Tuần 10. Hai đứa trẻ

Sở Giáo dục đào tạo thái Nguyên
Trường THPT Phú bình
Môn : NGỮ VĂN
Giáo viên : Lª ThÞ Na
HAI D?A TR?
TH?CH LAM
THẠCH LAM ( 1910 - 1942)

Ti?u d?n:
1. Tỏc gi?:
*Thạch Lam: + sinh ở Hà nội, trong một gia đình công chức.
+ là em ruột Nhất Linh và Hoàng Đạo trong nhóm Tự lực văn đoàn
+ Đỗ tú tài, làm báo, viết văn.
+ là người đôn hậu, tinh tế.

Các nhà văn nhà thơ trong nhóm "Tự lực văn đoàn" (1933 - 1943)



2. Tỏc ph?m: C?m h?ng sỏng tỏc:
- Hai đứa trẻ khơi nguồn từ ký ức tuổi thơ của tác giả Khi sống với chị gái ở quê ngoại ở ga Cẩm Giàng, Hải Dương, vì thế tác phẩm phảng phất tính chất tự truyện, câu văn mềm mại, tinh tế, giàu chất thơ.

Phố huyện Cẩm Giàng xưa
II . Đọc - hiểu văn bản:

1. Cảnh phố huyện trong mắt Liên.
a. Cảnh thiên nhiên:
*. Cảnh chiều tàn:
? Cảnh phố huyện lúc chiều tàn được Liên và An cảm nhận qua những chi tiết nào?
( Nêu nghệ thuật tả và sức gợi?)
- Hình khối, màu sắc:
+ "Phương tây đỏ rực như lửa cháy`
+"Những đám mây ánh hồng như
hòn than sắp tàn"
+"Dãy tre làng . đen lại..."

Thiên nhiên bùng lên rực rỡ trước khi tắt, gợi cảnh ngày tàn
- Âm thanh:
+"Tiếng trống thu không.."
+"Văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran.."
+" muỗi đã bắt đầu vo ve.."
Nghệ thuật lấy động tả tĩnh, gợi tả không gian yên ắng của cuộc sống
Mùi vị:
+Mùi âm ẩm bốc lên từ rác rưởi..
+Mùi cát bụi quen thuộc..
+Mùi riêng của đất của quê hương này
Gợi cuộc sống nghèo nàn nơi phố huyện

b.Cảnh chợ tàn:
- "Chợ họp giữa phố vãn từ lâu."
- Người về hết, tiếng ồn ào cũng mất...
- Trên đất chỉ còn rác rưởi: vỏ bưởi vỏ thị, lá nhãn, bã mía.

-> gợi cảnh tiêu điều, xơ xác.
- Cảm nhận của Liên:
+"Cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị. "
+"Chị thấy lòng buồn man mác."
Tâm hồn tinh tế nhạy cảm, giao hòa với thiên nhiên
Một bức họa đồng quê quen thuộc, gần gũi và gợi cảm bình dị, nghèo nàn, vắng lặng mà vẫn thấmđẫm hồn quê đất Viêt.
Câu văn chậm, cô đọng,gợi cảm, xúc động.
c. Cảnh dờm :
? Hãy tìm những câu văn miêu tả cảnh đêm? Nhận xét nghĩa thực và nghĩa ẩn dụ? * Bóng tối: -"đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối.."
- "đêm tối.tối hết cả ,con đường thăm thẳm ra sông, con đường .
- " đêm ở trong phố tịch mịch và đầy bóng tối".
* Thiên nhiên phố huyện chỉ còn bóng tối , nó bao trùm dày đặc mênh mông, bóng tối là hướng đi tới, đi về, đi đến đi ra của những con người nơi phố huyện trở thành phép ẩn dụ đặc sắc cho đêm đen của xã hội thực dân phong kiến Việt Nam trước cách mạng tháng Tám: đen tối, bất công, tàn ác. nó bủa vây, đeo đuổi, nhấn chìm cuuộc sống con người.
Th? hi?n n?i day d?t th?m thớa n?i bu?n thõn ph?n v� ni?m c?m thụng c?a tỏc gi?.
Cảnh phố huyện về đêm có đặc điểm gì nổi bật ? Hãy thống kê các chi tiết để làm sáng tỏ điều đó ?
Trong bóng tối bao trùm, cuộc sống ở phố huyện này vẫn thấp thoáng hiện ra những ánh sáng nào ? Gắn liền với những cuộc sống của ai ? Đặc điểm chung của các ánh sáng ấy ?
???
* ¸nh sáng :
+ “mét khe ¸nh sáng” …… “Quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn …của chị Tý.
+ “Chấm lửa nhỏ và vàng l¬ löng”... g¸nh phở của bác Siêu.
+ “Từng hột sáng thưa thít lät qua phªn nøa” từ ngọn đèn vặn nhỏ của Liên.
+ “c¸i thau s¾t tr¾ng” ®Ó tr­íc mÆt gia ®×nh b¸c xÈm.
+ Riªng Liªn håi øc nhí l¹i qu¸ khø ë Hµ Néi: “mét vïng s¸ng rùc vµ lÊp l¸nh… vui vÎ vµ huyªn n¸o”…
->¸nh s¸ng nh­ mét biÓu t­îng Èn dô cho sè phËn nhá bÐ, leo lÐt cña nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng nghÌo khæ,®ång thêi ®ã còng lµ ¸nh s¸ng cña kh¸t väng sèng m·nh liÖt.

Em có cảm nhận gì về tương quan ánh bóng tối và ánh sáng ? Tương quan ấy nói lên điều gì ?
Thủ pháp tương phản

* Ánh sáng biểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé vô danh sống leo lét trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ, bế tắc, vô vọng nhưng không nguôi khao khát sự sống.
Ánh sáng , âm thanh, sắc màu biểu tượng cho sự sống
Bóng tối, tĩnh mịch biểu tượng cho thế giới hư vô
Bóng tố bao trùm, đậm đặc mênh mông
Ánh sáng nhỏ nhoi, mong manh đến tội nghiệp
2. Cuéc sèng con ng­êi.
a . Nh÷ng kiÕp ng­êi tµn:

+ Bà cụ Thi hơi điên, "tiếng cười khanh khách, nhỏ dần về phía làng.ngửa cổ uống một hơi cạn sạch. đi lần vào bóng tối.
+ Gia ®×nh b¸c xÈm ngåi trªn manh chiÕu r¸ch, chiÕc ®µn bÇu cò…ch­a h¸t v× ch­a cã kh¸ch nghe…®øa con bß ra ®Êt bÈn... ngñ gôc trong ®ªm tèi…

Gợi bao day dứt, ám ảnh.
Gợi bao xót xa, thương cảm.

b. Những cảnh đời tội nghiệp:
*Ch? em Liên :

- Hoàn cảnh: "thầy mất việc", hai chị em trông coi "một cưả hàng tạp hóa nhỏ xíu"

-Công việc: bán những thứ hàng nhỏ bé lặp đi lặp lại mà : "chẳng ăn thua gì" , tối và đêm ngồi trên cái chõng nát để "nhìn ra phố" ngắm cảnh và thương mình , thương người.
*. Một vài người bán hàng "về muộn" .đòn gánh xỏ vào quang..nói với nhau ít câu.
* Mấy đứa trẻ con nhà nghèo. đi lại tìm tòi.. nhặt nhạnh.Liên thương mà chị không có tiền cho chúng.


* Mẹ con ch? Tí: "ngày.. Mò cua bắt tép", " chị Tí chả kiếm được bao nhiêu,nhưng chiều nào chị cũng dọn hàng,từ chập tối cho đến đêm" hàng nước sơ sài, ế ẩm.tối nào cũng đợi mấy người khách quen, rất thất thường -> gợi bế tắc, quẩn quanh, vô vọng.
* Bác phở siêu: Gánh phở là món hàng xa xỉ .ế ẩm.

* Tâm tình của chị em Liên:
- Với thiên nhiên:
+ Chiều : đẹp nhưng tàn lụi nhanh -> buồn thấm thía , mơ hồ , man mác.
+ Đêm : "thả hồn ngắm nhìn bầu trời sao tìm sông ngân hà."-> đẹp nhưng xa lạ và bí ẩn...
Hồn nhiên , ngây thơ.
Với con người:
+ Gần gũi , gắn bó , đồng cảm , yêu thương.
+ Tình chị em thắm thiết.
- Với cuộc sống :
+ Luôn hồi ức về qúa khứ : "ở Hà Nội nhiều đèn . sáng rực,vui vẻ ,huyên náo."
+ Trong hiện tại : Không chịu thoả hiêp với bóng tối luôn kiếm tìm ánh sáng.
+ Tương lai :Nhìn chuyến tàu đêm mơ về thế giới khác.

Cuộc sống cơ cực, nghèo đói quẩn quanh, bế tắc của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng tám.
Cái nhìn đồng cảm, xót thương da diết của nhân vật Liên và An cũng chính là của tác giả Thạch Lam
* Bøc th«ng ®iÖp cña nhµv¨n:
Nhịp sống lặp một cách đơn điệu, buồn tẻ, tăm tối
->Thùc tr¹ng c¬ hµn cña con ng­êi võa tè c¸o x· héi thùc d©n phong kiÕn tµn ¸c,võa gióp nhµv¨n dïng thùc tr¹ng nµy ®Ó phãng con tµu nh©n sinh lªn vò trô cña nh÷ng ­íc m¬,nh÷ng khao kh¸t ch¸y báng cña nh÷ng t­¬ng lai t­¬i s¸ng.
* “Chõng Êy con ng­êi trong bãng tèi mong ®îi mét c¸i g× t­¬i s¸ng cho sù sèng nghÌo khæ cña hä.”
 Giọng văn đều đều, chậm buồn tha thiết thể hiện niềm xót thương da diết của Thạch Lam.
Một số nhận định về truyện ngắn "Hai đứa trẻ"
* Gi¸o s­ Phong Lª ca ngîi: “C©u v¨n cña Th¹ch Lam cø nh­ c©u v¨n cña h«m nay”
* Ph¹m V¨n Phó còng nhËn ®Þnh :“V¨n Th¹ch Lam trÎ rÊt dai míi rÊt l©u”
* NguyÔn Tu©n cho r»ng : “ Ngµy nay ®äc l¹i Th¹ch Lam vÉn thÊy ®Çy ®ñ c¸i d­ vÞ vµ c¸i nh· thó cña nh÷ng t¸c phÈm cã cèt c¸ch vµ phong c¸ch v¨n häc”
Hình ảnh tàu đêm
* Bài tập luyện tập:
- Em hãy viết tâm trạng của Liên khoảng 3 đến 10 từ ?
- Tìm ý nghĩa tâm trạng đợi tàu của Liên và An?
Phố huyện cẩm giàng ngày nay