Tuần 12. Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX

Giáo viên: NGUYỄN TUẤN PHƯƠNG
HỘI GIẢNG
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO
VIỆT NAM 20 - 11 - 2011
TRƯỜNG THPT THANH BÌNH
TIẾT 33: VĂN HỌC SỬ

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX


11/16/2011
Hô hấp và các cơ quan hô hấp
3
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
Thời đại và lịch sử
- Quốc gia phong kiến hình thành, phát triển và suy vong.
Tư tưởng lớn của thời đại: Phật giáo và Nho giáo.
- Có nhiều cuộc chiến tranh: giữ nước, nội chiến
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
Khái niệm: VHVN từ TK X đến hết TK XIX
có 3 cách gọi:
Văn học phong kiến
Văn học bác học
- Văn học trung đại
11/16/2011
Hô hấp và các cơ quan hô hấp
5
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
Gồm 2 thành phần chủ yếu:
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
1. Văn học chữ Hán
2. Văn học chữ Nôm
Là các sáng tác bằng chữ Hán của người Việt
Thời gian: ra đời sớm (từ TK X)

Tồn tại và phát triển trong suốt quá trình VHTĐ
Thể loại: tiếp thu các thể loại từ văn học Trung Quốc:
+ Văn xuôi: cáo, chiếu, hịch, biểu, kí sự, truyền kì, tiểu thuyết chương hồi...
+ Thơ: cổ phong, Đường luật, phú
Thành tựu: có những thành tựu to lớn.
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu: Lí Công Uẩn – Chiếu dời đô; Trần Quốc Tuấn – Hịch tướng sĩ; Nguyễn Trãi – Bình Ngô đại cáo...
Là các sáng tác bằng chữ Nôm (dựa vào chữ Hán để ghi âm tiếng Việt)
Thời gian: ra đời muộn hơn chữ Hán (từ TK XIII)
Tồn tại và phát triển đến hết thời kì VHTĐ
Thể loại: Chủ yếu là thơ, rất ít văn xuôi:
+ Các thể thơ tiếp thu từ Trung Quốc: phú, văn tế, thơ Đường luật...
+ Phần lớn các thể loại dùng thơ dân tộc: ngâm khúc, truyện thơ, hát nói...
Thành tựu: có nhiều thành tựu to lớn.
- Tác giả, tác phẩm tiêu biểu: Nguyễn Trãi – Quốc âm thi tập; Nguyễn Du – Truyện Kiều; Nguyễn Đình Chiểu – Lục Vân Tiên...
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
So sánh sự giống và khác nhau của VH chữ Hán và VH chữ Nôm
+ Giống nhau:
- Văn học viết của người Việt
Mang đặc điểm của VHTĐ
Một số thể loại tiếp thu từ Trung Quốc
Văn học chữ Hán
Văn học chữ Nôm
+ Khác nhau
Thời gian ra đời: thế kỉ X
Chữ viết: chữ Hán
Thể loại VH: tiếp thu từ Trung Quốc
Thành tựu: thơ, văn xuôi
Thời gian ra đời: thế kỉ XIII
Chữ viết: chữ Nôm
Thể loại VH: vừa tiếp thu vừa
sáng tạo
Thành tựu: chủ yếu là thơ
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
So sánh sự giống và khác nhau của VH chữ Hán và VH chữ Nôm
Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm bổ sung cho nhau trong suốt quá trình phát triển của VHTĐ Việt Nam

Hiện tượng song ngữ trong VH
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I. Các thành phần của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
II. Các giai đoạn phát triển của VHVN từ TK X đến hết TK XIX
Gồm 4 giai đoạn:
1. Từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV
2. Từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII
3. Từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX
4. Nửa cuối thế kỉ XIX
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
II. Các giai đoạn phát triển của VHVN từ TK X đến hết TK
Giai đoạn
văn học
Hoàn cảnh
lịch sử - xã hội
Nội dung
Nghệ thuật
Sự kiện văn học,
tác giả tác phẩm
1. Từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV
Đất nước giành được độc lập tự chủ (năm 938)
- Lập nhiều chiến công trong các cuộc kháng chiến chống xâm lược
- Văn học chữ Hán tiếp thu các thể loại từ Trung Quốc
- Không phân biệt văn - sử - triết
Văn học viết ra đời, văn học chữ Nôm xuất hiện
TG/ TP: Lí Công Uẩn – Chiếu dời đô; Trần Quốc Tuấn - Hịch tướng sĩ...
Yêu nước với âm hưởng hào hùng
(mang đậm Hào khí Đông A)
- Kháng chiến chống giặc Minh thắng lợi, nhà hậu Lê ra đời
XHPK phát triển cực thịnh (cuối TK XV)
- Nội chiến: Lê - Mạc, Đàng Trong - Đàng Ngoài
2. Từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII
Yêu nước mang âm hưởng ngợi ca
- Phản ánh, phê phán hiện thực XHPK
- VH chữ Hán có nhiều thành tựu: văn xuôi tự sự, văn chính luận
- VH chữ Nôm: vừa tiếp thu thể loại từ Trung Quốc vừa sáng tạo
Văn học viết hình thành với 2 bộ phận VH chữ Hán, Nôm
Ra đời nhiều tác phẩm giàu chất văn chương hình tượng
- TG/ TP: Nguyễn Trãi- Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Dữ - Truyền kì mạn lục...
KHÁI QUÁT VHVN TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
II. Các giai đoạn phát triển của VHVN từ TK X đến hết TK
Giai đoạn
văn học
Hoàn cảnh
lịch sử - xã hội
Nội dung
Nghệ thuật
Sự kiện văn học,
tác giả tác phẩm
3. Từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX
Nội chiến kéo dài, có nhiều phong trào khởi nghĩa nông dân
Chế độ phong kiến khủng hoảng suy thoái
- Nhà Nguyễn khôi phục chế độ phong kiến
- Chủ nghĩa nhân đạo: đòi quyền sống, hạnh phúc, đấu tranh giải phóng con người
- Hướng tới hiện thực đời sống, tình cảm riêng tư cá nhân
- Phát triển mạnh, khá toàn diện
VH chữ Nôm đạt nhiều thành tựu lớn, có đỉnh cao
- VH chữ Hán nở rộ văn xuôi tự sự
Văn học đạt thành tựu rực rỡ, đỉnh cao của lịch sử văn học
- TG/ TP: Nguyễn Du - Truyện Kiều, thơ Hồ Xuân Hương, Đặng Trần Côn- Đoàn Thị Điểm: Chinh phụ ngâm, Ngô Gia văn Phái: HLNTC...
4. Nửa cuối thế kỉ XIX
- Chế độ phong kiến suy tàn. Thực dân Pháp xâm lược (1858)
Hình thái XH: chuyển từ XH phong kiến sang XH phong kiến nửa thực dân
- Ảnh hưởng văn hóa phương Tây
Yêu nước mang âm hưởng bi tráng
- Chống thực dân tay sai
- VH chữ Hán và chữ Nôm
- Sáng tác theo thi pháp truyền thống
Xuất hiện tác phẩm văn xuôi bằng chữ quốc ngữ...
TG/ TP: Nguyễn Đình Chiểu - Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, thơ văn Nguyễn Khuyến, Tú Xương
Văn học đạt thành tựu rực rỡ, đỉnh cao của lịch sử văn học
- TG/ TP: Nguyễn Du - Truyện Kiều, thơ Hồ Xuân Hương, Đặng Trần Côn- Đoàn Thị Điểm: Chinh phụ ngâm, Ngô Gia văn Phái: HLNTC...
Giai đoạn 1, 2:
Tư duy nghệ thuật: Chịu sự chi phối mạnh mẽ của quan niệm “văn dĩ tải đạo”, “thi dĩ ngôn chí”.
Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng yêu nước.
- Thể loại văn học chủ yếu tiếp thu từ Trung Quốc
(từ thế kỉ XV mới có những sáng tác bằng chữ Nôm tiêu biểu và có giá trị)
Nhận xét - Đánh giá
Giai đoạn 3, 4:
Tư duy nghệ thuật: Đã có sự phân biệt văn với sử, triết. Văn học gắn với hiện thực cuộc sống nhiều hơn.
Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng nhân văn, cảm hứng về con người.
- Thể loại văn học dân tộc và văn học chữ Nôm phát triển vượt bậc và có nhiều thành tựu lớn.
Nhận xét - Đánh giá
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
1. Nêu những điểm chung và riêng của 2 thành phần văn học: chữ Hán, chữ Nôm.
2. Tìm một số tác phẩm văn học trung đại để chứng minh cho từng giai đoạn phát triển.
3. Chuẩn bị mục III và IV trong SGK.
Chúc các em thành công
Kính chúc thầy cô mạnh khỏe, hạnh phúc