Tuần 12. Đọc thêm: Đò Lèn

Nhiệt liệt chào mừng
QUí thầy cô giáo và các em học sinh
tham dự tiết dạy HộI GIảNG
ngữ văn 12.
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : PHẠM THỊ QUYÊN
Tiết 35 : Đọc thêm "Đò Lèn"
- Nguyễn Duy -
Lịch Thơ
Lịch thơ Nguyễn Duy
Lịch thơ Thúng mủng giần sàng... đề thơ (1999)
Lịch thơ Lá trong vườn quê... đề thơ (2000)
Lịch thơ Nhân vật rối... đề thơ (2001)
Lịch thơ Cố đô Huế... đề thơ (2002)
Lịch thơ Tranh Tố nữ... đề thơ (2003)
Lịch thơ Côn trùng và cỏ dại... đề thơ (2004)
Lịch thơ Chim - cất cánh (2005)
Bính Tuất 2006 có lịch thơ Thiền.
Cuốn Thơ Thiền Khổng Lồ
Nguyễn
Duy
I. Tiểu dẫn
II. Đọc – hiểu văn bản
2. Hình ảnh người bà và tâm trạng nhà thơ.
III. Tổng kết.
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
1. Kí ức tuổi thơ.
IV. Luyện tập
Đò Lèn
- Tên khai sinh: Nguyễn Duy Nhuệ
Sinh năm: 1948.
Quê: Thanh Hóa
- Nguyễn Duy -
1. Tác giả.
Xuất thân:
+ Gia đình nông dân nghèo.
+ Sớm mồ côi mẹ, sống với bà ngoại
Một gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ và liên tục bền bỉ sáng tác ở giai đoạn sau.
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
Phong cách thơ:
+ Độc đáo
+ Nhà thơ của những vẻ đẹp đời thường với những giá trị khiêm nhường mà bền vững.
2.Bài thơ Đò Lèn
+ Đò Lèn là một địa danh nổi tiếng ở Thanh Hóa trong chiến tranh, quê ngoại của tác giả.
+ 9/1983 trong một dịp nhà thơ về thăm quê hương, được in trong tập thơ Ánh Trăng.
Ông được coi là một Nguyễn Huy Thiệp trong lãnh vực thơ ca
(theo Nguyễn Hưng Quốc)

Nhận xét của Trịnh Công Sơn : "Hình hài Nguyễn Duy giống như đám đất hoang, còn thơ Nguyễn Duy là thứ cây quý mọc trên đám đất hoang đó..."

Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
- Chủ đề:
+ Viết về người bà cùng những ký ức tuổi thơ gắn liền với địa danh thân thiết của quê hương trong niềm thương tiếc, ân hận, xót xa muộn màng của người cháu nay đã trưởng thành.
+ Bài thơ không chỉ bộc lộ tình yêu quê hương, yêu những người thân mà đặc biệt còn đem lại những giá trị thức tỉnh rất nhân bản.
- Thể thơ: Tự do
- Bố cục
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần
Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm
điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
II. Đọc- hiểu văn bản
1.Hai khổ thơ đầu : Kí ức tuổi thơ .

Tuổi thơ của Nguyễn Duy gắn liền với những hình ảnh nào?
câu cá
đi chợ
bắt chim sẻ
ăn trộm nhãn
Thuở nhỏ tôi ra cống Na
níu váy bà
Bình Lâm
ở vành tai tượng Phật
và đôi khi
chùa Trần
Cuộc sống tuổi thơ hồn nhiên, hiếu động, tinh nghịch.
Thuở nhỏ tôi lên
chơi đền
Cây Thị
chân đất đi đêm
xem lễ
đền Sòng
mùi huệ trắng
quyện
khói trầm thơm
lắm
điệu hát văn
lảo đảo bóng
ấn tượng về
tuổi thơ của
Nguyễn Duy
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
cô đồng
Cuộc sống làng quê bình yên vừa có cái riêng vừa gần gũi.
Những chi tiết đó cho thấy hình ảnh cậu bé Duy thuở nhỏ như thế nào?
Từ những hình ảnh đó, em có nhận xét gì về quê hương nhà thơ.
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu
văn bản
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
2. Bốn khổ
thơ cuối
cơ cực
thế
Tôi đâu biết bà tôi
mò cua xúc tép
ở đồng Quan
bà
thập thững những đêm hàn
gánh chè xanh
Ba Trại
bà đi
Quán Cháo, Đồng Giao
Tôi trong suốt giữa
giữa
tiên, Phật, thánh, thần
bà tôi
cái năm đói,
củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng, hương trầm
hai bờ
thực
hư
và
Bom Mĩ giội
đền Sòng bay, bay tuốt cả chùa chiền
thánh với Phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn
, nhà bà tôi bay mất
Cuộc đời lam lũ, vất vả
Bữa ăn đạm bạc, đói khổ
Cái năm đói,
củ dong riềng luộc sượng
Bom Mĩ giội,
bà đi bán trứng ở ga Lèn.
Kiên cường nghị lực trong mưa bom bão đạn
a. Hình ảnh
người bà
Tôi
hư
giữa
tiên, Phật, thánh, thần
bà tôi
và
cái năm đói,
củ dong riềng luộc sượng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng, hương trầm
Say mê với miền đất cổ tích đầy hư ảo mà quên đi, không để ý đến những cay cực mà bà đang chịu đựng.
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
hai bờ
thực
b. Tâm trạng
của nhà thơ
Tôi đâu biết
bà tôi cơ cực thế
Còn nhỏ, vô tâm, chưa thấu hiểu nổi vất vả của bà.
trong suốt
giữa
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
, lâu không về quê ngoại
dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thương bà thì đã muộn
bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi.
Nét quen thuộc và mới mẻ trong cái nhìn của tác giả về chính mình trong quá khứ.
=> Quen thuộc: tuổi thơ như bao trẻ con khác ở thôn quê.
=> Mới mẻ: thẳng thắn, tôn trọng dĩ vãng, khước từ sự thi vị hóa.
c. Tâm trạng
của nhà thơ
Tôi đi lính
quy luật
nghiệt ngã
Tôi đi lính
lâu không về
3. Nghệ thuật
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
Giàu hình ảnh, từ ngữ giản dị, gợi cảm
Em có nhận xét gì về những từ ngữ và hình ảnh trong thơ
Nghệ thuật gì được sử dụng trong các hình ảnh sau
Nghệ thuật so sánh đối lập
Vô tư
Vô tâm
Lúc trưởng thành
Ân hận muộn màng
Hình ảnh phong phú
Từ ngữ gợi cảm
hồn nhiên
Tuổi thơ
III. Tổng kết
Đò Lèn
- Nguyễn Duy -
So sánh nét riêng trong cách sử dụng hình ảnh thơ giữa hai tác giả khi cùng viết một đề tài: Bếp lửa (Bằng Việt) và Đò Lèn (Nguyễn Duy).
IV. Luyện tập
Bếp Lửa
- Bằng Việt -
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Sớm mai này bà
chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa
ấp iu nồng đượm,
Một bếp lửa
Cháu thương bà
biết mấy nắng mưa.
Tám năm ròng
Lên bốn tuổi cháu đã quen
mùi khói,
Chỉ nhớ
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay.
nhèm mắt cháu,
cháu cùng bà nhóm lửa,
--------
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
nghĩ thương bà khó nhọc.
Rồi sớm rồi chiều lại
lòng bà luôn ủ sẵn,
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa!
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm,
ấp iu nồng đượm,
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi,
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ.
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng -
Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,
Nhưng vẫn
khói hun
Nhóm bếp lửa
bếp lửa bà nhen!
Một bếp lửa
Nhóm bếp lửa
bếp lửa!
nhóm bếp
lên chưa?
chẳng bao giờ quên
nhắc nhở:
Chi tiết
Tác phẩm
Bếp Lửa
- Hình ảnh "Bếp lửa” xuyên suốt bài thơ, nhắc lại nhiều lần.
- Thấu hiểu công lao vất vả của bà.
ĐÒ
LÈN
- NGUYỄN DUY -
bà tôi cơ cự thế
Bà mò cua xúc tép
ở đồng Quan
Bà đi
gánh chè xanh
Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Dao
Thập thững những đêm hàn
Tôi đi lính, lâu không về quê Ngoại
--------
dòng sông xưa vẫn bên lở, bên bồi
Khi tôi biết thương bà thì đã muộn
Bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi.
Tôi đâu biết
Chi tiết
Tác phẩm
Đò Lèn
Bếp Lửa
- Hình ảnh "Bếp lửa” xuyên suốt bài thơ, nhắc lại nhiều lần.
- Thấu hiểu công lao vất vả của bà.
- mò cua xúc tép,
- gánh hàng rong ...
=> hình ảnh quen thuộc trong công việc thường nhật.
- Tâm trạng nuối tiếc xót xa muộn màng của ngưòi cháu yêu.
- Bài giảng có sử dụng một số tư liệu tham khảo của đồng nghiệp trên thư viện trực tuyến violet.
- Mong các bạn góp ý.Xin chân thành cảm ơn.
Xin chân thành cám ơn quí thầy cô giáo và các em học sinh
Trân Trọng Kính Chào!
TRƯỜNG THPT GIA VIỄN C