Tuần 11. Chữ người tử tù

- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
(1910 – 1987)
Cuộc đời – con người:
- Xuất thân trong gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn,
quê ở Hà Nội.
- Làm báo, viết văn, tham gia phục vụ cách mạng và
kháng chiến
- Là một nhà văn, một nghệ sĩ tài năng, say mê cái đẹp;
- Là cây bút có phong cách nghệ thuật độc đáo, sở trường
về thể loại tùy bút.
b. Sự nghiệp sáng tác:
Sáng tác cả trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945
- Phong cách nghệ thuật: Tài hoa, độc đáo, uyên bác.
Là nhà văn lớn, có đóng góp không nhỏ đối với Văn học
Việt Nam hiện đại (Tùy bút)

- NGUYỄN TUÂN -
Tiết 41 - Chữ người tử tù
MỘT SỐ TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN TUÂN
2. Tác phẩm
Tập truyện Vang bóng một thời
Tập truyện là kết tinh tài năng của Nguyễn Tuân trước Cách mạng
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Xuất bản:
Dung lượng:
Đề tài:

Chủ đề:

- Hình tượng nghệ thuật chính:
năm 1940
11 truyện ngắn
Một thời đã qua nay chỉ còn là Vang
bóng
Viết về những cái tài, những thú vui
tao nhã phong lưu đậm chất văn hóa.
Các nhà Nho lỡ vận nhưng vẫn giữ vững khí tiết với đạo sống của người quân tử; Những người có tài năng phi thường.
- NGUYỄN TUÂN -
Tiết 36 - Chữ người tử tù
b. Truyện ngắn Chữ người tử tù
Là truyện ngắn xuất sắc nhất, tiêu biểu nhất của tập truyện,
được đánh giá là “Một văn phẩm đạt gần tới sự toàn thiện,
toàn mĩ” (Vũ Ngọc Phan)
2. Tác phẩm
Tập truyện Vang bóng một thời
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Lúc đầu có tên là Dòng chữ cuối cùng, in năm 1938 trên tạp chí Tao Đàn, sau đó được tuyển in trong tập truyện ngắn Vang bóng một thời và đổi tên thành “Chữ người tử tù”.
- Tóm tắt tác phẩm: HS tự tóm tắt trong vở )
- NGUYỄN TUÂN -
Tiết 36 - Chữ người tử tù
+Trên bình diện nghệ thuật:
Huấn Cao: có tài sáng tạo cái đẹp
Quản ngục: yêu và mong muốn có được cái đẹp
Gặp nhau nơi tù ngục.

+ Trên bình diện xã hội:
Huấn Cao: Tử tù – đại nghịch, chống lại triều
đình.
Viên quản ngục: đại diện cho trật tự xã hội.
}
Đối
lập
nhau.
- Nhân vật có quan hệ đặc biệt:
Cuộc gặp gỡ tình cờ, éo le và nhiều bất ngờ  tạo sự hấp dẫn cho câu chuyện
}
Họ
là
tri kỉ
II. Đọc hiểu văn bản
1. Tình huống truyện
a. Hoàn cảnh sống và công việc:
Làm chức quan coi ngục, đại diện cho pháp luật triều đình phong kiến.
Sống ở nơi tàn nhẫn, lừa lọc, với lũ quay quắt…
→ Hoàn cảnh dễ làm con người tha hóa
b. Tính cách
Khi trò chuyện với thầy thơ lại:
Tuy chưa gặp Huấn Cao, nhưng đã tỏ ra ngưỡng mộ và khâm phục một con người nổi tiếng tài hoa và khí phách ở vùng tỉnh Sơn.
Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và đẹp đó không?
Thầy có thấy người ta đồn, Huấn Cao, ngoài cái tài viết chữ tốt, lại còn có tài bẻ khóa và vượt ngục nữa không?
II. Đọc hiểu văn bản
2. Nhân vật viên quản ngục
Trong đêm trước khi nhận tù:
+ Nghĩ ngợi băn khoăn, ngồi bóp thái dương, bộ mặt tư lự day dứt vì đã chọn nhầm nghề
+ Sau đó: đường nhăn nheo của bộ mặt tư lự đã biến mất hẳn  có sự lựa chọn đúng đắn cho riêng mình
Tính cách nhân hậu, biết giá người và biết trọng người ngay thẳng.
 Tâm hồn đẹp: “một tấm lòng trong thiên hạ”, “cái thuần khiết giữa một đống cặn bã”, “một thanh âm trong trẻo xen vào giữa một bản nhạc mà nhạc luật hỗn loạn, xô bồ”.
Khi đón tù:
- Bảo lính ngục quét dọn lại buồng giam.
- Nhìn sáu tử tù với cặp mắt hiền lành, tỏ lòng kiêng nể tuy cố giữ kín đáo.
Dâng rượu thịt, biệt đãi Huấn Cao với thái độ cung kính, lễ phép.
Tái nhợt đi, hốt hoảng, ân hận vì chưa xin được chữ khi nhận tin ngày mai Huấn Cao nhận án chém.

Bất chấp pháp luật, không sợ cường quyền, trọng người có tài và khí phách như Huấn Cao
Khi Huấn Cao cho chữ
Sở nguyện: có được chữ ông Huấn mà treo là có một vật báu trên đời.
Thái độ: vội khúm núm
+ Cung kính, vái lạy người tù, rỉ nước mắt nghẹn ngào khi nghe lời khuyên của Huấn Cao: “kẻ mê muội này xin bái lĩnh.”

 Người yêu mến, say mê cái đẹp, cúi lạy trước cái đẹp và cái thiên lương trong sáng.
Hết tiết 1
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BÌNH DƯƠNG
Trường THPT Nguyễn An Ninh
ĐẾN DỰ GIỜ THAO GIẢNG
- NGUYỄN TUÂN -
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
Mạnh Tử trong chương Đằng Văn Công Hạ nói rằng:
“富贵不能淫，贫贱不能移，威武不能屈，此之谓大丈夫”
(Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất, thử chi vị đại trượng phu)
Nghĩa là: Phú quý không làm mê hoặc được, nghèo khó cũng không làm thay đổi được (chí hướng), uy vũ không thể khuất phục được, như vậy gọi là đại trượng phu. 
II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
a.Thân phận: kẻ tử tù, kẻ phản nghịch chống lại triều đình phong kiến
b. Những phẩm chất cao đẹp:


II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
Về tài năng:
- Thể hiện gián tiếp qua lời ca ngợi, ngưỡng mộ của viên Quản ngục và thầy thơ lại:
+ Người khắp vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen là có tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp.
+ Văn võ đều có tài cả.
+ Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm
- Qua sở nguyện và sự nhẫn nại, hành động bất chấp an nguy tính mạng để biệt đãi Huấn Cao của viên Quản ngục.
+ Có được chữ ông Huấn mà treo trong nhà là một vật báu trên đời.


Là một nghệ sĩ tài hoa uyên bác (có tài viết chữ đẹp)
Trong cuộc trò chuyện giữa thầy thơ lại và Quản ngục, họ đã nhận xét gì về tài năng của Huấn Cao?
II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
Về tính cách
- Hành động: dám chống lại triều đình phong kiến.
- Khi bước vào ngục: giữ thái độ lạnh lùng, cúi dỗ cái gông đầy rệp, bất chấp lời doạ nạt của bọn lính.
Tư chất anh hùng hiên ngang, bình tĩnh.

Trong những ngày ở tù, ông Huấn đã có hành động và thái độ như thế nào?
II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
Về tính cách
- Ngày ngày thản nhiên nhận rượu thịt và nhận sự biệt đãi của Quản ngục, xem như “việc thường làm trong cái hứng sinh bình”
 phong thái ung dung, coi thường cái chết, hoàn toàn tự do về tinh thần.
- Trả lời viên quản ngục một cách khinh bạc: “Ngươi hỏi ta muốn gì, ta chỉ muốn ngươi đừng bao giờ đặt chân vào đây nữa”.
khinh bạc, thách thức, không sợ cường quyền. (uy vũ bất năng khuất)

Khí phách hiên ngang, bất khuất
II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
Về tâm hồn
+ “Ta nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ”
 Nhân cách chính trực, trọng nghĩa khinh lợi.


II. Đọc hiểu văn bản
3. Nhân vật Huấn Cao
Về tâm hồn
+ Khi hiểu được tấm lòng của viên Quản ngục: xúc động “lặng nghĩ một lát rồi mỉm cười” và đồng ý cho chữ vì “cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài...”, sợ “sẽ phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ.”
+ Khuyên nhủ, cảm hóa Quản ngục hướng thiện: “hãy thoát khỏi cái nghề này đi đã rồi hãy nghĩ đến việc chơi chữ”.

Thiên lương trong sáng, cao đẹp

Sau khi nghe thầy thơ lại nói rõ sự tình, Huấn Cao đã có hành động gì? Tại sao ông lại làm như vậy?
Huấn Cao
4. Cảnh cho chữ _ cảnh xưa nay chưa từng có
Đức
Nhẫn
Tâm
Chí
4. Cảnh cho chữ _ cảnh xưa nay chưa từng có
a. Hoàn cảnh cho chữ
- Thời gian: đêm khuya.
- Không gian:






 Cái đẹp được sáng tạo giữa chốn hôi hám, dơ bẩn;
Cảnh cho chữ được diễn ra trong thời gian và không gian nào?
b. Tư thế của người cho chữ và người nhận chữ:
CÂU HỎI THẢO LUẬN

Cả lớp chia 4 nhóm tương ứng với 4 tổ, cùng tìm hiểu và điền đầy đủ các thông tin trong bảng sau vào giấy A4.
Sau 5 phút, cả 4 nhóm cùng trả kết quả lên bảng. Nhóm nào nhanh và chính xác nhất sẽ được cộng điểm miệng.
Trật tự, kỉ cương nhà tù bị đảo ngược hoàn toàn:
Tù nhân – Cai ngục

Người ban phát cái đẹp – người đón nhận cái đẹp
 Cảnh tượng xưa nay chưa từng có.
c. Ý nghĩa cảnh cho chữ và lời khuyên của Huấn Cao:
- Cái đẹp có thể sinh ra từ trong bóng tối, từ nơi dơ bẩn, tàn ác nhất nhưng không thể cùng tồn tại với cái xấu, cái ác.
Khẳng định sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, của cái tài, cái đẹp và thiên lương trong sáng đối với cái ác, cái xấu.

- Cái đẹp có thể cứu rỗi linh hồn con người.
 Lời khuyên chân thành sẽ cảm hoá con người, hướng con người về với cái thiện.
Qua cảnh cho chữ, em rút ra được bài học gì?
Sự bất tử của cái đẹp, của thiên lương
5. Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm
- Tạo dựng tình huống truyện độc đáo, đặc sắc.
- Sử dụng thành công thủ pháp đối lập, tương phản.
- Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao – con người hội tụ nhiều vẻ đẹp.
- Ngôn ngữ góc cạnh, giàu hình ảnh, có tính tạo hình, vừa cổ kính, vừa hiện đại.
Tổng kết
Ghi nhớ (sgk)
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô
và
các em !!!!!!!!!!!!!