Tuần 12. Hạnh phúc của một tang gia

Trích “Số đỏ” – Vũ Trọng Phụng
Tiết 45: Đọc văn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
1. Nhan đề
3. Cảnh đám tang
II. Tìm hiểu đoạn trích
2. Tác phẩm - đoạn trích
2. Những chân dung biếm họa
4. Nghệ thuật
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả: Vũ Trọng Phụng (1912 - 1939)
- Cuộc đời:
+ Sinh ra và sinh sống tại Hà Nội,
chứng kiến sự chuyển mình của
xã hội tư sản.
+ Bệnh tật và nghèo khó.
sống chật vật bằng nghề viết.
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Phóng sự: Cạm bẫy người (1933)
Kĩ nghệ lấy tây (1934)
Cơm thầy cơm cô (1936)
+ Tiểu thuyết: Giông tố (1936)
Số đỏ (1936)
Vỡ đê (1936)
Hiểu rõ bản chất
xã hội => căm ghét
gửi gắm qua
trang viết.
Bút lực dồi dào,
có tài năng và
nghị lực.


? Nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà văn Vũ Trọng Phụng?
Một số tác phẩm của Vũ Trọng Phụng được tái bản gần đây.
2. Tác phẩm và đoạn trích
? Em hãy cho biết vài nét về tiểu thuyết “Số đỏ”?
2.1. Tác phẩm: Tiểu thuyết “Số đỏ” đăng báo tháng 10 năm 1936, in thành sách lần đầu tiên năm 1938.
* Tóm tắt tác phẩm:
Xuân Tóc đỏ
H? luu v?a hố
Lưu manh
Vụ h?c
Tinh quái
Phó Đoan
Vợ chồng Văn Minh
Cố Hồng
Cố Tổ
Cố vấn báo Gõ Mõ
Doctor
Thi sĩ
Nhà cải cách XH
Anh hùng cứu quốc
Giáo sư tennis
2.1. Tác phẩm
* Giá trị tác phẩm:
- Phơi bày và lên án bản chất đồi bại, bịp bợm của xã hội tư sản thuộc địa.
* Đặc sắc nghệ thuật:Nghệ thuật trào phúng bậc thầy.
“Số đỏ là cuốn tiểu thuyết có thể làm vinh dự cho mọi nền văn học.” (Nguyễn Khải)
2.2. Đoạn trích: Thuộc phần chính của chương XV.
? Hãy cho biết nội dung cơ bản và đặc sắc nghệ thuật của cuốn tiểu thuyết?
II. Đọc hiểu
1. Ý nghĩa nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia”
" Hạnh phúc của một tang gia"

Niềm vui sướng
Là nỗi đau, buồn

Mang tính chất mâu thuẫn, trào phúng

Ý nghĩa: phê phán sự suy đồi đạo đức trong xã hội bị chi phối bởi đồng tiền và danh vọng.

2. Tâm trạng các thành viên trong gia đình cụ cố Hồng trước cái chết của cụ cố tổ:

* Cụ cố Hồng:

" Nhắm nghiền hai mắt . già đến thế kia kìa"
Háo danh



* Cụ bà (vợ cụ cố Hồng)

Lo lắng: không biết cô Tuyết hư hỏng chưa
Bảo vệ địa vị danh vọng gia đình
* Ông Văn Minh

"Cái chúc thư . viễn vông nữa"

Con người ham tiền

Không biết xử trí Xuân ra sao: 2 cái tội nhỏ - 1 cái ơn lớn

Xuống cấp về mặt đạo đức

Tìm cách gả Tuyết cho Xuân
Vì danh dự của mình

Con người tham lam, ích kỉ

* Bà Văn Minh (cháu dâu trưởng)

" Sốt ruột . hạnh phúc ở đời"

Nghĩ đến lợi nhuận cho mình, vô đạo đức

* Cậu tú Tân (cháu nội)

" Điên người lên . không được dùng đến"

Chỉ lo thú vui cá nhân: sự tha hóa về mặt đạo đức

* Ông Phán mọc sừng
- Hả hê vì cái sừng có giá đến vài nghìn bạc - bất kể danh dự

Con người ham tiền, vô liêm sĩ



*Đám con cháu chí hiếu:

Mong chôn cho chóng cụ cố tổ để được chia gia tài
Suy đồi về đạo đức
Tất cả đều sung sướng và hạnh phúc trước sự ra đi của cụ cố tổ
3. Cảnh đám tang
Đông đảo với đủ cả lối Ta, Tàu, Tây.
Toàn cảnh:
Khoe khoang về danh vọng, tiếng tăm, sự giàu có.
Quá trình:
Đi qua bốn con phố
Sáu chiếc xe của Xuân và báo Gõ mõ xuất hiện
Phô trương thêm sự giàu có, tiếng tăm: lố lăng, kệch cỡm.
Nh?ng ngu?i di d�m tang
Đám đông "giai thanh gái lịch", bạn cụ cố Hồng.

Đùa giỡn, tán tỉnh, khoe khoang, vô văn hóa

Giả dối, tha hóa về đạo đức

* Ông - bà cụ � cố Hồng:

Sung sướng vì ông đốc Xuân không giận mà còn phúng viếng đến thế, ho khạc mếu máo và ngất đi.
Háo danh, thích khoe tiếng tăm, sự giàu có



Cô Tuyết:
+ Khoe bộ đồ "Ngây thơ"

+ Khoe vẻ mặt buồn lãng mạn rất đúng mốt một nhà có đám

Chứng minh mình không hư hỏng

Không phải buồn vì cụ chết mà vì chưa thấy Xuân

Sự xuống cấp về mặt đạo đức

Xuân Tóc đỏ
Xuất hiện bất ngờ với xe, vòng hoa.
Quảng cáo thêm cho chính mình: quỷ quái, vô học

Cậu Tú Tân

Vẫn vì sở thích của mình
c. Cảnh hạ huyệt
Ông Phán mọc sừng
Lợi dụng dúi tiền cho Xuân tóc đỏ
Xem dịp này là cơ hội để kinh doanh: vô đạo đức

Xã hội lố lăng, giả dối, suy đồi về luân lí đạo đức của dân tộc.
Đặt nhân vật vào hoàn cảnh để nhân vật tự hành động qua đó bộc lộ bản chất của mình.

Tạo ra sự mâu thuẫn giữa nội dung (tính cách nhân vật) và hình thức (hoàn cảnh)

Giọng điệu châm biếm sâu cay

Vạch trần được bản chất xấu xa của xã hội tư sản thành thị lúc bấy giờ.
Tổng kết
Về giá trị nội dung: phê phán xã hội tư sản thành thị chạy theo đồng tiền và danh vọng để đánh mất giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.
Về giá trị nghệ thuật: trào phúng: thể hiện ở những chi tiết mang tính chất mâu thuẫn, đối lập.
Vũ Trọng phụng là tác giả tiêu biểu của trào lưu văn học hiện thực 1930 - 1945
Hạnh phúc của một tang gia
Vui mừng, sung sướng
Đau buồn, thương tiếc
Mâu thuẫn, nghịch lí
Nhan đề kì lạ, giật gân
=> gợi sự hấp dẫn cho
độc giả.
Sự thật của đại gđình bất hiếu
=>Giá trị mỉa mai, châm biếm
đả kích mạnh mẽ.
> <
II. Tìm hiểu đoạn trích
1. Nhan đề

* Niềm vui chung: sung sướng vì cái chúc thư sẽ đi vào thời kì thực hành.
* Niềm vui riêng:
-Cụ Cố Hồng (Con trai trưởng)
+ Ung dung hút thuốc phiện, lảm nhảm một câu vô nghĩa: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”
+ Mơ màng được diễn trò già cả.
=> Bất hiếu, háo danh, ngu dốt, quái gở.
2. Những chân dung biếm họa
2.1. Hạnh phúc của các thành viên trong gia đình
Nhóm 2:Vì sao cái chết của cụ cố tổ lại là niềm “hạnh phúc “của mọi thành viên trong đại gia đình cụ? Phân tích những niềm “hạnh phúc” khác nhau của mỗi người trong đại gia đình cụ cố Hồng .

2.1. Hạnh phúc của các thành viên trong gia đình
Ông Văn Minh ( Cháu đích tôn):
+ Lo mời luật sư
+ Lo lắng không biết xử trí thế nào với Xuân Tóc đỏ.
+ Phân vân, vò đầu bứt tóc, vẻ mặt đăm chiêu hợp với nhà có tang.
=>
Bà Văn Minh:
+ Sốt ruột vì chưa được mặc đồ xô gai tân thời.
+ Sung sướng vì có dịp lăng xê các mốt tang phục của tiệm may Âu Hoá.
Giả dối, bất nhân, vô đạo.
=> Đám ma mở ra cơ hội kiếm lời, chưng diện.

2.1. Hạnh phúc của các thành viên trong gia đình
* Cô Tuyết
Vẻ mặt buồn lãng mạn rất đúng mốt .
Được dịp mặc bộ y phục “Ngây thơ”

* Cậu Tú Tân
Sướng điên người lên vì có dịp dùng cái máy ảnh.
=> Cơ hội để gỡ lại danh dự, để chưng diện.
=> Đám ma trở thành nơi biểu diễn
thú chơi thời thượng, vô tâm, sĩ diện.

2.1. Hạnh phúc của các thành viên trong gia đình
* Ông phán mọc sừng
- Sung sướng vì được bố vợ chia thêm vài nghìn đồng.
- Trù tính một kế hoạch trả công và thương lượng với Xuân Tóc đỏ.
=> Kẻ trục lợi, hám tiền, vô liêm sỉ.
=> Giá trị tố cáo, phê phán mạnh mẽ trong bút lực trào phúng
của Vũ Trọng Phụng.
TÓM LAI:

Những người trong gia đình cụ tổ.
Khaùi quaùt ôû baûn chaát : ñeåu giaû, haùo danh, vì lôïi maø queân ñi tình ruoät thòt ñaïo ñöùc bò suy thoaùi nghieâm troïng.
Nét riêng:

Trong cách
thể hiện


Điểm chung :
Tất cả đều tỏ ra vui sướng ,
hạnh phúc đến cực điểm bởi
đây là cơ hội để mỗi người
thỏa mãn ý nguyện của mình.

2.2. Hạnh phúc của những người ngoài tang gia
* Ông TYPN:
Vui mừng phấn khởi, lăng xê các mốt tang phục.
* Hai cảnh sát Minđơ – Mintoa:
Đang thất nghiệp thì được thuê giữ trật tự cho đám tang.
* Xuân Tóc đỏ:
Danh dự của Xuân càng được đề cao.
* Bạn của Cụ Cố Hồng:
Có dịp khoe huân chương, các loại râu, cảm động khi
nhìn thấy làn da trắng của Tuyết.

? Đám tang còn mang niềm hạnh phúc tới cho những ai ?
=> Tất cả đều sung sướng hạnh phúc không kém những người trong tang gia.
* Tóm lại :
- Các chân dung trào phúng đặc sắc :
+ Riêng biệt ở hành động, tính cách
+ Khái quát ở bản chất : sự băng hoại về đạo đức
3. Cảnh " một đám ma gương mẫu".
a. Cảnh đưa đám:
* Hình thức: tổ chức theo lối Ta - Tàu - Tây
Kiệu bát cống,
lợn quay đi lọng,
hàng trăm câu đối, vòng hoa...
Vài trăm người đi đưa
Các tài tử chụp ảnh thì thi nhau như ở hội chợ
Cặn bã của một nền văn minh hỗn tạp.
* Quá trình:
-Đi qua bốn phố:
-Đi đến đâu làm huyên náo đến đó
- Điệp khúc " Đám cứ đi " lặp lại
Đám rước hội chứ không phải là đám ma.
? " Một đám ma to tát và gương mẫu làm cho người chết nằm trong quan tài phải mỉm cười sung sướng...gật gù cái đầu" ... ? Đám tang trở thành tấn đại hài kịch với sự nhố nhăng đồi bại của xã hội đương thời.
? " Cuộc hành trình tới mộ của của xã hội thượng lưu đương thời"
b. Cảnh hạ huyệt:
* Cậu tú Tân: bắt bẻ từng người
* Bạn của cậu tú Tân: " rầm rộ nhảy lên... ảnh khỏi giống nhau"
* O�ng Phán: khóc " Hứt ! Hứt! Hứt!
Lặng người đi
Dúi vào tay Xuân tờ giấy bạc để thanh toán món nợ vàkí giao kèo làm ăn.
Bản chất đồi bại, đểu giả, bịp bợm của các nhân vật đã được bộc lộ trọn vẹn và sâu sắc hơn , khắc sâu mâu thuẫn giữa danh và thực, giữa vẻ bề ngoài và bản chất bên trong.
4. Đặc sắc nghệ thuật:
- Nghệ thuật xây dựng chân dung nhân vật biếm họa giữa đám đông hài hước .
- Cách quan sát vừa cụ thể vừa có sức khái quát theo kỹ xảo điện ảnh
- Khai thác triệt để hiệu quả của nghệ thuật
đối lập
- Lời văn giàu tính hài hước kết hợp thủ pháp cường điệu với lối mỉa mai, nói ngược.
- Giọng văn đa dạng, biến hóa linh hoạt.
Câu 1: Nội dung nổi bật của đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là:
A. Phơi bày thực trạng xã hội thối nát và tình cảnh khổ cực của nhân dân.
B. Nỗi đau khổ của một gia đình có đám tang.
C. Vạch trần bản chất xã hội thượng lưu lố lăng đồi bại; sự giả dối, vô đạo đức của con người trong tang gia.
D. Niềm hạnh phúc của mọi người vì được tham gia vào cải cách xã hội.
Câu 2: Nghệ thuật đặc sắc nhất của đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là:
A. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế
B. Nghệ thuật trào phúng đặc sắc
C. Nhan đề gợi sự tò mò
D. Ngôn ngữ trần thuật mang tính khách quan