Tuần 11. Chữ người tử tù

Chữ người tử tù
I, Tìm hiểu chung
1, tác giả
Nguyễn Tuân (1910-1987) nhà văn lớn của nền văn học việt nam hiện đại, người có phong cách nghệ thuật độc đáo
Sinh ra trong gia đình nhà Nho. Bố làm quan lại
Trước cách mạng tháng 8, bất mãn
Sau cách mạng tháng 8, ông theo kháng chiến cóng hiến cho nền văn học
*Con người
Một tri thức yêu nước
Tài hoa, tham gia nhiều lĩnh vực nghệ thuật
Yêu nghề, trân trọng nghề văn
Cá tính nghệ thuật độc đáo
*Sáng tác thuộc cách mạng tháng 8
Các tác phẩm chính: vang bóng một thời, thiếu quê hương, một chuyến đi
Ba đề tài: vẻ đẹp thời đã qua, chủ nghĩa xê dịch, đời sống trụy lạc
Phong cách nghệ thuật: tài hoa và uyên bác
+ Nhìn mọi sự vật trên phương diện cái đẹp, mọi con người trên phương diện tài hoa, nghệ sĩ
+ Vận dụng kiến thức ủa các lĩnh vực nghệ thuật và đời sống vào xây dựng hình tượng
2, Tác phẩm
Tập truyện ngắn: vang bóng một thời 1940
+ Đề tài: vẻ đẹp văn hóa cổ truyền dân tộc đang bị mai một trước sự xâm lẫn của văn hóa phương Tây
+ Cảm hứng: từ lớp nhà Nho tài tử cuối mùa. Họ bất mãn với thời cuộc, cố giữ tâm hồn trong sạch lương thiện. Ở họ,văn hóa dân tộc đã chuyển hóa thành lối sống đẹp, thanh cao
- Truyện lấy bối cảnh hậu khởi nghĩa Yên Thế (riêng nhân vật Huấn Cao được xây dựng từ người mẫu Cao Bá Quát)
II, Tìm hiêu tác phẩm
Tóm tắt
Huấn Cao là một tử tù do chống lại triều đình, ngoài ra ông còn là một nhà nho tài hoa nhất là tài "bẻ khóa và vượt ngục". Trước khi bị xử tử, Huấn Cao bị giải đến nhà ngục nơi có viên quản ngục và thầy thơ lại_những người rất yo mến cái đẹp và hâm mộ tài viết chữ của Huấn Cao. Trong những ngày bị giam ở đây, Huấn Cao đc viên quản ngục và thầy thơ lại đối đãi rất tốt. Khi viên quản ngục nhận đc tin ngày xử tử Huấn Cao đã tới gần, ông liền cùng thầy thơ lại vào nhà ngục để hoàn thành tâm nguyện là xin Huấn Cao cho chữ. Huấn Cao vì cảm mến thái độ "biệt nhỡn nhân tài" và tấm lòng yo cái đẹp của viên quản ngục nên đã đồng ý cho chữ. Vào buổi tối trước ngày Huấn Cao bị xử tử, ở trong nhà lao tỉnh Sơn đã xảy ra một chuyện "trước nay chưa từng có", đó là cảnh Huấn Cao_một tử tù trên mình đầy xiềng xích đang thỏa chí phóng từng nét bút trên tấm lụa trắng, bên cạnh là viên quản ngục và thầy thơ lại "run rẩy", "khúm núm". Sau khi đã cho chữ xong, Huấn Cao đã khuyên hai người nên tìm về nơi thôn dã bởi tấm lòng yo cái đẹp của họ ko thích hợp cho cuộc sống ở nơi hỗn loạn, rối ren như nhà ngục. Những lời khuyên đó của Huấn Cao đã làm viên quản ngục nghẹn ngào lạy tạ.
1 Nhan đề và tình huống truyện
a, Nhan đề : chữ người tử tù
Chữ: Chữ Nho- nghệ thuật thư pháp. Chữ là tác phẩm nghệ thuật
Tình huống truyện là hoàn cảnh có vấn đề, làm nảy sinh câu chuyện
Tình huống: câu chuyện cho- xin chữ
Quản ngục xin chữ của người tử tù
Chữ- tác phẩm nghệ thuật đã biến những kẻ đối đầu một mất một còn trở thành tri âm, tri kỉ







Quyền lực xã quyền lực
hội cái đẹp
Chữ
(tác phẩm)
Quản ngục
Nghệ sĩ
Tri âm
Tử tù
Thay đổi trật tự xã hội, hay bạo quyền lực của cái đẹp
HuẤN CAO
LÀ AI?
LÀ AI?
LÀ AI?
Thủ lĩnh quân khởi nghĩa
+ Gián tiếp hiện lên qua lời kể: “ đứng đầu bọn phản nghịch”, “một tên tù có tiếng là nguy hiểm”, “ tài bẻ khóa vượt ngục”
Tài võ nghệ
+ Trực tiếp hiện lên qua các chi tiết: nhận tội về mình, thản nhiên rỗ gông,thản nhiên trước sự đối đãi kì lạ của kẻ thù, thách thức thơ lại và quản ngục bằng cách trả lời kiêu bạc
 Nghĩa khí, bản lĩnh
Nghệ sĩ thư pháp
+ Tài năng nghệ thuật
Nổi tiếng chữ đẹp vùng tỉnh Sơn
Hình ảnh: nét chữ vuông vắn, tươi tắn nới lên hoiaf bão tung hoành một đời người
+ Quan điểm: không sợ uy quyền, không vì tiền bạc, vật chất mà cho chữ
 Người nghệ sĩ có tài năng lớn, có cốt cách thanh tao
Tri kỉ với viên quản ngục
Cảm tấm lòng biệt nhỡn liên tài của viên quản ngục
Lời khuyên chí tình: “ giữ thiên lương”
Nhân cách cao cả
Hình tượng mang vẻ đẹp lý tưởng toàn vẹn: tài năng, dũng khí, nhân cách
Quan niệm về cái đẹp cảu Nguyễn Tuân: cái đẹp gắn với thiện, tài năng gắn kiền với nhân cách
3, cảnh cho chữ
“Cảnh tượng xưa nay chưa từng có”
+ Việc cho chữ lại diễn ra trong nhà ngục tối tăm đầy mạng nhện, nền đất đầy phân chuột, phân gián
+ Người nghệ sĩ thư pháp sáng tác trong cảnh” cổ đeo gông, chân vướng xiềng
+ Không gian được miêu tả gây ấn tượng mạnh. Lửa đuốc cháy rừng rực, khói tỏa như đám cháy nhà
+ Ngục quan vái lạy tử tù
Thủ pháp nghệ thuật tương phản
+ Sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối
Ánh sáng từ lửa đuốc, từ vuông lụa bạch >< sự tăm tối trong buồm giam
+ Sự tương phản giữa cái đẹp và cái xấu
Vuông từ lụa với nét chữ vuông vắn >< phòng giam chật chội, bẩn thỉu
+ Sự tương phản giữa cái thiện và cái ác
Ba người gặp gỡ nhau ở thiên lương, tấm lòng trân trọng cái đẹp >< nhà ngục là nơi ngự trị cái ác
Chi tiết nghệ thuật sâu sắc
ngục quan bái lạy tử tù
Bái lạy trước nhân cách cao đẹp, trước lời khuyên dạy sâu sắc về lẽ sống giữ lấy thiên lương
Câu nói thể hiện sự giác ngộ của quản ngục cải biến con người
Lời khuyên của Huân Cao cho thấy quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân: cái đẹp gắn liền với cái thiện
Bái lạy của quản ngục khẳng định sức mạnh cảu cái đẹp: cái đẹp có khả năng cải hóa con người
III, Tổng kết
1 nội dung
Qua câu chuyện quản ngục xin chữ tử tù, Nguyễn Tuân đề cao cái đẹp để phản khán lại trật tự xã hội trước Cách mạng tháng Tám dùng quyền lức cái đẹp thay cho bạo lực cường quyền. Nhà văn còn kín đáo bày tỏ lòng yêu nước qua việc đề cao nghệ thuật thư pháp trong vốn văn hóa cổ truyền đan tài, ca ngợi nhân vật lãnh đạo khởi nghĩa chống Pháp
2, nghệ thuật
Xây dựng tình huống truyện độc đáo
Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao mang vẻ đẹp lý tưởng
Ngôn ngữ nghệ thuật sinh động, giàu chất tạo hình