Tuần 11. Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

0
THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM
Tiết 31: Tiếng Việt
THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM
1
I.TÌM HIỂU CHUNG
-Tu từ: là lựa chọn, sử dụng các phương tiện ngôn ngữ để làm cho lời văn hay hơn.
- Ngữ âm:là toàn bộ âm thanh, vần, điệu, cách kết hợp âm thanh và giọng điệu của ngôn ngữ.
-Tu từ ngữ âm:là những cách phối hợp, sử dụng khéo léo các âm thanh, vần, điệu, đem đến những màu sắc biểu cảm nhất định cho văn bản.
2
II/ Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu

1. Bài tập 1:
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đa gan góc đứng về Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đa gan góc đứng về Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
3
1. Bài tập 1:
II/ Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu

Hai vế câu đầu: dài- nhịp dàn trải thể hiện cuộc đấu tranh trường kì của dân tộc.
Hai vế sau: ngắn- dồn dập mạnh mẽ, khẳng định quyền độc lập.
Thay đổi linh hoạt các thanh bằng trắc.
Phối hợp nhịp điệu, thanh điệu, kết hợp biện pháp tu từ từ vựng, cú pháp.
4
2. Bài tập 2:
Bất kì đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, hễ là người Việt Nam thì phải đánh thực dân Pháp để cứu Tổ Quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp để cứu nước.
Bất kì đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, hễ là người Việt Nam thì phải đánh thực dân Pháp để cứu Tổ Quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp để cứu nước.
5
2. Bài tập 2:
Đoạn văn lời kêu gọi cứu nước phối hợp nhiều yếu tố.
- Phép điệp, phép đối: (từ ngữ, kết cấu ngữ pháp), nhịp điệu, …
- Sử dụng vần điệu
=> Tạo nên sắc thái hùng hồn, thiêng liêng.
6
3. Bài tập 3
Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động. Tre, anh hùng chiến đấu.
Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động. Tre, anh hùng chiến đấu.
7
3. Bài tập 3
Kết hợp sử dụng phép tu từ nhân hoá, các động từ với các yếu tố ngữ âm.
- Ngắt nhịp (liệt kê)
- Xen kẽ nhịp ngắn dài.
Ngắt nhịp giữa chủ ngữ, vị ngữ.
(không dùng từ là), tạo nên âm hưởng mạnh mẽ, ý nghĩa khẳng định.
8
? ? dõy cung cú s? ph?i h?p c?a cỏc ph? õm d?u l (4 l?n) trong m?t cõu tho. Di?n t? du?c tr?ng thỏi c?a ỏnh trang ph?n chi?u trờn m?t nu?c ao: ỏnh trang nhu phỏt tỏn r?ng hon, loang ra v� choỏn l?y kh?p b? m?t khụng gian trờn m?t ao.
b. L�n ao lúng lỏnh búng trang loe
b. L�n ao lúng lỏnh búng trang loe
9
III. Di?p õm, di?p v?n, di?p thanh
1. B�i t?p 1
a. Dưới trăng quyên đã gọi hè Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông.
? L?p l?i v� ph?i h?p ph? õm"l" "l?a l?u l?p loố" - tr?ng thỏi ?n hi?n trờn m?t di?n r?ng c?a hoa l?u (d? nhu l?a v� l?p lú trờn c�nh nhu nhu d?m l?a lỳc ?n lỳc hi?n, lỳc lúe lờn, lỳc l?i ?n trong tỏn lỏ).
a. Dưới trăng quyên đã gọi hè Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông.
10
2. B�i t?p 2
Lỏ b�ng dang d? ng?n cõy S?u sang mang l?nh dang bay ngang tr?i Mựa dụng cũn h?t em oi M� con ộn dó g?i ngu?i sang xuõn!
Do?n tho l?p nhi?u l?n v?n "ang" ? ừm hu?ng r?ng m? k?o d�i. Nỳ ph? h?p v?i c?m x?c: m?a dụng ti?p di?n v?i nhi?u d?u hi?u d?c trung.
Lỏ b�ng dang d? ng?n cõy S?u sang mang l?nh dang bay ngang tr?i Mựa dụng cũn h?t em oi M� con ộn dó g?i ngu?i sang xuõn!
11
3. B�i t?p 3
D?c lờn khỳc khu?u d?c tham th?m Heo hỳt c?n mõy sỳng ng?i tr?i Ng�n thu?c lờn cao, ng�n thu?c xu?ng Nh� ai Pha Luụng mua xa khoi.
 Các yếu tố ngữ âm trong đoạn thơ:
- Nhịp điệu.
- Phối hợp các thanh trắc - bằng.
- Từ láy gợi hình, phép đối từ ngữ, lặp từ ngữ.
- Lặp cú pháp (câu 1-3)
D?c lờn khỳc khu?u d?c tham th?m Heo hỳt c?n mõy sỳng ng?i tr?i Ng�n thu?c lờn cao, ng�n thu?c xu?ng Nh� ai Pha Luụng mua xa khoi.
12
IV/ C?ng c?: Tỡm cỏc phộp tu t? ng? õm du?c s? d?ng trong cỏc ng? li?u sau:
1. Tạo nhịp điệu và âm hưởng
L?i nhu quóng m?t gh?nh Hỏt Loúng, d�i h�ng cõy s? nu?c xụ dỏ, dỏ xụ súng, súng xụ giú, cu?n cu?n lu?ng giú gựn ghố su?t nam nhu lỳc n�o cung dũi n? xuýt b?t c? ngu?i lỏi dũ n�o ..qua d?y. Quóng n�y m� khinh su?t tay lỏi thỡ cung d? l?t ng?a b?ng thuy?n ra.
13
2. Di?p õm, di?p v?n, di?p thanh
- Tỡm v� phõn tớch tỏc d?ng c?a hi?n tu?ng di?p õm trong cõu tho sau c?a T? H?u:
N?i ni?m chi r?a Hu? oi
M� mua x?i x? tr?ng tr?i Th?a Thi?n.
L?p ph? õm d?u: N?i ni?m, M� mua, x?i x? tr?ng tr?i, Th?a Thiờn
? Miờu t? nh?ng con mua m?nh m?, liờn ti?p; b?c l? c?m xỳc nh? thuong da di?t.
N?i ni?m chi r?a Hu? oi
M� mua x?i x? tr?ng tr?i Th?a Thiờn.
14
1. Tạo nhịp điệu và âm hưởng
Nh?p di?u d?n d?p ph?i h?p v?i phộ di?p t? ng? v� di?p cỳ phỏp: ".Nu?c xụ dỏ, dỏ xụ súng, súng xụ giú, cu?n cu?n l?ng giú gựn ghố ."
Dựng t? t?o õm thanh, hỡnh ?nh: gựn ghố - G?i nột tớnh cỏch hung d? c?a Sụng D� nhu m?t con mónh thỳ.
S? d?ng t? ng? cú tớnh hỡnh tu?ng v� bi?u c?m: cu?n cu?n dũi n? xuýt.
15