Tuần 12. Đọc thêm: Đò Lèn

Giáo viên : Mai Duy Lời
Đền Sòng Sơn (Bỉm Sơn Thanh Hoá)
Dốc xây Bỉm Sơn (Thanh Hoá)
Tiết 101:
§äc – HiÓu v¨n b¶n :

NguyÔn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
Trình bày những hiểu biết của em về Nguyễn Duy ?
2. Tác phẩm :
a. Đọc và tìm hiểu đặc điểm của bài thơ :
- Tư liệu từ bài "ánh trăng"
- Tài liệu địa phương : Những đóng góp của Nguyễn Duy... Đặc sắc của thơ Nguyễn Duy.
Nguyễn Duy
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần

thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm
điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng

tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn
tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực
giữa bà tôi và tiên, phật, thánh, thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm

bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn

tôi đi lính . lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !

Quê ngoại, 9- 1983.

Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
a. Đọc và tìm hiểu đặc điểm của bài thơ :
Thơ trữ tình hay thơ tự sự ?
Thể thơ ? Số câu thơ trong mỗi dòng ?
Hình thức trình bày: bài thơ , câu thơ ?
Tác dụng ?
- Trữ tình ,Tự do: câu 8 chữ ,xen 7 chữ, 9 chữ
- Xếp thành từng khổ ,mỗi khổ 4 câu
- Không viết hoa chữ đầu dòng
-> Mạch cảm xúc tự nhiên ,không gò bó..
-> Tạo sự dung dị ,gần gũi ,nhỏ nhẹ ,thầm kín ,riêng tư.liền mạch cảm xúc..Gắn liền với cái "tôi", " bà tôi".
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần

thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm
điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng

tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn

tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực
giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm

bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn

tôi đi lính . lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !
Quê ngoại, 9- 1983.

Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
a. Đọc và tìm hiểu đặc điểm của bài thơ :
b. Đại ý :
Đại ý của bài thơ ?
Là thơ trữ tình -> văn bản Biểu cảm:
- Đối tượng biểu cảm ?
- Nội dung biểu cảm ?
( Tình cảm, cảm xúc, nhận xét .? )
(biểu cảm : tình cảm ,cảm xúc)
Tình cảm của tác giả với quê ngoại , bà ngoại và những suy ngẫm về tình đời
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần

thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm

điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng
tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn
tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực
giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm

bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn

tôi đi lính . lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !
Quê ngoại, 9- 1983.

Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
a. Trong quá khứ:
a.1 : Với quê ngoại Hà Trung
Từ bài thơ hãy làm rõ :Cảm nghĩ của nhân vật " tôi "- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại ?
+ Cảnh vật đó gợi cho em những nhận xét gì về Quê ngoại của nhân vật "tôi" ? Sự gắn bó của "tôi" với quê ngoại ?
+ Quê ngoại Hà Trung được nhắc đến qua những cảnh vật nào ?
*Những địa danh - Sản vật :
- Cống Na, Chợ Bình Lâm, Đồng Quan, Ba Trại, ga Lèn, sông Lèn.mò cua, xúc tép, chè xanh, dong riềng ...
-> Một vùng quê nghèo khó
* Những địa danh - Sự vật :
- Chùa Trần, Đền Cây Thị ,Đền Sòng. Tượng Phật ,Tiên ,Thánh, Thần.Lễ đền, bóng Cô đồng, Huệ trắng, khói hương trầm..
-> Một vùng đất địa linh - nơi trú ngụ của thánh thần. Một nền văn hoá - tín ngưỡng lâu đời
-> Một tuổi thơ hồn nhiên ,vô tư, gắn bó với cuộc sống quê ngoại ,với đời sống tâm linh
Một số nghề ở vùng phía Tây bắc Hà Trung :
"Tháng Ba là tháng gieo neo
Làng Chung bán Bèo , Làng Vịnh bán Giang
Bái Đô bán Giắng chợ Hoàng
Tam Qui bán Củi, Bùi Dương bán Mài
Quan Chiêm thì bán áo Tơi
Chánh Lộc bán ốc , Chợ Bùi bán Sung "
Đền Sòng Sơn - Bỉm Sơn
á
Đề cây Thị (HÀ Ngọc – Hà Trung)
Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
a. Trong quá khứ:
a.1 : Với quê ngoại Hà Trung
a.2 :. Với Bà ngoại :
Cảm nhận của em về hình ảnh người bà trong đời sống vật chất thường nhật ? trong đời sống tinh thần (tín ngưỡng ) ?

+ Bà trong đời sống vật chất thường nhật? (Công việc ..phạm vi kiếm sống..hoàn cảnh.kết cục..)
* Bà trong cuộc sống vật chất thường nhật :
- Công việc : mò cua, xúc tép ở Đồng Quan ... Gánh chè thuê giữa đêm đông lạnh giá. bán trứng ở ga Lèn - nơi trọng điểm bom rơi .
+ Cảm nhận của em về những câu thơ sau :
a)
tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo ,Đồng Giao thập thững những đêm hàn
b)
bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn
? Cả cuộc đời là một chuỗi ngày mưu sinh tất tả cơ cực, vì gia đình, vì con cháu. cả khi yên bình, cả lúc chiến tranh cho đ?n tận khi nằm xuống đời bà vẫn là một sự lặng lẽ , bình dị , trong cái nghèo khó - "một nấm cỏ" .
* Bà trong cuộc sống vật chất thường nhật:
Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
a. Trong quá khứ:
a.1 : Với quê ngoại Hà Trung
a.2 :. Với Bà ngoại :
* Bà trong cuộc sống vật chất thường nhật:
*Bà trong đời sống tinh thần -Tín ngưỡng:
Các chi tiết, các hình ảnh: Chùa Trần, Đền Cây thị, Đền Sòng.Tượng Phật, Tiên, Thánh, Thần. lên chơi, lễ, hát văn, cô đồng,. huệ trắng ,hương trầm. đã thể hiện đời sống tinh thần - tín ngưỡng của Bà và Cháu như thế nào ?
Bà cũng sống một cuộc sống tinh thần tự nhiên, trong lành, nghiêm cẩn, với việc lễ bái, thờ phụng, chốn đền chùa tôn nghiêm
? Bà không phải là tín đồ của một tôn giáo nào. Bà đặt niềm tin vào cả thánh thần, tiên phật, những tín ngưỡng dân gian dẫu đói nghèo, dẫu chiến tranh, dù có thần, phật để tế lễ hay không, bà vẫn giữ niềm thành kính ? Đó chính là biểu hiện đời sống tâm linh : thiện tâm, trong sáng
Cảm nhận của em về người Bà trong hai khổ thơ sau :
tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực
giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm

bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn

Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
a. Trong quá khứ:
a.1 : Với quê ngoại Hà Trung
a.2 :. Với Bà ngoại :
* Bà trong cuộc sống vật chất thường nhật:
*Bà trong đời sống tinh thần -Tín ngưỡng:
Qua sự tìm hiểu trên - hãy nêu cảm nhận của em về hình ảnh người Bà trong bài thơ ?
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần

thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm

điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng
tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn
tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực
giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm

bom Mĩ dội . nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn

tôi đi lính . lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !
Quê ngoại, 9- 1983.

=> Hình ảnh người bà : Một người lao động bình thường, một người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó, gánh một gánh nặng gia đình âm thầm, bình thản đi qua gian khổ đói kém và chiến tranh bằng một thiện tâm
Nếu em đã được sống với bà (nội, ngoại), em thử nghĩ xem bà em có những nét đẹp nào ?
Từ người bà của em, từ người bà trong "Bếp lửa" của Bằng Việt. Em thử nghĩ xem người bà của nhân vật trữ tình "tôi" - người phụ nữ đã từng sống và yên nghỉ trên mảnh đất Hà Trung nghèo khó ấy đã thể hiện được vẻ đẹp của người bà chưa ?
=> Người Bà trong "ĐòLèn" của Nguyễn Duy tiêu biểu cho vẻ đẹp của người phụ nữ - người Mẹ, người Bà Việt Nam. Một bức tượng đài bằng ngôn ngữ lung linh, kì vĩ
Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
a. Trong quá khứ:
tôi đi lính . lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !

b. Cảm nghĩ của nhân vật trữ tình "tôi " trước hiện tại (1983): khổ thơ cuối :
"Đò Lèn" không chỉ là vẻ đẹp "trong suốt" của người Bà mà còn là cảm xúc, là suy ngẫm sâu lắng của nhân vật trữ tình "tôi"- người cháu.
Phân tích 4 câu thơ cuối bài để thấy được cảm nghĩ của người cháu :
Dấu 3 chấm(.) ?
Dấu 3 chấm vừa biểu đạt khoảng thời gian xa cách lâu ,và từ hồi tưởng đưa ta trở về thực tại : Trên quê ngoai Hà Trung ,trước dòng sông, nấm cỏ - nấm mộ Bà
Dòng sông .vẫn.lở .bồi ?
Dòng sông: Thời gian vô tình không ngừng trôi . khi biết thương bà thì đã muộn. Bà bây giờ chỉ là một nấm mồ.
Nấm cỏ ?
- Câu cảm thán ?
Câu cảm thán: Có cái gì như nghẹn trong tình cảm, bóp nghẹn trái tim thơ : ân hận, một sự tiếc thương - một lời tự thán cho sự tỉnh ngộ muộn mằn về tình ruột thịt
=> Đó cũng chính là lời cảnh tỉnh mà chúng ta cần cảm nhận để đừng phải ân hận như thế

Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
2. Vài nét về nghệ thuật :
* Hình thức :
Thời gian và không gian nghệ thuật?
- Trữ tình ,Tự do: câu 8 chữ, xen 7 chữ, 9 chữ
- Xếp thành từng khổ, mỗi khổ 4 câu
- Không viết hoa chữ đầu dòng
? Mạch cảm xúc tự nhiên, không gò bó..
? Tạo sự dung dị, gần gũi, nhỏ nhẹ, thầm kín, riêng tư. liền mạch cảm xúc...Gắn liền với cái "tôi", "bà tôi".
Cách biểu cảm ?
Tình cảm, cảm xúc, suy ngẫm?
Ngôn ngữ, hình ảnh ?
Hình thức? Giọng điệu?
Đọc - Hiểu văn bản : Đò Lèn
Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Phân tích :
1 .Cảm nghĩ của nhân vật "tôi"- người cháu với Quê ngoại và Bà ngoại :
2. Vài nét về nghệ thuật :
III. Tổng kết :
- Nghệ thuật:
- Nội dung (Tình cảm, cảm xúc,suy ngẫm) :
Chu?n b? b�i ? nh�:

- T? d?c, hi?u 2 b�i tho cũn l?i c?a Nguy?n Duy.
- Chu?n b?: Van b?n "H�nh trang v�o th? k? m?i"