Tuần 10. Hai đứa trẻ

1
Hai đứa trẻ
Thạch Lam
2
I/ Cuộc đời ,
phong cách nghệ thuật của Thạch Lam
3
1/ Cuộc đời

Thạch Lam (1910-1942) tên thật là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi là Nguyễn Tường Lân, sinh năm 1910. Quê nội làng Cẩm Phô, Hội An, Quảng Nam. Quê ngoại Cẩm Giàng, Hải Dương. Thuở nhỏ, Thạch Lam sống với gia đình ở quê ngoại, sau đó theo cha chuyển sang Thái Bình tiếp tục bậc tiểu học. Lớn lên, ông cùng gia đình chuyển ra Hà Nội, học trường Canh nông, rồi trường Trung học Albert Saraut.

Thạch Lam bắt đầu hoạt động văn học từ 1932, thành viên của Tự lực văn đoàn. Ông tham gia biên tập các tờ tuần báo Phong hóa, Ngày nay. Thạch Lam mất vì bệnh lao năm 1942 tại Hà Nội.

Tác phẩm chính: các tập truyện ngắn Gió đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942), tiểu thuyết Ngày mới (1939), tập tiểu luận Theo dòng (1941), tập bút ký Hà Nội băm sáu phố phường (1943).


4
2/ Phong cách văn chương
Hồn thơ Thạch Lam là một niềm trắc ẩn mênh mông và dào dạt. Niềm trắc ẩn ấy đã được Thạch Lam dành trọn cho những con người bất hạnh mà vẫn thanh tao trên cái mặt đất đầy nhọc nhằn và khốn khổ .

Thạch Lam tránh lối viết tầm thường là hấp dẫn người đọc bằng cốt truyện li kì, những tình tiết éo le, những cuộc tình mùi mẫn hay là những xung đột gay cấn hồi hộp. Ông thường khai thác thế giới nội tâm của nhân vật với những xúc cảm mong manh,mơ hồ trong cuộc sống thường ngày.Truyện ngắn của Thạch Lam hấp dẫn người đọc bằng chất liệu thật của cuộc sống, kích thích người đọc bằng những ước mơ hoài bão tốt đẹp.

Giọng điệu văn chương Thạch Lam nhỏ nhẹ, điềm tĩnh, sâu lắng, nhiều dư vị, nhiều chất trữ tình có sức truyền cảm đặc biệt.Các tác phẩm của ông có một âm điệu man mác bao trùm .Giọng văn mềm mại, uyển chuyển, giàu hình ảnh, nhạc điệu . Đó chính là chất thơ trong truyện ngắn Thạch Lam .
5
II/ TèM HI?U T�C PH?M

6
1/ Tóm tắt tác phẩm
Chị em Liên và An là hai đứa trẻ được mẹ giao trông coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu tại một phố huyện nghèo bên cạnh ga xe lửa, để giúp gia đình vốn đã lao đao : cha mất việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội chuyển về sinh sống ở quê. Cũng như nhiều người dân lam lũ tại phố huyện, hai chị em Liên, An vừa bán hàng vừa trông chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về, ầm ầm lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người buôn bán ở phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm để trở về nhà. Còn hai đứa trẻ dần dần chìm vào giấc ngủ yên tĩnh.
7
Bóng tối
* Đường phố chứa đầy bóng tối.
* Tối hết cả đường đi thăm thẳm
* Khe sáng, vệt sáng, quầng sáng.
* Chám lửa nhỏ vàng lơ lửng, hột sáng
ánh sáng
Mênh mông, hiu quạnh, dày đặc
y�u �t, leo l�t, le lêi
Tiết 28: Hai đứa trẻ - Thạch Lam-
2. Phố huyện lúc đêm về và khi có chguyến tàu đi qua.
a. Quang cảnh phố huyện lúc về đêm.
- Cảnh thiên nhiên
Để miêu tả quang cảnh phố huyện, tác giả đã dụng công miêu tả bóng tối và ánh sáng. Em hãy tìm các chi tiết miêu tả bóng tối và ánh sáng? Nêu nhận xét?
8
Tác giả đã xây dựng hai hình ảnh bóng tối và ánh sáng bằng biện pháp nghệ thuật nào? ý nghĩa?
Nghệ thuật đối lập
*Bóng tối là cái nền không gian nghệ thuật của tác phâm, của cuộc sống con người.
*Không gian phố huyện càng thêm lạnh lẽo, ảm đạm tối tăm, nghèo nàn, xơ xác.
9
* Mấy đứa trẻ con nhà nghèo đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh thanh nứa thanh tre..
* Mẹ con chi tý: Ngày đi mò cua bắt tép, tối đến chị mới dọn hàng nước . chiều nào chị cũng dọn hàng
* Bà cụ Thi điên: Cụ đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khach nhỏ dần về phía làng.
* Bác phở Siêu: Chấm lửa vàng lơ lửng đi trong đêm tối, bóng bác mênh mông ngả xuống một vùng.
* Gia dỡnh bác Xẩm: Ngồi trên manh chiếu với cái thau sắt trắng, bác chưa hát vì chưa có khác nghe, thằng con bò ra đất...
* Chị em Liên: Với gian hàng tạp hoá nhỏ xớu ế ẩm.
Cuộc sống con người:
10
Em có nhận xét gì về cuộc sống con người nơi phố huyện?
11
Là những thân phận, những con người bé nhỏ, sống lay lắt, nghèo khổ đang héo mòn nơi phố huyện tăm tối.
Nhịp sống của họ cứ lặp đi lặp lại, ngày này qua ngày khác, đơn điệu, mệt mỏi, buồn tẻ, quẩn quanh, tù túng, nhưng họ vẫn hi vọng.
"Chừng ấy con người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ."
? Ước mơ mờ mịt, xa xăm, mơ hồ nhưng vẫn ánh lên vẻ đẹp của tình người và ngày mai tươi sáng.
=>Thạch Lam đã thể hiện một cách nhẹ nhàng và kín đáo niềm xót thương đối với những kiếp người ở phố huyện và trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.
Cuộc sống con người:
12
b. Quang c�nh phỉ huy�n l�c cê chuy�n t�u �i qua:
Hãy tìm những chi tiết miêu tả
quang cảnh phố huyên lúc có chuyến tầu đi qua?
13
b. Quang c�nh phỉ huy�n l�c cê chuy�n t�u �i qua:
Ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất như ma trơi.
Một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa.
Tiếng còi xe lửa, tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng hành khách ồn ào khe khẽ
Các toa đèn sáng trưng, đồng và kền lấp lánh, các của kính sáng.
Những đốm than đỏi bay trên đường sắt.
=> Con tầu mang một thế giới khác đi qua, biểu tượng cho sự sống mạnh mẽ, rực rỡ, giầu sang, phồn hoa nhưng chỉ thoáng qua trong chốc lát.
Đêm tối vẫn bao bọc xung quanh, đông ruộng mênh mông và im lặng
Phố huyện bày giờ hết náo động, chi Tý đang sửa soạn đồ đạc, bác Siêu gánh hành đi vào trong hàng, vợ chồng bác Xẩm ngủ trên manh chiếu, Liên ngập vào giấc ngủ yêu tĩnh.
=> Sau khi tàu đị qua: Cảnh yên lặng, tĩnh mịch, cuộc sống mòn mỏi, phủ đầu bóng tối và kéo dày triền miên dai dằng theo năm tháng
14
Nhận xét về cách quan sát miêu tả quang cảnh đó?
Miêu tả từ xa -> gần -> xa.
Miêu tả bằng nhiều giác quan.
- Hình ảnh đối lập:
Khi t�u d?n
+ Rực rỡ, giầu sang, phồn hoa.
+ Thế giới của ước mong thoáng qua trong chốc lát.
Sau khi t�u đi qua
+ Tĩnh mịch, phủ đầy bóng tối.
+ Cuộc sống thực tại kéo dài triền miên.
=> Phản ánh hiện thực tù đọng bế tắc của những kiếp người sống ở phố huyện nghèo. Khơi dậy khát vọng về cuộc sống tươi sáng.
15
c. Tâm trạng của Liên:
* Lóc ®ªm vÒ:
Hãy tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của Liên lúc đêm về?
Lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao. Vũ trụ thăm thẳm bao la.
Liên hồi tưởng lại quá khứ tươi đẹp ở Hà Nội.đó là một vùng sáng rực và lấp lánh nhiều đèn.
Đêm tối đối với Liên quen lắm, chị không sợ nó nữa.
Gượng thức vì muốn được nhìn chuyến tàu.
Liên ngồi yên lặng không động đậy, tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu.
16
Từ những câu văn miêu tả trên, cho thấy tâm trạng của Liên như thế nào?
Buồn mơ hồ, khó hiểu trước cuộc sống nghèo, buồn tẻ, vô vị ở phố huyện.
Buồn khắc khoải trong cảnh đợi chờ chuyến tàu, mong ước một cái gì tốt đẹp, tươi sáng hơn cho cuộc sống nghèo khổ thường ngày.
17
* T©m tr¹ng cña Liªn khi chuyÕn tµu ®i qua:
Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng Liên khi chuyến tàu đi qua?
18
Hình ảnh chuyến tàu đêm có ý nghĩa gì?
19
Tâm trạng của liên:
Tiếc nuối về quá khứ tươi đẹp.
Buồn thấm thía sâu lắng về cuộc sống hiện tại không thể thay đổi.
Mơ tưởng một tương lai bằng những khát vọng mơ hồ.

=> Thạch Lam đã nhìn thấy những khát khao ẩn chứa sâu trong tâm hồn Liên và của người dân lao động nghèo khổ.
20
III. Tæng kÕt:
1. Nghệ thuật:
2. N?i dung
21
K�t cÍu
Theo sự vận động của thời gian
Lúc chiều buông
Khi đêm xuống
Lúc khuya về
Buồn man mát trước cảnh ngày tàn
Buồn khắc khoải trong cảnh đợi chờ
Buồn thấm thía lắng sâu về kiếp người tăm tối
Sự vận động của nhan vật Liên