Tuần 13. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới)

CẢNH NGÀY HÈ
(Nguyễn Trãi)
1. Tác giả
Vị trí
1.Vị trí
4. Bố cục
2. Tác phẩm Quốc âm thi tập
- Vị trí: Tập thơ Nôm đầu tiên của VHVN
Nội dung: vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi: yêu nước, thương dân, và tâm hồn hòa cảm với thiên nhiên.
Nghệ thuật: Việc tiếp thu thể thơ thất ngôn Đường luật được sáng tạo như một thể thơ dân tộc xen vào những câu lục ngôn.
Bố cục: 4 phần

3. Bảo kính cảnh giới – bài số 43
CHO BIẾT XUẤT XỨ VÀ THỜI ĐIỂM SÁNG TÁC BÀI THƠ?
- Cảnh ngày hè là bài thơ số 43/61, trong “Quốc âm thi tập”.
- Không rõ thời gian sáng tác một cách cụ thể nhưng có thể ước đoán khoảng thời gian NT lui về ở ẩn tại Côn Sơn (1438 - 1439).
- THỂ LOẠI
Thất ngôn xen lục ngôn
II. Tìm hiểu chi tiết

1. Đọc, bố cục
Rồi/hóng mát /thuở ngày trường
Hoè lục đùn đùn/tán rợp giương
Thạch lựu hiên/còn phun thức đỏ
Hồng liên trì/đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá/ làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve/lầu tịch dương
Dẽ có Ngu cầm/đàn một tiếng
Dân giàu đủ /khắp đòi phương.

2.1. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống
- Hòe lục đùn đùn ...: màu xanh của lá hòe đang tràn tỏa ra thành tán rộng che rợp cả không gian, nó ẩn chứa sức sống mãnh liệt ở bên trong.
- Thạch lựu… phun thức đỏ: Cây thạch lựu ở hiên nhà đang phun thức đỏ, màu đỏ chất chứa bên trong, căng tràn đầy, bật ra bên ngoài một cách mạnh mẽ.
- Hồng liên trì đã tiễn mùi hương: Sen hồng ở trong ao đã tỏa ra một mùi hương thơm ngát.
Nghệ thuật:
Động từ “đùn đùn”, “giương”, “phun”: bức tranh thiên nhiên xanh tươi, tràn đầy sức sống (dường như có gì đó cứ thôi thúc từ bên trong, ứa căng ra, không kìm lại được và màu sắc kết hợp hài hòa).
Lại vịnh cảnh mùa hè
Lê Thánh Tông
Từ thuở Chu minh chịu lệnh hè, 
Thừa lương đình viếng sáng bằng the. 
Ngày chầy, đêm kíp sầu hồn bướm, 
Lá rụng, hoa tàn động xác ve. 
Ngoài cửa đùn đùn tan bóng trúc. 
Công đường thay thảy phủ màn hòe. 
Thi nhân khi ấy chi làm bạn ? 
Một triện trầm hương một chén chè.


Tiểu kết

+ Được cảm nhận bằng nhiều giác quan, có sự kết hợp giữa đường nét, màu sắc, âm thanh.
+ Hiện lên sống động, vui tươi, gần gũi với đời sống,
+ Thể hiện cái nhìn nghệ thuật mới mẻ của tác giả.
- Cuộc sống con người

+ Thời điểm: tịch dương nhưng không buồn rầu
+ Chợ cá: hướng về cuộc sống của người dân bình dị, gợi dáng dấp của ngư phủ trong thơ cổ, gợi cuộc sống no đủ, tấp nập.
+ Tiếng ve: râm ran như tiếng đàn, náo nức rộn ràng
Tiểu kết:
+ Được cảm nhận thông qua âm thanh và ánh sáng.
+ Bình dị nhưng vui tươi, giàu có
2.2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi
- Tâm thế của NT: Rồi… trường: thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái, thanh nhàn, thảnh thơi ngồi hóng mát  đạm bạc, lánh đục tìm trong.
- Tâm hồn tinh tế, hòa cùng 1 nhịp với thiên nhiên
- Thiết tha gắn bó với cuộc sống của con người nơi thôn dã.
- Tấm lòng ưu ái với dân, với nước: Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống nhưng trên hết vẫn là tấm lòng tha thiết với dân, với nước
Mong muốn cho nhân dân mọi nơi sống trong ấm no, hạnh phúc.
Vua Nghiêu Thuấn, dân Nghiêu Thuấn
Chừng ấy ta đà phỉ sở nguyền
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân…....
“Tôi chỉ có một ham muốn, một ham muốn tột bậc là đồng bào ta ai cũng có cơm no áo mặc ai cũng được học hành”.
( Lời Hồ chủ tịch)
Tổng kết
Nội dung
- Bức tranh mùa hè
- Tâm hồn của tác giả Nguyễn Trãi
2. Nghệ thuật
+ Việt hóa thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, có câu 1 và câu 8 chỉ có 6 chữ, ngắt nhịp linh hoạt.
+ Ngôn ngữ có nhiều từ cổ nhưng giản dị, hàm súc
+ Dùng nhuần nhuyễn điển tích, điển cố
+ Nhiều hình ảnh có sức gợi.