Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới)

Ti?t 38 :
Cảnh ngày hè
(Bảo kính cảnh giới 43)
Nguyễn Trãi
Đền thờ Nguyễn Trãi
Côn sơn, nơi Nguyễn Trãi về ở ẩn
S? lu?ng: gồm 254 bài, là tập thơ Nôm sớm nhất hiện còn.
Nội dung: Phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi: ngư?i anh hùng với lý tư?ng nhân nghĩa, yêu nư?c thương dân; người nghệ sĩ có tình yêu thiên nhiên, con người, cuộc sống.
I- Tìm hiểu chung:
1- Quốc âm thi tập:
Nghệ thuật: Sử dụng thành công thể thơ thất ngôn đường luật nhu một thể thơ dân tộc, có khi chen vào ch? thớch h?p một số câu lục ngôn.
I- Tìm hiểu chung:
1- Quốc âm thi tập:
Quốc âm thi tập
Bố cục: Chia làm 4 phần
-Vô đề (Không có tiêu đề)
-Môn thì lệnh (Thời tiết)
-Môn hoa mộc (Cây cỏ)
-Môn cầm thú (Thú vật)
22. Bài thơ-¬:
- Xuất xứ: Là bài thơ số 43/61 bài thuộc phần “Vô đề”, mục “Bảo kính cảnh giới” (Gương báu răn mình)

“Cảnh ngày hè”- tên do người soạn sách đặt.
-Thể loại : Thất ngôn bát cú đường luật xen lục ngôn -> sáng tạo.
-Bố cục: Chia làm 2 phần
+6 câu đầu : Bức tranh ngày hè
+2 câu sau: Nỗi lòng của nhà thơ
II. Đọc – hiểu văn bản
1. (Sáu câu đầu) Bức tranh ngày hè
*Câu 1: Rồi/ hóng mát/ thuở ngày trường
- Câu thơ lục ngôn
- Ngắt nhịp lạ:1/2/3
- Từ “rồi”: tách riêng-> nhấn mạnh trạng thái rỗi rãi, tâm hồn thư thái, thanh thản .







- Hành động:hóng mát

- Thời gian: ngày trường – ngày dài

=> Tư thế và tâm thế sẵn sàng mở lòng ra đón nhận cảnh
Giây phút hiếm hoi trong cuộc đời của Nguyễn Trãi - con người thân không nhàn mà tâm cũng không nhàn.
* Câu 2 đến câu 6:
Bức tranh thiên nhiên:
+ Thời gian: tịch dương ( mặt trời lặn)-> chiều muộn, ngày tàn.
+Hình ảnh:
.tán lá hòe xanh “đùn đùn” rợp bóng.
.hoa thạch lựu đang “phun” lên màu đỏ ối.
. Sen hồng đang tỏa ngát mùi hương.
-> Nh?ng d?ng t? m?nh: "dựn dựn", "giuong", "phun". di?n t? s? v?n d?ng bờn trong, c?nh v?t nhu dang cang d?y nh?a s?ng c?a qu?y tr?i d?y khụng ng?ng, khụng th? kỡm nộn du?c.

+ Màu sắc: xanh, đỏ, hồng-> sắc màu tươi tắn, rực rỡ của mùa
hè

+ Âm thanh: rộn rã, tươi vui

=> Đón nhận cảnh vật bằng nhiều giác quan.
Điểm nhìn : gần ->xa, thấp -> cao => cân xứng
Lao xao chợ cá
Dắng dỏi cầm ve


=>Tóm lại:
- Bức tranh đặc trưng của mùa hè .

- Không chỉ đẹp mà còn có hồn.
- Bức tranh cuộc sống:
+ Từ láy: lao xao, dắng dỏi
+ Đảo ngữ
-> nhấn mạnh âm thanh cuộc sống vui tươi, nhộn nhịp,bình dị ,đời thường.
=> Cảnh ngày hè đầy sức sống: cây cối sinh sôi ,đua nhau khoe sắc tỏa hương; ve kêu như tiếng đàn rộn rã, chợ cá tấp nập…cảnh tình hòa quyện. Tất cả xuất phát từ môt tâm hồn yêu thiên nhiên, cuộc sống, một trái tim thiết tha với đời với dân với nướccủa Nguyễn Trãi.
“Dẽ có”: lẽ ra nên có ( từ cổ) -> khát vọng ,mơ ước, niềm mong mỏi của nhà thơ.
Khát vọng của nhà thơ: có chiếc đàn của vua Thuấn để hòa khúc Nam phong làm cho cuộc sống nhân dân trở nên thái bình, ấm no, hạnh phúc .
Câu cuối: lục ngôn, dồn nén cảm xúc toàn bài.
2.(Hai câu cuối) Nỗi lòng nhà thơ
=> Điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai không phải là thiên nhiên tạo vật mà là cuộc sống con người. Mục đích lớn nhất của cả đời Nguyễn Trãi là đất nước được thịnh trị, nhân dân được ấm no, hạnh phúc-> khát vọng đẹp đẽ cao cả.
III. Tổng kết

1. Nội dung:
- Bøc tranh thiªn nhiªn mïa hÌ ®Çy søc sèng.
- Bøc tranh sinh ho¹t cña con người b×nh dÞ, gần gũi, đông đúc.

2. Nghệ thuật:
- Sử dụng câu lục ngôn xen thất ngôn
- Sử dụng nhiều từ Việt cổ


=> Thể hiện tình yêu thiên nhiên , yêu cuộc sống tha thiết;
Tấm lòng ưu ái với dân với nước của Nguyễn Trãi.
Sử dụng nhiều từ Việt cổ->tình yêu Tiếng Việt. Sự sáng tạo tài hoa trong việc thể hiện thơ Đường luật như một thể thơ dân tộc của Nguyễn Trãi.

Câu hỏi thảo luận
Câu hỏi 1:Sau khi học xong bài thơ, em hiểu gì về nhan đề “ Bảo kính cảnh giới”?
Đáp án:
Gương báu răn mình.
Đôi khi còn được hiểu là những khúc tâm tình, những lời tâm sự của nhà thơ về bản thân, về con người và cuộc sống.

.
Câu hỏi 2: Sau khi học xong bài thơ, đặc biệt là qua vẻ đẹp tâm hồn, con người Nguyễn Trãi, em rút ra bài học gì về lẽ sống cho bản thân?


Đáp án: Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, yêu đời, gắn bó với con người, cuộc sống; có tâm hồn đẹp, trong sáng, có trách nhiệm, có nhân cách
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em!