Tuần 12. Phong cách ngôn ngữ báo chí

NGỮ VĂN 11
KIỂM TRA KT LỚP 10

? Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội,Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn ?
(Hồ Chí Minh)


Văn bản trên được diễn đạt theo PCNN nào?
A- PCNN KHOA HỌC
B- PCNN CHÍNH LUẬN
C- PCNN HÀNH CHÍ`NH
-Sử dụng nhiều từ ngữ chính trị

Dựa vào đâu để dễ nhận biết?
-Quan điểm đưa ra vững chắc, lập luận chặt chẽ, lời lẽ truyền cảm

Chi?n tranh
nhân dân
độc lập, tự do
thắng lợi
đất nước
I. NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
II.ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG TIỆN DIỄN ĐẠT
III. LUYỆN TẬP
I-NGÔN NGỮ BÁO CHÍ:
1-Tìm hieåu moät soá theå loaïi vaên baûn baùo chí:
a-Baûn tin: Ñoïc vaên baûn trong SGK vaø cho bieát em thu nhaän ñöôïc gì qua baûn tin?
Gôïi yù:
-Vaøo thôøi gian naøo? Taïi ñaâu? Cô quan naøo coù toå chöùc vieäc gì?
-Coù bao nhieâu thuû khoa? Trong ñoù coù nhöõng thuû khoa naøo ñaëc bieät?
-Sau leã toân vinh seõ coù nhöõng thuû khoa tham gia vieäc gì tieáp theo ?

Cho bieát baûn tin coù nhöõng ñaëc ñieåm nhö theá naøo?
Cần có thời gian, địa điểm, sự kiện chính xác?cung cấp những tin tức mới cho người đọc.
b-Phóng sự:
Đọc văn bản phóng sự trong SGK và cho biết phóng sự có gì giống và khác với bản tin?
Gợi ý: cũng cung cấp những tin tức mới, chính xác nhưng mở rộng phần tường thuật chi tiết sự kiện, có hình ảnh, số liệu để cung cấp cho người đọc cái nhìn đầy đủ, hấp dẫn, sinh động.
c- Tiểu phẩm:

Đọc mục tiểu phẩm trong SGK và cho biết: Tiểu phẩm có những đặc điểm gì?
Gợi ý: là những bài báo ngắn, gọn nhẹ, giọng văn thân mật, gần g?i, đề cập đến những vấn đề thời sự, có tính châm biếm.
2-Nhận xét chung về văn bản báo chí và ngôn ngữ báo chí
a-Có nhiều thể loại:
- Tin tức
Phóng sự
Bình luận
Tiểu phẩm
Thông tin quảng cáo
Một số thể loại khác như: phỏng vấn, thư bạn đọc?
b- Đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí:
Qua nhöõng vaên baûn ñaõ tìm hieåu, haõy cho bieát ñaëc ñieåm chung cuûa ngoân ngöõ baùo chí?
Gôïi yù: -Moãi theå loaïi coù yeâu caàu rieâng veà söû duïng ngoân ngöõ vôùi nhöõng qui öôùc khaùc nhau
-Thöïc chaát laø ngoân ngöõ thoâng tin, truyeàn tin caàn traû lôøi caùc caâu hoûi : ÔÛ ñaâu? Khi naøo? Caùi gì xaûy ra? Xaûy ra nhö theá naøo? YÙ kieán?....
-Báo chí thường tồn tại ở những dạng nào?
c- Hai dạng chính:
-Nói: đọc, trả lời phỏng vấn miệng, thuyết minh?.trong phát thanh, truyền hình?
-Viết: (báo viết).
Lưu ý: còn có báo ảnh, báo điện tử.


c- Khái niệm và chức năng của báo chí:
Nêu khái niệm về ngôn ngữ báo chí và cho biết báo chí có chức năng như thế nào?
-Khái niệm : SGK (mục ghi nhớ)

-Chức năng: Cung cấp tin tức thời sự, phản ánh dư luận và ý kiến của quần chúng?

II-Cac phương tiện diễn đạt và đặc trưng của ngôn ngữ báo chí
1- Caùc phöông tieän dieãn daït:
Caùc phöông tieän dieãn ñaït cuûa ngoân ngöõ baùo chí ñöôïc tìm hieåu ôû nhöõng maët naøo?
Gôïi yù: ôû caùc maët töø ngöõ, ngöõ phaùp, bieän phaùp tu töø,
Ngoaøi ra: caàn löu yù theâm veà chöõ vieát, boá cuïc trình baøy…
a-Từ ngữ:
Đa dạng, phong phú tùy theo thể loại báo chí ( xem ví dụ SGK) và tùy theo nội dung đưa tin ? khẩu ngữ, từ địa phương, khoa học, chính luận?
Lớp từ ngữ riêng ? từ ngữ báo chí và thường sử dụng từ ngữ có sức hấp dẫn.
NỖI BUỒN ĐỒNG THÁP
Sân Cao Lãnh ? nơi diễn ra trận Đồng Tháp và Thép MN ?CSG chiều 1-9 vắng tanh.Không có sự tiếp sức từ khán đài, Đồng Tháp yếu lại càng yếu hơn. Hàng tiền vệ liên tục chuyền bóng hỏng trong những tình huống ngon ăn?Ngoài sân HLV trưởng Đoàn Minh Xương kêu gào trong bất lực?. Đội chủ nhà chỉ cầm cự được đến phút 16 thì gục ngã với tỉ số chung cuộc 1 ? 3.
Nhìn cảnh các cầu thủ Đồng Tháp đổ gục xuống sân thật tội nghiệp?Thủ môn Tấn Trường ngồi ủ rủ, thẩn thờ cạnh cột cầu môn xung quanh anh, một vài em nhỏ mon men đến ngồi cạnh
Từ ngữ chuyên ngành:
thông tín viên; đặc pháiviên; cộng tác viên; biên tập viên; đưa tin; tiết lộ; theo nguồn tin riêng; người phát ngôn; Thông cáo của Bộ Ngoại giao; www.tfs.com.vn; www.tuoitre.com.vn

Từ diễn cảm có sức hấp dẫn: Cơn sốt đào vàng; thảm hoạ hạt nhân; căn bệnh thế kỷ; siêu sao bóng đá; hội chứng chiến tranh; làm chảy máu chất xám; leo thang chiến tranh; hoà bình trong tầm tay; mốt áo siêu ngắn; Pepsi ? sự lựa chọn của thế hệ mới ?

b- Ngữ pháp:
- Câu văn có kết cấu đa dạng nhưngphải rõ ràng, mạch lạc.
- Chính xác, không gây hiểu lầm
- Câu văn không quá dài

THÔNG BÁO
Thủ tướng Chính phủ có công văn số 3447/VPCP- XDPL, chỉ đạo Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ đưa Đự án luật sửa đổi , bổ sung lột số điều Luật phòng, chống ma túy vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2008 của Chính phủ. (Báo CATP 26-10-2007).
Em có nhận xét gì về kiểu câu các câu sau đây:
- Cần dừng ngay các việc sai trái; Bắt cướp thu hồi xe gian; Xin hỏi ông nhà đèn; Giao sổ đỏ cho ?ác?; Lột da tay ?
-> tỉnh lược thành phần chủ ngữ
- Trăn trở Bạc Liêu; Vui buồn một trường chuyên; Sôi động thị trường heo quay?
-> kết cấu đảo V - C
c-Biện pháp tu từ
Ngôn ngữ báo chí có sử dụng biện pháp tu từ không?
Sử dụng hầu hết các biện pháp tu từ ? gây chú ý và tăng tính biểu cảm.
Ví dụ: - Đường phố ? th�nh ph? H? Chí Minh như những dòng sông sau cơn mưa chiều ngày 29 ? 10?.
- Miền Trung lại chìm trong biển lũ sau cơn áp thấp nhiệt đới ng�y??..
- Chiến thắng của đội tuyển tr??c UAE: đẹp như mơ?.
Đa dạng về kiểu chữ, dáng chữ, nhất là ở các tiêu đề (tít)? tăng sức hấp dẫnvà đúng yêu cầu về :
- Chính tả
- Viết hoa
- Viết tắt ,viết tiếng nước ngoài


UBND; Ban kinh tế TW; CBCNV; HĐND; CLB châm cứu
UBKH Nhà nước (Uỷ ban kế hoạch Nhà nước)
Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu (Á Châu Bank ? ACB)
Tổng cục Hải Quan (HQ)
Trung tâm tin học ứng dụng AIC (Application Informatic Center)
Tổ chức thương mại thế giới WTO (World Trade Organization)

d- Chữ viết
Ñoái vôùi theå loaïi baùo noùi
Xem treân TV, nghe treân ñaøi phaùt thanh em coù nhaän gì veà maët phaùt aâm cuûa ngoân ngöõ baùo chí?
Gôïi yù:
- Phaùt aâm chuaån, roõ raøng.
- Toác ñoä vöøa phaûi.
- Coù tính dieãn caûm. (Coù theå keøm theo cöû chæ neùt maët)

2-Ñaëc tröng cuûa ngoân ngöõ baùo chí
Cho biết ngôn ngư báo chí có những đặc trưng nào?
Gợi ý : ba đặc trưng cơ bản:
a-Tính thông tin thời sự:? cung cấp những thông tin mới nhất, chính xác, rõ ràng nhất? ngôn ngữ luôn đổi mới, sinh động.


Ví dụ:
Những năm 1980 ? 1990 ? thường là những từ: tăng gia sản xuất, Hợp tác xã, tập đoàn nông nghiệp, cửa hàng bách hoá?.

Thời gian gần dây ít thấy những từ đó mà thay vào là: WTO, tỉ giá, thị trường chứng khoán?.

b-Tính ngắn gọn: Hạn định số chữ ở từng dòng, từng cột, từng bài?)

Tại sao báo chí lại có lối văn ngắn gọn?

Do đặc điểm của báo chí qui định (có số trang, số tờ nhất định, do tính thông tin nhanh, do cần phải dễ hiểu?)



c-Tính sinh ñoäng haáp daãn:

Muïc ñích cuûa tính sinh ñoäng haáp daãn treân baùo chí laø ñeå laøm gì?
Ñeå thu huùt ngöôøi ñoïc  ngoân ngöõ phaûi phong phuù, sinh ñoäng, ñoâi luùc coù hình aûnh keøm theo nhaát laø trong caùch ñaët tieâu ñeà (tít) cuûa baøi báo luoân gaây ñöôïc söï chuù yù
Em haõy keå teân moät vaøi töïa ñeà baøi baùo coù söùc haáp daãn?
-Boû queân quyeàn lôïi ngöôøi khuyeát taät ( baùo Tuoåi treû).
-Nhöõng “hung thaàn” treân ñöôøng phoá (baùo Thanh nieân).
-Ngöôøi cheát soáng laïi (baùo Phaùp luaät)
-Ngöôøi ñieân troäm oâtoâ gaây tai naïn (baùo coâng an TP)…..
III- LUYEÄN TAÄP


1- Cho bieát caùc baøi baùo sau ñaây thuoäc phong caùch ngoân ngöõ gì?
PCNN
PCNN KHOA HỌC
2- Phaân tích tính thoâng tin thôøi söï, tính ngaén goïn cuûa baûn tin sau:
Ngaøy 3-2, tænh An Giang long troïng laøm leã ñoùn nhaän quyeát ñònh cuûa Boä Vaên hoùa – Thoâng tin coâng nhaän di tích lòch söû caùch maïng caâp quoác gia OÂ Taø Soùc thuoäc xaõ Löông Phi, huyeän Tri Toân. Ñaây laø di tích caáp quoác gia thöù 15 cuûa tænh An Giang. OÂ Taø Soùc laø vuøng sôn laâm roäng khoaûng 5 km vuoâng thuoäc nuùi Giaøi. Vôùi heä thoáng hang ñoäng vaø ñöôøng haàm hieåm trôû, töø naêm 1962 ñeán naêm 1967, nôi ñaây laø caên cöù cuûa Tænh uûy An Giang, sau ñoù laø caên cöù döï phoøng cuûa tænh…
Gôïi yù traû lôøi
-Tính thôøi söï: thôøi gian ñòa ñieåm, yù kieán (nhöõng vaán ñeà caàn thoâng tin)  Tænh An Giang toå chöùc ñoùn nhaän quyeát ñònh gì? Cuûa ai? Vaøo thôøi gian naøo? Taïi sao dòa danh ñoù laïi ñöôïc coâng nhaän ?

-Tính ngaén goïn: Moãi caâu laø moät thoâng tin caàn thieát, khoâng röôøm raø nhöng ñaûm bao ñaày ñuû tính chính xaùc.
Cuûng coá bài học

-Nhaéc laïi khaùi nieäm veà ngoân ngöõ baùo chí vaø cho bieát ngoân ngöõ baùo chí ñöôïc söû duïng ôû nhöõng theå loaïi naøo?
-Neâu nhöõng ñaëc tröng cuûa ngoân ngöõ baùo chí?
Chuaån bò baøi môùi:
Taùc Phaåm Chí Pheøo Cuûa Nam Cao
Chuaån bò 2 caâu hoûi sau ñaây:

Caâu 1: Caùch vaøo truyeän cuûa Nam Cao coù gì ñoäc ñaùo?
Caâu 2: Vieäc gaëp gôõ Thò Nôû coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi cuoäc ñôøi Chí Pheøo?