Tuần 12. Tiếng hát con tàu

Kiểm tra bài cũ
I. Tác Giả
Trong cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Chế Lan Viên điều gì để lại ấn tượng sâu sắc nhất ? Vì sao?
Tìm hiểu cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Chế Lan Viên ?
I. Tác Giả
1920 - 1989
Quảng trị
Nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới 1945.
Bình Định
1. Lai Lịch
2. Cuộc Đời
Kháng chiến chống Pháp ông tham gia làm báo và hoạt động văn nghệ ở Liên Khu IV
Sau 1954, hoạt động văn nghệ ở Hà Nội. (Đại biểu Quốc hội)
1975 sống ở TP. Hồ Chí Minh. 1996 Nhà nước phong tặng giải thưởng HCM về Văn học nghệ thuật.
I. Tác Giả
3. Sự nghiệp sáng tác
Điêu tàn
Ánh sáng và phù sa
Hoa ngày thường chim báo bão
Hoa trước lăng Người
Hoa trên đá
Tiểu luận phê bình văn học
Nổi bật nhất là chất suy tưởng triết lý mang vẻ đẹp trí tuệ
II. Tác phẩm
1. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
Áng sáng và Phù Sa
Tiếng hát con tàu
Tập thơ thể hiện sự gắn bó và lòng biết ơn của nhà thơ đối với nhân dân – đất nước
Bài thơ gợi cảm hứng từ phong trào vận động nhân dân miền xuôi lên xây dựng Tây Bắc.
Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu sắc của tác giả: khát vọng được trở về với nhân dân như trở về với cội nguồn dân tộc và tìm thấy ngọn nguồn sáng tạo thơ ca.
Bố cục bài thơ đã thể hiện sự vận động của tâm trạng chủ thể trữ tình như thế nào ?
III. Đọc Hiểu
III. Đọc hiểu
Giải thích ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con tàu và địa danh Tây Bắc ?
1. Tâm trạng trăn trở day dứt trước lời mời gọi của Tây Bắc và ý nghĩa nhan đề bài thơ
III. Đọc hiểu
Ý nghĩa khổ thơ đề từ ?
1.1 Khổ thơ đề từ
*Tây Bắc, ngoài nghĩa cụ thể của một vùng đất, còn gợi nghĩ đến một miền xa xôi của tổ quốc, nơi có cuộc sống gian lao mà nặng nghĩa tình của nhân dân, nơi đã ghi khắc những kỉ niệm khó quên, nơi đang vẫy gọi đi tới.
*Lời giục giã, mời gọi ra đi lên Tây Bắc cũng là lời kêu gọi hãy trở về với chính lòng mình, với những tình cảm sáng trong, với nghĩa tình sâu nặng, và với quê hương đất nước.

Bốn câu thơ đề từ mang tính khái quát , vượt lên trên sự việc cụ thể
III. Đọc hiểu
1.2 Hai khổ thơ đầu
Cảm nhận của em về hai khổ thơ đầu ?
*Những câu hỏi tu từ bắt đầu lời mời gọi chuyển sang tự chất vấn thể hiện nỗi trăn trở day dứt.
*Hình ảnh đối lập
Cuộc đời nhỏ hẹp
Bạn bè ra đi
Cuộc sống đời thường
Tổ quốc mênh mông
Anh ở lại
Ý thức trách nhiệm của người nghệ sĩ chân chính
*Mỗi một hình ảnh là một cảm xúc, một cách lựa chọn nghệ thuật. Câu thơ “Ngoài cửa ô tàu đói những vành trăng là hình ảnh lựa chọn độc đáo”
III. Đọc hiểu
Phân tích ý nghĩa của những hình ảnh so sánh trong khổ thơ “Con gặp lại nhân dân…”
2. Kỷ niệm nghĩa tình với nhân dân
2.1 Hình ảnh so sánh của hai khổ thơ : “Ơi kháng chiến…cánh tay đưa” giàu sức tưởng tượng
Mỗi một hình ảnh so sánh mang nhiều tầng nghĩa
2.2 Cách xưng gọi “Con nhớ … ơn nuôi” thể hiện tình cảm gắn bó với nhân dân Tây Bắc, phát triển, chuyển hóa thành quan hệ thân thuộc huyết thống.
Bằng những chi tiết cụ thể gợi cảm tác giả khắc họa hình ảnh con người Tây Bắc hi sinh thầm lặng, lớn lao, cùng tình thương, sự che chở đùm bọc trọn vẹn.
Phân tích hình ảnh nhân dân trong kỉ niệm của nhà thơ ?
Sự gắn bó và lòng biết ơn sâu nặng với nhân dân đã được thể hiện như thế nào ?
III.Đọc hiểu
2.3 Ba khổ thơ: “Nhớ bản sương…tâm hồn”
Phân tích hiệu quả nghệ thuật của điệp từ nhớ ?
Hình ảnh tả thực, liên tưởng mới lạ, lung linh sắc màu “Anh bỗng nhớ em…”
Bản sương giăng
Đèo mây phủ
Chim rừng lông trở biếc
Vắt xôi nuôi quân em dấu giữa rừng
III. Đọc hiểu
Phân tích và bình luận hai câu thơ:
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn
*Nét đặc sắc của thơ Chế Lan Viên là sự suy tưởng triết lý. Từ những trải nghiệm gắn bó giữa nhân dân và đất nước trong kháng chiến tác giả đã chiêm nghiệm, khái quát về chân lý đời sống trong hai câu thơ.
*Câu thơ cô đúc như câu châm ngôn triết lý nhưng không khô khan giáo huấn. Nói về qui luật của tình cảm, của trái tim và được cảm nhận bằng chính trái tim.
III. Đọc hiểu
3. Khúc hát lên đường
Nhận xét và đánh giá nghệ thuật sáng tạo hình ảnh của Chế Lan Viên trong đoạn thơ
*Từ ngữ có cường độ miêu tả cao, diễn tả tâm trạng khao khát rạo rực lên đường
*Tiếng gọi của đất nước, của nhân dân, của đời sống trở thành tiếng gọi tha thiết từ bên trong, thành lời giục giã của chính lòng mình nên không thể chần chừ, không thể cưỡng lại được … Tất cả trở thành nỗi khát khao bồn chồn, cháy bỏng.
*Những năm tháng gian khổ, những hi sinh lớn lao nay kết tinh thành “mùa nhân dân giăng lúa chín rì rào…” “mặt đất nồng nhựa nóng của cần lao…” thành vàng của tâm hồn của trái chín đang mời gọi.
IV. Tổng kết
Hình tượng con tàu có sự biến đổi như thế nào ở đoạn đầu và đoạn cuối của bài thơ ?
*Hình tượng con tàu mang ý nghĩa biểu tượng, âm hưởng sôi nổi, lôi cuốn…Hình ảnh phong phú, biến hóa sáng tạo.
*Những vần thơ đẹp nhất là những vần thơ viết về tình yêu, về quê hương đất nước. Riêng bài “Tiếng hát con tàu” có thể nói Chế Lan Viên đã rất thành công với tình cảm trong sáng, chân thành, tha thiết được thể hiện qua trí tưởng tượng phong phú và khả năng liên kết, sáng tạo táo bạo, bất ngờ.
Củng cố kiến thức
Hướng dẫn học bài – soạn bài
Kết thúc