Tuần 10. Hai đứa trẻ

Hai đứa trẻ
- Thạch Lam -
Giáo viên: Nguyễn Thu Hà
Lí do đợi tàu
Để bán hàng( theo lời mẹ dặn)
Để được nhìn chuyến tàu- hoạt động cuối cùng của đêm khuya.
Đợi tàu đã trở thành một nhu cầu bức thiết về mặt tinh thần: muốn vượt ra khỏi cái tăm tối của cuộc đời.
Khát vọng được sống trong một thế giới khác tốt đẹp hơn dù chỉ trong giây lát.

Âm thanh:
* Âm thanh từ xa -> gần ; từ nhỏ -> lớn
* Âm thanh mạnh mẽ, khuấy động sự yên tĩnh của phố huyện.

ánh sáng:
* ánh sáng được miêu tả từ xa -> gần.
* ánh sáng xua đi bóng tối mênh mang của phố huyện trong chốc lát.

=> "Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua"
Hình ảnh con tàu
Âm thanh
Con tàu
Phố huyện
Trống thu không từng tiếng một
Tiếng ếch nhái
Tiếng muỗi bay vo ve
Tiếng đàn bầu bật trong yên lặng

Âm thanh đơn điệu,lạc lõng,
hoang vắng, buồn bã.
Còi xe lửa kéo dài
Tiếng dồn dập
Tiếng rít mạnh vào ghi
Còi rít lên
Tàu rầm rộ đi tới

=> Âm thanh mạnh mẽ, sôi động
><
ánh sáng
Con tàu
Phố huyện

Ngọn lửa xanh biếc
Khói bừng sáng trắng
Đèn sáng trưng
Đồng và kền lấp lánh
Các cửa kính sáng

Khe sáng
Quầng sáng
Chấm nhỏ và vàng lơ lửng
Thưa thớt từng hột sáng
=>ánh sáng yếu ớt và đơn độc
=> ánh sáng mạnh, rực rỡ
><
Liên hồi tưởng về quá khứ:

Tâm trạng của nhân vật Liên
-> Con tàu đánh thức những kí ức đẹp đẽ của tuổi thơ khi gia đình Liên còn ở Hà Nội.
Liên mơ tưởng về một "thế giới khác":

=> "Thế giới khác": là một thế giới tươi sáng hơn, sôi động hơn, hạnh phúc hơn cuộc sống nghèo khổ, tù túng hàng ngày của con người phố huyện.
=> Niềm khát khao hướng tới tương lai - khát khao mơ hồ nhưng tha thiết.
Khi tàu đã đi qua
Dư ảnh, dư âm của con tàu:
Dư ảnh: - Đốm than đỏ bay tung trên đường sắt
- Chấm nhỏ của đèn xanh trên toa sau cùng
- Con tàu khuất hẳn sau rặng tre
Dư âm: - Tiếng vang động nhỏ dần
- Lắng tai cũng không thấy nữa
=> Nghệ thuật miêu tả: Từ gần đến xa, từ to đến nhỏ
=> ánh mắt dõi theo và cảm giác tiếc nuối


Khi tàu đã đi qua
Khung cảnh phố huyện:
Thiên nhiên:
Con người:
Lại trở về với khung cảnh quen thuộc: tịch mịch, đầy bóng tối.
Lại trở về với cuộc sống hàng ngày quanh quẩn và đi vào giấc ngủ yên tĩnh, đầy bóng tối.
Tâm trạng nhân vật Liên khi tàu đã đi qua
Liên nhìn quanh đêm tối
Liên lắng lại những cảm giác ban ngày trong tâm hồn
Hình ảnh thế giới mờ dần trong mắt
Thấy mình sống giữa bao sự xa xôi
Cảm giác buồn thấm thía và sâu lắng.
Tâm hồn nhạy cảm của nhân vật.
Sự tinh tế của ngòi bút Thạch Lam trong việc miêu tả những cảm xúc, cảm giác nhân vật.

Tâm trạng nhân vật Liên khi tàu đã đi qua

Liên nghĩ tới ngọn đèn con của chị Tí "chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ"

=> Chi tiết giàu sức ám ảnh, được nhắc lại nhiều lần trong tác phẩm

=> Trở thành biểu tượng cho những kiếp người nhỏ nhoi, sống lay lắt, mù tối trong đêm đen mênh mông của cuộc đời.
=> Chứng tỏ sự tự ý thức của Liên về số phận của những con người phố huyện, trong đó có chính mình.
Với Liên:
Quá khứ tươi đẹp đã mất
Hiện tại: bóng tối phủ đầy
Tương lai vẫn chỉ là một điệp khúc buồn vô vọng
ý nghĩa của hình ảnh chuyến tàu

Chuyến tàu là niềm vui duy nhất, niềm an ủi duy nhất trong cuộc sống nghèo khổ, tăm tối hàng ngày của con người phố huyện.
Chuyến tàu giúp chị em Liên được sống và nuôi dưỡng mãi những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ, hạnh phúc.
Chuyến tàu thể hiện thấm thía niềm mong ước, khát khao có được một cuộc sống tươi sáng hơn, hạnh phúc hơn.





=> Tinh thần nhân đạo mới mẻ, sâu sắc của Thạch Lam
Thạch Lam đã đánh thức những tâm hồn mệt mỏi và cam chịu, khơi dậy ở họ niềm khát khao sống một cuộc sống theo đúng nghĩa.
Kết cấu
Lúc chiều buông
Khi đêm xuống
Lúc khuya về,
chuyến tàu đi qua
Theo sự vận động của thời gian
Buồn man mác
trước cảnh ngày tàn
Buồn khắc khoải
trong cảnh đợi chờ
Buồn thấm thía, lắng
sâu về kiếp đời tăm tối
Sự vận động của cảm xúc trong nhân vật Liên
Tổng kết
1. Nghệ thuật:
Truyện không có chuyện, chỉ là những nét tâm trạng mơ hồ, bâng khuâng mà tha thiết của nhân vật => như một bài thơ trữ tình.
Nghệ thuật miêu tả các chi tiết của ngoại cảnh kết hợp với những cảm xúc, cảm giác của nhân vật đặc biệt tinh tế.
Giọng văn giàu chất trữ tình mềm mại, có sức gợi mở, khơi sâu vào cảm giác của người đọc, tạo được dư vị man mác.
Nghệ thuật tương phản được khai thác triệt để và hiệu quả.

Nghệ thuật tương phản
Không gian tĩnh (phố huyện) >< Thời gian động( chiều-> khuya)
Âm thanh đơn điệu, xa vắng >< Âm thanh mạnh mẽ, sôi động
Bóng tối bao trùm phố huyện >< ánh sáng của con tàu
Nhịp sống chậm chạp, tù túng, mệt mỏi, trầm lặng của con người phố huyện


Khoảnh khắc sôi động, huyên náo khi chuyến tàu đi qua
><
Tổng kết
2. Nội dung:
Tác phẩm như một bài thơ êm dịu về tình yêu quê hương êm mát và sâu kín.
Tác phẩm thể hiện niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam đối với những con người nhỏ nhoi, bất hạnh, sống quẩn quanh nơi ga xép của những chuyến tàu thời gian.
Tác phẩm cũng thể hiện niềm trân trọng của tác giả đối với những ước mong khiêm nhường mà tha thiết của con người => quan niệm nhân sinh tích cực.
"Tôi lại nghĩ đến những người nghèo khổ đang lầm than trong cái đói rét
cả một đời... Chỉ một chút âu yếm, một chút tình thương
cũng đủ nâng đỡ, an ủi những người khốn cùng ấy." - Thạch Lam -