Tuần 10. Hai đứa trẻ

HAI ĐỨA TRẺ

Thạch Lam
$ 32-33-34 Đọc văn
-Tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh.
- Bút danh: Thạch Lam, Việt Sinh, Thiện Sĩ
-Quê:
+Thuở nhỏ sống ở quê ngoại – phố huyện Cẩm Giàng (HD)->Để lại dấu ấn sâu đậm trong sáng tác.
+Theo cha->Thái Bình.
-Gia đình: +công chức, gốc quan lại
+Là em ruột Nhất Linh, Hoàng Đạo->Cả 3 đều là thành viên nhóm “Tự lực văn đoàn”
-Bản thân:
+Sau khi đỗ tú tài phần I, ông ra làm báo, viết văn,
+ Là người đôn hậu và rất tinh tế.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
(1910 -1942)
-Sự nghiệp sáng tác:
+Quan niệm sáng tác: lành mạnh, tiến bộ
.Văn học:làm cho lòng ngưòi thêm trong sạch, phong phú
. Nhà văn: phải nâng đỡ cái tốt...
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
Nhà văn Thạch Lam nhận xét: Dối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát li trong sự quên, văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có thể vừa tố cáo vừa thay đổi cái giả dối tàn ác làm cho lòng người trong sạch và phong phú hơn
-Sự nghiệp sáng tác:
+Quan niệm sáng tác: lành mạnh, tiến bộ
+Có biệt tài về truyện ngắn
+Đặc điểm:
.Đề tài: cuộc sống lầm than của người dân nghèo
.Nhân vật: là những con người nhỏ bé
.Cốt truyện: đơn giản, viết những truyện không có cốt truyện; khai thác thế giới nội tâm nhân vật
.Mỗi truyện ngắn là một bài thơ trữ tình
.Giọng điệu: điềm đạm
.Văn phong: trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả

Chiều, chiều rồi.
Một chiều êm ả như ru,
văng vẳng tiếng ếch nhái...
theo gió nhẹ đưa vào.
Liên ngồi yên lặng...
đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần
và cái buồn của buổi chiều quê
thấm thía vào tâm hồn ngây thơ...
Liên không hiểu sao,...
nhưng lòng buồn man mác
trước cái giờ khắc của ngày tàn.


Tiếng trống thu không...
từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều.
Phương tây đỏ rực như lửa cháy
mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.
Dãy tre làng trước mắt đen lại
cắt hình trên nền trời.

Truy?n ng?n
HAI D?A TR?
Nhu m?t b�i tho
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
+Tác phẩm chính:
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
2. Tác phẩm
-Xuất xứ: Hai đứa trẻ (in trong tập Nắng trong vườn – 1938) là một trong những tác phẩm đặc sắc, tiêu biểu cho phong cách truyện ngắn của Thạch Lam.
Bìa tác phẩm Hai đứa trẻ
- Bố cục:
+ Đoạn 1: "Từ đầu. về phía làng"-> Phố huyện lúc chiều tàn
+ Đoạn 2: " Trời đã bắt đầu đêm...hằng ngày của họ"->Phố huyện trong đêm.
+Đoạn 3: Còn lại ->Phố huyện về khuya.
-Bối cảnh: Ph? huy?n nghèo, ga xép Cẩm Gi�ng, quê ngoại của nhà văn những năm trưuớc Cách m?ng Tháng Tám (1945).
Truyện ngắn Hai đứa trẻ đăng báo Ngày nay số ra ngày 7/8/1938

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
* Bức tranh thiên nhiên:
- Âm thanh:
+ Tiếng trống thu không, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều
+ Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió đưa vào.
+ Tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng của chị em Liên.
Bức tranh thiên nhiên êm đềm, thi vị nhưng buồn;
->Gợi cảm giác về sự lụi tàn.
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
Âm thanh quen thuộc, gần gũi nhưng rời rạc, gợi sự buồn tẻ không đủ sức xua đi không khí tịch mịch của phố huyện.
- Hình ảnh, màu sắc:
+ Phương tây đỏ rực như lửa cháy.
+ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.
+ Dãy tre làng đen lại, cắt hình rõ rệt trên nền trời
Nhận xét chung: câu văn, giọng điệu, nhịp điệu trầm, buồn, nhẹ nhàng, êm dịu
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
-Mùi vị:
+âm ẩm bốc lên
+mùi cát bụi quen thuộc quá
+mùi riêng của đất, của quê hương.
->Mùi đặc trưng của quê hương, của sự nghèo nàn, càng khiến khung cảnh thêm tàn tạ, héo úa, lụi tàn.
CHỢ QUÊ XƯA

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
* Bức tranh cuộc sống, con người:
- Cảnh chợ tàn:
+ Người về hết, tiếng ồn ào cũng mất.
+ Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía…
+ Một vài người bán hàng về muộn.…
Cảnh chợ tàn phơi bày cái nghèo nàn, xơ xác của phố huyện

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

-Hình ảnh con người:
+ Mấy đứa trẻ con nhặt những gì có thể nhặt được
-> tội nghiệp, đáng thương.
+ Mẹ con chị Tý: ngày mò cua, bắt tép. Tối bán hàng nước
-> chả kiếm được bao nhiêu: Cuộc sống cầm chừng, cầm cự để tồn tại.
+ Bà cụ Thi: hơi điên, nghiện rượu. Tiếng cười khanh khách
->Hình ảnh tiêu biểu cho những kiếp người tàn tạ về mặt tinh thần
=>Là những kiếp người sống cơ cực, vất vả trong nghèo đói. Đây chính là bóng dáng những cuộc đời sống cực khổ, vất vưởng, quẩn quanh trước cách mạng tháng Tám.


I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
=>Bằng vài nét chấm phá nhẹ nhàng, tinh tế mà thấm thía, tác giả đã phác họa được một phố huyện lúc hoàng hôn mang đậm cái hồn của làng quê Việt Nam. Cảnh vật và cuộc sống con người vừa gợi nét êm đềm, thi vị vừa gợi sự lam lũ, vất vả, cơ cực.

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:



*Cảnh đêm tối:
- Bóng tối
+ Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối
+ Tối cả hết con đường thăm thẳm ra sông…
+Các ngõ vào làng lại càng đen sẫm hơn nữa
+ Những bóng người từ từ đi trong đêm
Bóng tối tràn lan, bao trùm, dày đặc, mênh mông khắp không gian phố huyện
Ánh sáng:
+ Khe ánh sáng của vài cửa hàng còn thức
+ Vệt sáng của những con đom đóm
+Quầng sáng thân mật ngọn đèn chị Tí
+ Một chấm lửa nhỏ và vàng đi trong đêm tối
+Ngọn đèn, bếp lửa chiếu sáng một vùng đất cát
+ Thưa thớt từng hột sáng đi qua phên nứa
=>Nhỏ bé, yếu ớt, le lói, mong manh đến tội nghiệp

Thủ pháp tưuơng phản
=> Biểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé vô danh sống leo lét trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ: Nhịp sống lặp đi lặp lại một cách đơn điệu, buồn tẻ, quẩn quanh, tăm tối, lầm lũi, nhẫn nhục.
ánh sáng khiến bóng
tối thêm dày đặc
Bóng tối khiến ánh
sáng thêm leo lét
 Giọng văn đều đều, chậm buồn tha thiết thể hiện niềm xót thương da diết của Thạch Lam
20
Em có nhận xét gì về cuộc sống con ngưuời nơi phố huyện?

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)

* Cuộc sống con người:
- Chị Tý: dọn hàng với những suy nghĩ và mong đợi như mọi ngày.
-Bác phở Siêu: thổi lửa nấu phở -thức quà xa xỉ
-> đứng trước nguy cơ thất nghiệp.
- Chị em Liên: bán hàng nhưng ế ẩm.
- Vợ chồng bác Xẩm: góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu.
Kiếp sống quẩn quanh, lặp di lặp lại, tẻ nhạt, ko tương lai.
- Họ ước mơ: “1 cái gì tươi sáng hơn sự sống nghèo khổ hàng ngày”.
Ước mơ rất mơ hồ, họ sống mà không biết ngày mai sẽ ra sao, càng cho ta thấy tình cảnh đáng thương, tội nghiệp.
Tình thương của Thạch Lam: thông cảm, lắng nghe được những khát vọng nhỏ bé của những kiếp người bé nhỏ.
b. Phố huyện lúc đêm tối:

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
2. Hình ảnh hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
a. Nhân vật Liên
*Hoàn cảnh sống:
-Cha mất việc , mẹ làm hàng xáo, kinh tế gia đình sa sút
- Chuyển từ Hà Nội về phố huyện nghèo sinh sống
-Chị em Liên được giao trông coi cửa hàng tạp hóa nhỏ thuê lại của người khác
->Cảnh sống cũng chật vật, nghèo khó không hơn gì những con người nơi đây.
Liên là người con gái hiếu thảo, đảm đang
*Tâm trạng Liên:
- Phố huyện lúc chiều tối
Gần gũi, thân thiết , bình dị mà nên thơ, gợi nỗi buồn man mác trong lòng người
- Nghèo khổ, lầm than, đáng thương  cái nhìn đầy xót thương của Liên
Cảnh vật
Cuộc sống con người
Buồn man mác, sớm động lòng trắc ẩn trước những cảnh đời, cảnh người.
Tâm trạng Liên

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
a. Nhân vật Liên
2. Hình ảnh Hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
Khi đêm về:
+Chị em Liên luôn hoài niệm về quá khứ xa xưa, êm đềm ở Hà Nội “Liên nhớ lại khi ở Hà Nội, chị được hưởng thức quà ngon lạ, bấy giờ mẹ Liên nhiều tiền, được đi chơi bờ hồ uống những cốc nước lạnh xanh đỏ” ; còn bây giờ: “Phở của bác Siêu là món quà xa xỉ, 2 chị em không bao giờ mua được”.
Liên nghĩ tới ngọn đèn con của chị Tí "chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ"
=> Chi tiết giàu sức ám ảnh, đưuợc nhắc lại nhiều lần trong tác phẩm
+ Trở thành biểu tưuợng cho những kiếp ngưuời nhỏ nhoi, sống lay lắt, mù tối trong đêm đen mênh mông của cuộc đời.
-> Chứng tỏ sự tự ý thức của Liên về số phận của những con ngưuời phố huyện, trong đó có chính mình.
=>Với Liên:
Quá khứ tưuơi đẹp đã mất
Hiện tại: bóng tối phủ đầy
Tưuơng lai vẫn chỉ là một điệp khúc buồn vô vọng
Phố huyện khi đêm về
Cảnh vật
Bóng tối mênh mông, dày đặc. Ánh sáng nhỏ bé, yếu ớt  biểu tượng về cuộc sống
Cuộc sống con người
- Quẩn quanh, tù túng, đơn điệu, mệt mỏi. Ước mơ mờ mịt, xa xăm nhưng vẫn ánh lên vẻ đẹp
Tâm trạng Liên
Buồn mơ hồ, khó hiểu trước cuộc sống buồn tẻ, vô vị, khắc khoải đợi chờ.
b/ PHỐ HUYỆN LÚC KHUYA VỀ VÀ KHI TÀU QUA
Mọi người trong phố huyện và chị em Liên chờ tàu để làm gì ?
* Sự xuất hiện chuyến tàu đêm
-Lí do đợi tàu:
+ Mọi người ở phố huyện :
+Hai chị em Liên :
Chờ tàu để bán hàng ->Vì mưu sinh.
. Do vâng lời mẹ dặn.
.Do nhu cầu hoài niệm quá khứ Hà Nội tươi đẹp.
. Do sự thôi thúc của khát vọng đổi thay…
- Hình ảnh đoàn tàu:
(Thảo luận trong thời gian 3 phút)
PHIẾU HỌC TẬP BÀI: “HAI ĐỨA TRẺ”
b. PHỐ HUYỆN LÚC KHUYA VỀ VÀ KHI TÀU QUA
*Sự xuất hiện của hình ảnh chuyến tàu đêm
- Lí do đợi tàu:
- Hình ảnh đoàn tàu:
Từ xa:
- Tiếng xe rít.
- Làn khói bừng sáng trắng.
- Hành khách ồn ào khe khẽ.
Đến gần:
- Còi.
- …rầm rộ đi tới.
- Đèn sáng trưng.
- Đồng và kền lấp lánh.
- Cửa kính sáng
Khi tàu qua:
- Đi vào đêm tối.
- Đốm than đỏ tung bay.
- Chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng.
Âm thanh
Con tàu
Phố huyện
- Trống thu không từng tiếng một
- Tiếng ếch nhái
- Tiếng muỗi bay vo ve
- Tiếng đàn bầu bật trong yên
lặng

=> Âm thanh đơn điệu,lạc
lõng, hoang vắng, buồn bã.
- Còi xe lửa kéo dài
- Tiếng dồn dập
- Tiếng rít mạnh vào ghi
- Còi rít lên
- Tàu rầm rộ đi tới

Âm thanh d?n d?p,
mạnh mẽ, sôi động
><
ánh sáng
Con tàu
Phố huyện
Ngọn lửa xanh biếc
Khói bừng sáng trắng
Dèn sáng trưung
Dồng và kền lấp lánh
Các cửa kính sáng
Khe sáng
Quầng sáng
Chấm nhỏ và vàng lơ lửng
Thưua thớt từng hột sáng
=>ánh sáng yếu ớt và đơn độc
=> ánh sáng mạnh, rực rỡ
><

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
a. Nhân vật Liên
2. Hình ảnh Hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
=> Hình ảnh đoàn tàu đi qua phố huyện khiến bóng tối tạm nhường chỗ cho ánh sáng, sự lặng lẽ trước đó bị xáo động bởi âm thanh dồn dập của đoàn tàu. Phố huyện bỗng trở nên sôi động hơn, tưng bừng hơn. Phố huyện như được thay da đổi thịt khoác lên mình một hơi thở mới, 1 sức sống mới.
*Tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ:
..."Bác Siêu nghển cổ nhìn ra phía ga, lên tiếng: -Đèn ghi đã kia rồi.
Liên đánh thức em: -Dậy đi, An. Tàu đến rồi.
An nhổm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh hẳn. Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi...Hai chị em chờ không lâu. Tiếng còi tàu đã rít lên, và tàu rầm rộ đi tới. Liên dắt em đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua, các toa đèn sáng trưng...Liên chỉ thoáng trông thấy những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh..."
..."để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. Hai chị em còn nhìn theo cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre. -Tàu hôm nay không đông, chị nhỉ...Liên lặng theo mơ tưởng ..."
"An và Liên đã buồn ngủ ríu cả mắt. Tuy vậy hai chị em vẫn gượng để thức khuya chút nửa...An đã nằm xuống gối đầu lên đùi chị, mi mắt sắp sửa rơi xuống, còn dặn với: -Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé."
Háo hức, hồi hộp, chờ đợi thiết tha
Vui mừng, hạnh phúc
Nuối tiếc, khao khát đổi đời

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
a. Nhân vật Liên
2. Hình ảnh Hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
=> Tâm hồn Liên là một nguồn ánh sáng không bao giờ tắt, có thể chiếu sáng cả câu chuyện đầy bóng tối. Đó là tâm hồn biết yêu thương và biết ước mơ.

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
a. Nhân vật Liên
2. Hình ảnh Hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
*Ý nghĩa của chuyến tàu đêm:
Chuyến tàu là biểu tượng của sự sống mạnh mẽ, sự giàu sang, rực rỡ.
Đoàn tàu trở thành niềm bấu víu duy nhất, là khát khao, ước mơ xuất phát từ nhu cầu bức thiết về tư tưởng muốn thoát khỏi cuộc sống thực tại.
-Là một nguồn năng lượng sống của người dân phố huyện. Nó tiếp sức cho họ, giúp họ có thêm sức mạnh, tin tưởng vào một ngày mai tươi sáng hơn.

I. ĐỌC- TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC – HIỂU CHI TIẾT
1. Bức tranh hiện thực đời sống nơi phố huyện nghèo:
a. Phố huyện lúc chiều tàn.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
b. Phố huyện lúc đêm tối:
a. Nhân vật Liên
2. Hình ảnh Hai chị em Liên và tâm trạng khi đợi đoàn tàu:
Cho biết thông điệp của Thạch Lam qua truyện ngắn này là gì?
*Thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm:
-Đừng bao giờ để cuộc sống con người chìm trong cái ao đời bằng phẳng. Con người phải sống cho ra sống, phải không ngừng khát khao và xây dựng một cuộc sống có ý nghĩa.
-Những con người đang phải sống 1 cuộc đời tối tăm, mù mịt, tù túng hãy cố vươn ra ánh sáng, hướng tới một cuộc sống tươi sáng hơn.
=> Giá trị nhân văn, nhân bản đáng quí của truyện ngắn này.
K�t cÍu
Theo sự vận động của thời gian
Lúc chiều muộn
Khi đêm xuống
Lúc khuya về, chuyến tàu đi qua
Buồn man mác
Buồn khắc khoải
Buồn thấm thía
Sự vận động tâm trạng nhân vật Liên
III. TỔNG KẾT
Cốt truyện đơn giản, một kiểu truyện ngắn trữ tình.
Bút pháp tương phản, đối lập.
Miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của cảnh vật và tâm trạng con người.
Ngôn ngữ hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng.
Giọng điệu thủ thỉ thấm đượm chất thơ, chất trữ tình sâu lắng.
Bút pháp hiện thực+ lãng mạn:

Truyện ngắn Hai đứa trẻ thể hiện:
+cảm thương chân thành của Thạch Lam đối với những kiếp sống nghèo khổ, chìm khuất trong mỏi mòn, tăm tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước Cách mạng
+ sự trân trọng với những mong ước bé nhỏ, bình dị mà tha thiết của họ.