Tuần 10. Ngữ cảnh

Tiếng Việt:
NGỮ CẢNH
A. Mục tiêu:
- Nắm được vai trò của ngữ cảnh trong hoạt động giao tiếp; nắm được các nhân tố của ngữ cảnh.
- Giúp học sinh biết nói và viết phù hơp với ngữ cảnh và có năng lực nhận thức, lĩnh hội được lời nói trong quan hệ với ngữ cảnh.
B. Phương tiện dạy học:
1. Giáo Viên
- Sách giáo khoa, sách giáo viên
- Máy chiếu overhead, projector
- Giấy trong và bảng phụ
2.H?c sinh:
- Làm bài tập, mang theo sách giáo khoa.
C. Phương pháp :
- Quy nạp; thảo luận nhóm; thuyết trình; đối thoại; phát vấn
A. Mục tiêu:
B. Phương tiện dạy học:
D. Tiến trình thực hiện:
1. Kiểm tra bài cũ:
2. Giới thiệu bài mới:












Hoạt động của giáo viên và
học sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1:
I.Khái niệm:
- Gv: Yêu cầu Hs đọc và phân tích ngữ liệu "Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?"
+ Câu nói trên là của ai?
+ Câu đó được nói ở đâu, lúc nào?
+ Họ trong câu nói chỉ ai?
+"chưa ra" là hoạt động như thế nào? Theo hướng từ đâu đến đâu?
- Gv: Nhận xét và định hướng.
- Gv: Thuyết giảng và nêu vấn đề:
+ Mỗi câu (nói, viết) đều được sản sinh ra trong một bối cảnh nhất định và chỉ được lĩnh hội đầy đủ chính xác trong bối cảnh của nó.
+Vậy theo em, bối cảnh là thế nào?
- Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ, ở đó một đơn vị ngôn ngữ được sử dụng hay được tạo ra.
- Ngữ cảnh là căn cứ để tiếp nhận và lĩnh hội được thấu đáo đơn vị hay sản phẩm ngôn ngữ đó.
Hoạt động 2:
II. Các nhân tố của Ngữ cảnh:
Thảo luận nhóm:
- Nhóm 1,2:
+ Đoạn văn trên gồm có những nhân vật giao tiếp nào?
+ Đó là những ai? Họ có mối quan hệ với nhau như thế nào?
1. Nhân vật giao tiếp:
- Người nói, người viết; người nghe, người đọc
- Các nhân vật giao tiếp có quan hệ tương tác với tất cả những đặc điểm: quan hệ trong giao tiếp nơi sinh sống, lứa tuổi, cá tính nghề nghiệp, giới tính, vị thế xã hội,.
2. Bối cảnh ngoài ngôn ngữ:

- Nhóm 3,4:
+ Xác d?nh nh?ng y?u t? b?i c?nh ngồi ngơn ng? c?a c�u "Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?" ?
- Bối cảnh giao tiếp rộng: nhân tố xã hội, lịch sử, địa lý, phong tục tập quán, kinh tế, đạo đức, văn hóa..
- Bối cảnh giao tiếp hẹp: thời gian, địa điểm, tình huống giao tiếp.
- Hiện thực được nói tới: hiện thực bên ngoài và hiện thực tâm trạng con người.
3. Văn cảnh:
- Những yếu tố ngôn ngữ đi trước và đi sau một đơn vị ngôn ngữ nào đó trong lời nói (lời nói miệng và lời văn).
- Nhóm 5,6:
+ Theo em làm thế nào d? ta hi?u du?c "h?" trong câ�u "Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?" là ch? ai?
III. Vai trò của ngữ cảnh:

- Đối với người nói: ngữ cảnh là môi trường sản sinh ra lời nói, câu văn.
- Đối với người nghe: cần căn cứ vào ngữ cảnh (rộng và hẹp) để lĩnh hội chính xác có hiệu quả nội dung và hình thức của lời nói, câu văn.
Hoạt động 3: Đối thoại
Gv: Cho Hs xem VideoClip.
Gv:+Theo em ng? c?nh trong do?n phim trên là gì?
+ V?y ng? c?nh có vai trò nhu th? nào d?i v?i ngu?i nói cung nhu ngu?i nghe trong ho?t d?ng giao ti?p?
x
Hoạt động 4:
Thảo luận nhóm:
Căn cứ vào ngữ cảnh, hãy phân tích những chi tiết được miêu tả trong hai câu thơ (trích: Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc- Nguyễn Dình Chiểu)
IV. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
Các chi tiết trong hai câu văn đều bắt nguồn từ hiện thực:(hoàn cảnh sáng tác)
+ Tin tức về kẻ địch đến đã phong thanh mười tháng nay mà lệnh quan thì vẫn còn chờ đợi.
+ Người nông dân đã đã thấy rõ hình ảnh dơ bẩn của kẻ thù và căm ghét chúng mỗi khi thấy bóng dáng tàu xe của chúng.

Hết tiết 1
Hoạt động 5:
- GV: H? th?ng ph?n l� thuy?t tru?c khi chuy?n sang ph?n luy?n t?p.
- Khởi động?(chiếu overhead)
Trên du?ng di, hai ngu?i không quen bi?t g?p nhau,m?t ngu?i h?i :
- Thua chú ! Chú có d?ng h? không ? !
- Gv: Trong ng? c?nh dó, Câu h?i c?n du?c hi?u nhu th? nào?
A. Nh?m xem ngu?i đó có d?ng h? không.
B. Nh?m hỏi v? th?i gian.
C. Nh?m h?i xem gía tr? c?a d?ng h?.
D. Nh?m h?i cho có chuy?n d? giao ti?p.
GV:- Cho học sinh đọc yêu cầu bài tập đặ�t ra.
- Gọi 4 HS lên bảng trình bày bài làm sau một khoảng thời gian
- Nhận xét nhanh bài làm của HS .
2. Bài tập 2:
Hiện thực được nói tới trong hai câu thơ gắn liền với tình huống giao tiếp cụ thể:
- Đêm khuya tiếng trống canh dồn dập mà người phụ nữ vẫn cô đơn ,trơ trọi
- Câu thơ là sự diễn tả tình huống.Ngoài ra còn bộc lộ tâm sự của nhân vật.
3. Bài tập 3:
- T? hoàn c?nh v? cu?c s?ng c?a nhà tho có th? th?y bà Tú là m?t ngu?i t?n t?o, ch?u thuong, ch?u khó làm an d? nuôi ch?ng nuôi con. Bà Tú ki?m s?ng b?ng ngh? buôn bán nh?.
- Nh?ng chi ti?t trong hồn c?nh s?ng c?a gia dình Tú Xuong chính làb?i c?nh tình hu?ng cho n?i dung c?a các câu tho trong bài (6 câu d?u).
4. Bài t?p 4 : V? nhà làm.
Hoạt động 6:
Thảo luận nhóm:
- V?n d?ng hi?u bi?t v? ng? c?nh d? lí gi?i nh?ng chi ti?t v? hình ?nh bà Tú trong bài tho thuong v? c?aTú Xuong.
(Các nhóm trình bày b?ng gi?y trong)
Hoạt động 7:
GV:Hu?ng d?n HS v? nhà làm các bài tập còn lại.
E. Củng cố và dặn dò:
G. Rút kinh nghiệm:
Hết !