Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - bài 43)

Kính chào quý Thầy, Cô !
Chào các em học sinh thân yêu!

Chúc các em có một tiết học bổ ích
và lí thú!







Nhà giáo: ThS. Lê Kim Dung

Cảnh ngày hè
Nguyễn Trãi
Kết quả cần đạt
- Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.
- Thấy được đặc sắc nghệ thuật thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, đan xen câu lục ngôn vào bài thơ thất ngôn.

Nguyễn Trãi là bậc anh hùng dân tộc có lí tưởng yêu nước, thương dân sâu sắc. Một danh nhân văn hoá thế giới. Ông còn là nhà thơ kiệt xuất với tình yêu thiên nhiên, quê hương, con người và cuộc sống thiết tha cháy bỏng.
I. Tìm hiểu khái quát
1. Vài nét về tác giả
I. Tìm hiểu khái quát
1. Vài nét về tác giả
2. Vài nét về tác phẩm
a. Xuất xứ
Vô đề
Ngôn chí (21 bài)
Môn thì lệnh
Môn hoa mộc
Môn cầm thú
Mạn thuật (14 bài)
Tự thán (41 bài)
Tự thuật (11 bài)
Trần tình, Tức sự .
Cảnh ngày hè
(bài số 43)
BK cảnh giới(61 bài)
(Gương báu răn mình)
254 bài thơ Nôm

I. Tìm hiểu khái quát
1. Vài nét về tác giả
2. Vài nét về tác phẩm
a. Xuất xứ
b. Thể loại
Thất ngôn xen lục ngôn (câu 1 + 8) -> cách tân thơ Đường, hướng tới thể thơ dân tộc
-> ý thức tự cường, tự tôn dân tộc.
c. Cấu trúc:
Hoàn cảnh (C1) -> bức tranh cảnh ngày hè (C2,3,4,5,6) -> nỗi niềm thi nhân (C7,8)
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Hoàn cảnh Nguyễn Trãi đến với cảnh ngày hè
Rồi hóng mát thuở ngày trường
- Ngày dài -> rỗi rãi -> hiếm hoi (về ở ẩn tại quê nhà)
- Nhịp điệu đều 1/2/3 -> tư thế nhàn nhã, thong dong, thư thái
- "ngày trường" -> ngày hè dài -> sự biến đổi tinh vi của thời gian.
=> Nguyễn Trãi thân nhàn nhưng tâm không nhàn!
2. Bức tranh cảnh ngày hè.
a. Bức tranh thiên nhiên


a. Bức tranh thiên nhiên

Hoè lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

a. Bức tranh thiên nhiên
- Thiên nhiên trong thơ Nguyễn Trãi được tạo bởi:
+ Hoè xanh rợp vườn
+ Lựu đỏ trước hiên
+ Sen hồng ngát ao
+ Ve kêu rộn rã
- Bức tranh thiên nhiên có sự hoà hợp giữa màu sắc, hương vị và âm thanh . vừa thể hiện một năng lực cảm thụ tinh tế (bằng mọi giác quan), vừa mang đến một bức tranh thiên nhiên mùa hè đẹp rực rỡ và vô cùng sinh động.
- Bức tranh thiên nhiên trong thơ Nguyễn Trãi không chỉ tả mà còn giàu sức gợi:
+ Từ láy "đùn đùn" -> những lớp lá cứ giãn ra, nở ra, vươn lên, dâng lên như một cái ô căng tròn.
+ Động từ "phun" -> sắc đỏ của hoa lựu cứ mỗi lúc một khoe ra rực rỡ.
+ "tiễn" -> hương thơm mỗi lúc một toả ra ngào ngạt
+ Tiếng ve "dắng dỏi" -> gợi âm thanh mạnh mẽ, ngân vang, trầm bổng như tiếng đàn.
=> Như vậy, mỗi cây đều có một dáng vẻ, màu sắc khác nhau nhưng đều gặp nhau ở sự vươn mình trỗi dậy, ở sức sống mãnh liệt tự bên trong.

-> Đây là những hình ảnh bình dị, gần gũi, thân thuộc mang đặc trưng của mùa hè
-> Khác với thơ ca truyền thống -> quan niệm thẩm mĩ mới


- Bức tranh thiên nhiên còn gợi sự luân chuyển về thời gian
+ Cây hoè với tán lá sum suê là thời gian đầu hạ
+ Thạch lựu rực rỡ sắc đỏ là tiết chính hạ
+ Sen đã tiễn mùi hương là cuối hạ chớm thu.
-> Sự cảm nhận tinh tế của Nguyễn Trãi trước từng bước đi của thời gian, trước khoảnh khắc giao mùa qua hương vị của thiên nhiên.
=> Tất cả thể hiện một tình yêu tha thiết với thiên nhiên.


Lao xao chợ cá làng ngư phủ
b. Bức tranh cuộc sống con người
- Đây là hình ảnh chợ cá của một làng chài, một bức tranh cuộc sống đời thường, dân dã.
- Từ láy "lao xao"đứng đầu câu -> nhấn mạnh cảnh kẻ mua, người bán đông vui nhộn nhịp -> cuộc sống con người ấm no, hạnh phúc.
- Đây là lúc chiều tà "lầu tịch dương", nhưng chiều hè trong thơ Nguyễn Trãi không khí êm ả, thanh bình, cảnh vật và con người đều vui tươi, đầm ấm
=> Đó là niềm tin và tình yêu của tác giả với cuộc sống và con người!

3. Nçi niÒm thi nh©n
DÏ cã Ngu cÇm ®µn mét tiÕng
D©n giµu ®ñ kh¾p ®ßi ph­¬ng
- NguyÔn Tr·i mong ­íc cã c©y ®µn cña vua ThuÊn ®Ó gÈy khóc nam phong ®em ®Õn cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc cho nh©n d©n.
- C©u th¬ lôc ng«n cuèi bµi thÓ hiÖn sù dån nÐn c¶m xóc -> “D©n giµu ®ñ” -> ®iÓm héi tô cuèi cïng chÝnh lµ “d©n” -> chÝnh lµ linh hån cña c¶ bµi th¬.
=> Nh­ vËy, lo cho d©n, yªn lßng d©n chÝnh lµ g­¬ng b¸u r¨n m×nh cña NguyÔn Tr·i. T­ t­ëng gi¸o huÊn trong bµi th¬ ®­îc thÓ hiÖn kÝn ®¸o, tÕ nhÞ nh­ng thËt s©u s¾c!
III. Tæng kÕt
- Sù c¶m nhËn tinh tÕ, ng«n ng÷ gi¶n dÞ, tù nhiªn
- NguyÔn Tr·i ®· mang ®Õn cho ng­êi ®äc mét bøc tranh ngµy hÌ ®Ñp t­¬i, phån thÞnh.
- C¶nh ngµy hÌ lµ sù giao c¶m cña mét t©m hån yªu thiªn nhiªn, yªu ®êi, yªu nh©n d©n, yªu ®Êt n­íc thiÕt tha, nång hËu.
=> NguyÔn Tr·i sèng m·i trong lßng mçi ng­êi d©n ViÖt nam, trong lßng mçi ng­êi ®äc h«m nay vµ mai sau. Bµi häc «ng ®Ó l¹i cho ®êi chÝnh lµ gi¸ trÞ cña t×nh yªu ®Êt n­íc, yªu con ng­êi!


Toàn cảnh khu Đền thờ Nguyễn Trãi tại Côn Sơn
Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi
Hoè- xanh, Lựu- đỏ, Sen hồng, Ve
inh ỏi -> bình dị, sinh động
Cuộc sống (câu 5)
Thiên nhiên (câu 2,3,4,6)
Chợ cá làng ngư phủ
-> cuộc sống bình dị, đời thường
đùn đùn, phun, tiễn, dắng dỏi
-> tràn đầy sức sống
Lao xao
-> vui tươi, nhộn nhịp
Tình yêu con người
Tình yêu thiên nhiên
Hoàn cảnh (câu 1)
Thân nhàn - tâm không nhàn

Khát vọng: dân giàu, nước mạnh (C7,8)
-> nặng lòng với dân, với nước
(


Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi
(Yêu đời, yêu dân, yêu nước thiết tha)





Xin chân thành cám ơn quý Thầy Cô
và các con học sinh thân yêu!

Chúc thầy cô mạnh khỏe, hạnh phúc!
Chúc các con thành công!







Nhà giáo: Lê Kim Dung

Vô đề
Ngôn chí (21 bài)
Môn thì lệnh
Môn hoa mộc
Môn cầm thú
Mạn thuật (14 bài)
Tự thán (41 bài)
Tự thuật (11 bài)
Trần tình, Tức sự .
Cảnh ngày hè
(bài số 43)
BK cảnh giới(61 bài)
(Gương báu răn mình)
Xuất xứ "Cảnh ngày hè"
ThS. Lê Kim Dung
Slide 3
* Hình ảnh thiên nhiên
-Hoè lục đùn đùn tán rợp trương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
- Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương