời điểm cuối hè
- Nghệ thuật:
=> Bức tranh thiên nhiên hiện lên sinh động, đầy sức sống, vừa có hình, vừa có hồn, vừa gợi tả, vừa sâu lắng. Ta thấy được sự giao cảm mạnh mẽ nhưng tinh tế của nhà thơ, thể hiện lòng yêu đời, yêu cuộc sống của nhà thơ.
2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương
 Tình cảm thiết tha, gắn bó sâu nặng đối với người dân
=> Như vậy điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai không phải là thiên nhiên, tạo vật mà chính ở con người, ở người dân. Nguyễn Trãi mong cho dân được ấm no, hạnh phúc và là hạnh phúc của tất cả mọi người, mọi nơi.
IV. GHI NHỚ
Bài thơ thể hiện được tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước.
Nghệ thuật thơ súc tích, ngắn gọn. Câu thơ lục ngôn cuối bài thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.
Tìm hiểu theo phần vua nghiêu . Thuấn.
Một số câu thơ vì dân của Nguyễn Trãi và tư tưởng của ông
Một số hình ảnh về cuộc kháng chiến chống quân Mông- Nguyên