Tuần 11. Chữ người tử tù

- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
I. Đọc- Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
(1910 – 1987)
-Quê: làng Mọc, Hà Nội
- Gia đình: nhà Nho khi Hán học đã tàn.
-Bản thân:
+Làm báo, viết văn, tham gia phục vụ cách
mạng và kháng chiến
+ Là một nhà văn, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp.
-Vị trí: là cây bút văn xuôi lãng mạn, là bậc thầy về nghệ thuật ngôn từ.
-Đóng góp:
+Thúc đẩy thể tùy bút, bút kí đạt tới trình độ nghệ thuật cao.
+Làm phong phú thêm ngôn ngữ văn học dân tộc
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
Các ký họa về Nguyễn Tuân
Ký hoạ chân dung nhà văn Nguyễn Tuân của các hoạ sĩ Văn Cao, Thành Chương, Sĩ Ngọc, Quách Đại Hải, Tạ Tỵ, Phạm Minh Hải.
I. Đọc- Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
*Sự nghiệp văn học:
+ Sáng tác cả trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945
+Phong cách nghệ thuật: Tài hoa, uyên bác.
+ Các tác phẩm chính:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
MỘT SỐ TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN TUÂN
I. Đọc- Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
2. Tác phẩm:
Tập truyện Vang bóng một thời
Xuất bản:
Dung lượng:
Đề tài:

Chủ đề:

- Hình tượng nghệ thuật chính:
Các nhà Nho lỡ vận nhưng vẫn giữ vững khí tiết với đạo sống của người quân tử; Những người có tài năng phi thường.
Tập truyện là kết tinh tài năng của Nguyễn Tuân trước Cách mạng
năm 1940
11 truyện ngắn
Một thời đã qua nay chỉ còn là Vang bóng
Viết về những cái tài, những thú vui tao nhã phong lưu đậm chất văn hóa.
b. Truyện ngắn Chữ người tử tù
Là truyện ngắn xuất sắc nhất, tiêu biểu nhất của tập truyện, được
đánh giá là “Một văn phẩm đạt gần tới sự toàn thiện, toàn mĩ”
(Vũ Ngọc Phan)
2. Tác phẩm
Tập truyện Vang bóng một thời
I.Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
-Xuất xứ: In trong tập “Vang bóng một thời”
-Nhan đề: + Lúc đầu: Dòng chữ cuối cùng (1938)
+ sau đó :“Chữ người tử tù”.
-Nhân vật chính: Huấn Cao -nguyên mẫu Cao Bá Quát-Nhà Nho yêu nước, có nghĩa khí, nhân cách cứng cỏi.


- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
I. Đọc- Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
2. Tác phẩm:
Tập truyện Vang bóng một thời
b. Truyện ngắn Chữ người tử tù
- Tóm tắt tác phẩm:
Huấn Cao- khí phách hiên ngang, nổi tiếng có tài viết chữ đẹp, là người cầm đầu cuộc nổi loạn chống lại triều đình phong kiến nhưng thất bại, bị bắt giải đến đề lao chịu án tử hình.
Quản ngục – người phục vụ cho triều đình phong kiến, vốn say mê chữ đẹp, từng ao ước có được chữ của ông Huấn.
Viên quản ngục đã biệt đãi với Huấn Cao với tấm lòng đầy ngưỡng mộ nhưng thái độ lạnh nhạt, khinh bạc của Huấn Cao làm cho quản ngục rất khổ tâm, ao ước được chữ của Huấn Cao treo trong nhà ngày càng cháy bỏng.
Vào một buổi chiều lạnh, hiểu được nỗi lòng và sở nguyện của quản ngục, Huấn Cao đồng ý cho chữ vào đêm hôm ấy và khuyên ngục quan bỏ nghề, về quê để giữ lấy thiên lương cho lành vững, tránh xa chốn nhơ nhuốc, bẩn thỉu.
2. Tác phẩm
I.Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
Diễn ra nơi tù ngục, trước ngày Huấn Cao ra pháp trường.
Nơi cả quản ngục và Huấn Cao phải thể hiện đúng vị thế của mình; Không phải là nơi sản sinh và lưu giữ cái đẹp.
Yêu thích cái đẹp, mong muốn có được chữ của Huấn Cao; là người lưu giữ cái Đẹp.
Có tài viết chữ đẹp, là người sáng tạo cái Đẹp.
Quan coi ngục, đại diện cho triều đình, cho quyền uy, cho trật tự xã hội đương thời
Kẻ tử tù, phản nghịch, chống phá chế độ (theo quan điểm của chế độ thời đó).

Cuộc gặp gỡ đầy éo le, ngang trái của hai con người cùng
yêu cái đẹp nhưng lại đối lập về vị thế xã hội - >Tạo sự hấp dẫn
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
- nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người”
- Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”.
“Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm.
Có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời ”.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
->Cách giới thiệu gián tiếp nhằm khẳng định, ca ngợi tài năng của Huấn Cao đã tạo nên danh tiếng trong lòng dân gian như một huyền thoại.
->Cái tài khiến kẻ thù ngợi ca, ngưỡng mộ, kính trọng và muốn sở hữu nó.
Một số hình ảnh về nghệ thuật thư pháp
Chữ cần
Chữ đạo
Chữ lộc
Một số hình ảnh về nghệ thuật thư pháp
Nội dung: Hoài Đức
Dịch nghĩa: Hoài mong cái Đức
CHỮ CHÂN PHƯƠNG
CHỮ CÁCH ĐIỆU
CHỮ MÔ PHỎNG
CHỮ TẠO HÌNH
- nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người”
- Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”.
“Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm.
Có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời ”.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
->Chữ viết nhanh: bút pháp->thể hiện sự uyên bác, uyên thâm.
-> Chữ viết đẹp, vuông: thư pháp-> Chữ tượng hình.
->Là tài năng hiếm có trong nghệ thuật thư pháp: biết sáng tạo chữ, sáng tạo nghệ thuật, có hiểu biết rộng và có tâm hồn nghệ sĩ.
- nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người”
- Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”.
“Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm.
Có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời ”.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
=>Bằng bút pháp lãng mạn hóa, tác giả đã thể hiện quan niệm liên tài của mình. Cái tài là thứ quý hiếm đáng được tôn thờ và ngưỡng mộ, phải là cái tài ở đỉnh cao.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
b. Một người có nhân cách trong sáng, cao đẹp;
- “Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ .”
- “Không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối”
Là người chính trực, trọng tình nghĩa, khinh thường danh lợi.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
b. Một người có nhân cách trong sáng, cao đẹp;
- Vì “cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài” của Viên quản ngục, Huấn Cao cảm động mà đồng ý.
- “Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”
-> Huấn Cao chỉ cho chữ những người biết trân trọng cái tài và yêu quý cái đẹp
->Huấn Cao còn là người có tấm lòng bao dung, độ lượng, có khí chất thanh cao

Bộc lộ lẽ sống: không nên phụ tấm lòng cao đẹp của người khác dành cho mình.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
b. Một người có nhân cách trong sáng, cao đẹp;
->Khuyên bảo quản ngục thoát khỏi nghề, về quê để ở, cố giữ thiên lương, rồi mới nghĩ đến chuyện chơi chữ.
-> Quan niệm: Cái đẹp không thể chung sống với cái xấu xa, thấp hèn và con người chỉ có thể thưởng thức được cái đẹp nếu giữ được bản chất trong sáng.
-Khuyên quản ngục:
+Chữ không treo ở nơi tối tăm bẩn thỉu
+Cái đẹp không thể tồn tại bên cái xấu xa.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
b. Một người có nhân cách trong sáng, cao đẹp;
c. Một người có khí phách hiên ngang;
- Thái độ:
+“Đến cái cảnh chết chém ông còn chẳng sợ nữa là những trò tiểu nhân thị oai này”
->không sợ chết, coi thường, khinh bỉ giai cấp thống trị
Hành động: “lạnh lùng chúc mũi gông…thuỳnh một cái”
->Thái độ phớt đời, ngạo mạn;
+ được biệt đãi rượu thịt
->vẫn thản nhiên, ung dung không lấy làm trọng.
Lời nói: “Ta muốn người đừng đặt chân vào đây”
->Cố ý làm ra khinh bạc, coi thường, miêt thị quản ngục. Thái độ ung dung, làm chủ ngục tù.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
a. Một nghệ sĩ tài hoa:
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
b. Một người có nhân cách trong sáng, cao đẹp;
c. Một người có khí phách hiên ngang;
=> Phong thái của người anh hùng “chọc trời khuấy nước”, “có hoài bão tung hoành”, xem “cái chết nhẹ tựa lông hồng”.
II - ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
2. Nhân vật Huấn Cao
Nho sĩ tài hoa
Thiên lương trong sáng
Khí phách hiên ngang
Qua đó, tác giả bày tỏ lòng yêu mến, ca ngợi, tiếc nuối những người như ông Huấn – người “kết tinh”, lưu giữ vẻ đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc; đồng thời bộc lộ lòng yêu nước kín đáo của mình.
Nhân vật lý tưởng: có sự kết hợp hài hòa giữa
tâm - tài, đẹp - thiện
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
*Hoàn cảnh sống và công việc:
Sống ở nơi tàn nhẫn, lừa lọc, ăn đời ở kiếp với lũ quay quắt…
-Làm chức quan coi ngục, đại diện cho pháp luật triều đình.
→ Hoàn cảnh dễ làm con người tha hóa.
*Tính cách con người:
-Là người có tính cách dịu dàng, hiền lành, thuần khiết, tốt tính, thẳng thắn-> âm thanh trong trẻo
-Là người có chiều sâu nội tâm: biết giá người, trọng người ngay, cảm thấy khổ tâm khi chưa xin được chữ HC, suy nghĩ “chọn nhầm nghề”-> day dứt
-Là người yêu nghệ thuật thư pháp, có hiểu biết và say mê cái đẹp
→Là người có tâm hồn nghệ sĩ, lương thiện mang bi kịch của kẻ lầm đường, lạc lối
=>Qua đó, tác giả muốn khẳng định cái Đẹp , cái Thiện có sức mạnh cảm hóa con người. Bằng con đường của trái tim, sức mạnh ấy càng được nhân lên gấp bội. Thiên lương là bản tính tự nhiên của con người. Dù trong hoàn cảnh nào, con người cũng vẫn luôn khát khao hướng tới Chân - Thiện - Mĩ.

Quản ngục được xây dựng với bút pháp gần với hiện thực, có
sự vận động nội tâm và tính cách; mang vẻ đẹp của con người
được cái Thiện cái Đẹp dẫn đường. Quản ngục đúng là
“một tấm lòng trong thiên hạ” Và là “một âm thanh trong trẻo
chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”
*Hành động biệt nhỡn liên tài:
-Kín đáo dọn buồng giam; nhìn 6 tên tử tù với cặp mắt hiền lành; lòng kiêng nể; khi kiểm điểm lại còn biệt nhỡn riêng với HC
-Đối đãi rất hậu với Huấn Cao và các bạn tù của ông.
->Bất chấp luật pháp, không sợ cường quyền
-Bị Huấn Cao sỉ nhục, xua đuổi->”xin lĩnh ý”
->Điềm đạm, từ tốn, lễ phép, nhún nhường.
→Thể hiện tấm lòng chân thành, hướng thiện
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
a. Cảnh cho chữ:
-Thời gian:
Canh khuya, trước lúc Huấn Cao bị giải vào Kinh để tử hình vài canh giờ
-Không gian:
Buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián. Không khí khói tỏa như đám cháy nhà
->Tù túng, hôi hám, nhơ bẩn
-Huấn Cao:
Cổ đeo gông, chân vướng xiềng, tô đậm từng nét chữ trên tấm lụa trắng
→ Hình ảnh uy nghi, lồng lộng.
-Quản ngục và
Thầy thơ lại:
khúm núm, run run, vái tay nghẹn ngào
->Có quyền hành, nắm quyền lực trong tay mà không có quyền uy.
-Lời đối đáp:
+Huấn Cao: Khuyên chân thành, sâu sắc
+Quản ngục: Xin bái lĩnh!
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*Nơi cho chữ:
-Bóng tối: buồng giam, đêm khuya,
->Bóng tối đại diện cho sự: Tàn bạo, độc ác
-Ánh sáng: đỏ rực của bó đuốc tẩm dầu, lửa đóm cháy rừng rực
->Ánh sáng của thiên lương, lương tri
->Ánh sáng đã xua tan, đẩy lùi bóng tối dày đặc. Ánh sáng ấy đã khai tâm, đã cảm hóa con người lầm đường trở về với cuộc sống lương thiện.
=>Sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, hay chính là sự chiến thắng của lương tri, của cái Thiện đối với cái xấu xa, tàn ác.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*Nơi cho chữ:
-Không gian: chật hẹp, tù túng, hôi hám, nhơ bẩn
-Màu sắc: màu trắng tinh của phiên lụa óng
->Tinh khiết
-Mùi thơm của thỏi mực, chậu mực
->Hương thơm của tình người, tình đời.
->Chính mùi thơm của thoi mực và sự tinh khiết của phiên lụa trắng đã đẩy lùi không gian hôi hám, nhơ bẩn kia. Đó là sự chiến thắng của cái Đẹp, cái cao thượng đối với cái phàm tục, nhơ bẩn.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*Người cho chữ và xin chữ:
-Người cho chữ- người tù:
+Tư thế : đường hoàng, hiên ngang, ung dung
->Tư thế làm chủ ngục tù
+Khuyên bảo:
Lời khuyên bảo như một chúc thư về lẽ sống trước khi ông đi vào cõi bất tử
Chứa chan tình người: đã có sức cảm hóa 1 con người lầm đường, lạc lối.
->Cầm tù về thể xác nhưng tự do về tinh thần.
-Người xin chữ-quan coi ngục:
+Tư thế: khúm núm, sợ hãi
+trước lời khuyên bảo: nghẹn ngào xúc động, “xin bái lĩnh”
=>Đây không còn là một cảnh cho chữ bình thường mà là 1 cảnh thọ giáo thiêng liêng.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*Người cho chữ và xin chữ:
->Ở đây đã có sự chiến thắng của tinh thần bất khuất trước thái độ cam chịu nô lệ. Đồng thời có sự thay bậc đổi ngôi, trật tự, kỉ cương thông thường bị đảo lộn hoàn toàn.
*Nghệ thuật:
-Nghệ thuật tương phản: cái rực rỡ thiêng liêng lạ lùng nổi bật lên cái tăm tối ngục tù, cái đẹp tài hoa bay bổng được sản sinh từ mảnh đất chết bởi một người sắp chết – đây chính là sự bất tử hóa cái đẹp.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*Nghệ thuật:
-Nghệ thuật tương phản: cái rực rỡ thiêng liêng lạ lùng nổi bật lên cái tăm tối ngục tù, cái đẹp tài hoa bay bổng được sản sinh từ mảnh đất chết bởi một người sắp chết – đây chính là sự bất tử hóa cái đẹp.
-Ý nghĩa của việc tả cảnh:
+ lửa đóm…
+ lửa rụng…
+ tàn lửa…
+ nghe xèo xèo.
Không gian trở nên thiêng liêng sâu thẳm. Đặc biệt thủ pháp nghệ thuật dùng âm thanh để làm nổi bật cái yên lặng trong sự thấm thía của lời khuyên.
2. Tác phẩm
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
3. Nhân vật Quản Ngục
4. Cảnh cho chữ:
Cảnh cho chữ:
b. Cảnh tượng xưa nay
chưa từng có:
*TK: Cảnh cuối cùng của thiên truyện cũng là đỉnh cao của hình tượng Huấn Cao - vẻ đẹp của một tài năng, nhân cách, khí phách tỏa sáng giữa đêm tối của một xã hội ngục tù vô nhân đạo.
 
3. Tổng kết
Khắc họa thành công hình tượng nhân vật Huấn Cao
với vẻ đẹp lí tưởng về tài năng, thiên lương, khí phách
đậm chất lãng mạn, thể hiện quan niệm thẩm mĩ của
Nguyễn Tuân về cái Đẹp và cái Thiện.

Truyện có cốt truyện hấp dẫn, tình huống truyện độc
đáo, đầy kịch tính. Lời văn sắc sảo, uyên bác tạo một
không khí cổ kính, bi tráng nhưng cũng hết sức gần gũi,
đời thường.