Tuần 10. Hai đứa trẻ

Tiết 35: HAI ĐỨA TRẺ
Thạch Lam
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
ĐỀ MỤC BÀI HỌC
I. TÌM HIỂU CHUNG

Tác giả
Tác phẩm
II. ĐỌC– HIỂU VĂN BẢN
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
3)Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em

III. TỔNG KẾT
Nội dung
Nghệ thuật
Hình ảnh ánh sáng
-Vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất
Cửa chỉ để hé một khe ánh sáng,
-Quầng sáng lay động chung quanh ngọn đèn con của chị Tí,
một chấm lửa nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối
-Ngọn đèn cuả chị Tí, cái bếp lửa của bác Siêu chiếu sáng một vùng cát, -
-Ngọn đèn của Liên vặn nhỏ thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên lứa
Hình ảnh bóng tối
Đường phố và các con ngõ dần dần chứa đầy bóng tối.
Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa
ĐỐI








LẬP
Ánh sáng mong manh yếu ớt, mờ nhạt
Khổng lồ, dày đặc, mênh mông
Em hãy cho biết hình ảnh ánh sáng được tác giả miêu tả qua những chi tết nào?
Hình ảnh bóng tối được miêu tả qua những chi tiết nào?
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a) Bức tranh thiên nhiên lúc đêm xuống
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a) Bức tranh thiên nhiên lúc đêm xuống
Ánh sáng từ ngọn đèn của chị Tí:
+“Quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí”
+“Chỉ còn ngọn đèn con của chị Tí chiếu sáng cả một vùng đất cát”
+“Một thế giới khác hẳn với vầng sáng ngọn đèn chị Tí”….
…..
Ý nghĩa:
Tả thực: ngọn đèn nơi gian hàng của chị Tí nhỏ bé leo lét
Ý nghĩa biểu tượng : Cuộc sống mù tối, chìm khuất
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
b)Bức tranh đời sống
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
Cuộc sống tinh thần nghèo nàn, nhàm chán, vô vị:
- Cuộc sống đơn điệu quẩn quanh, tẻ nhạt, bế tắc:
+ Nghe câu nói tiếp theo một tiếng cười khanh khách, chị em Liên không cần ngoảnh mặt ra cũng biết là ai đã vào hàng. Đó là bà cụ Thi
+ Chiều nào chị Tí cũng dọn hàng từ chập tối đên đêm
+ Tối nào bác Siêu cũng nhóm lửa bán phở, gia đình bác Sẩm
ngồi chờ khách, người nhà cụ thừa đi gọi người đánh tổ tôm
+Ngày nào cứ chập tối, mẹ Liên lại tạt ra thăm hàng vầ dặn đóng cửa hàng lại
+ Chị em Liên tối nào cũng tính tiền hàng, ngồi trên chóng tre nhìn phố huyện và chờ tàu qua
+ Như mọi đêm Liên không trông mong còn ai đến mua hàng nữa
Em hãy cho biết cuộc sống của con người nơi phố huyện diễn ra như thế nào?
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a) Bức tranh đời sống:
Cuộc sống tinh thần nghèo nàn, nhàm chán, vô vị:
Những đoạn đối thoại rời rạc, tẻ nhạt , bâng quơ:
+ Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?
…bác Siêu vẩn vơ đáp…………
+ Tàu hôm nay không đông chị nhỉ
Liên cầm tay em không đáp
+ Sao hôm nay chị dọn hàng muộn thế
… Chị bày biện các bát uống nước mãi rồi mới chép miệng trả lời
+ A! cô bé làm gì thế?
... Chị em Liên không cần ngoảnh mặt ra….
=>Giao tiếp ít ỏi, bâng quơ tẻ nhạt, hỏi mà không cần đáp
Em có nhận xét gì về cách giao tiếp của những con người nơi phố huyện?
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
Bức tranh đời sống
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

Cuộc sống tinh thần nghèo nàn, nhàm chán, vô vị:

- Thiếu vắng sự sống của con người

+ Con người phố huyện sống trong màn đêm dày đặc và không gian tĩnh lặng đến ghê người
+ Thiếu thốn cả ánh sáng và âm thanh tự nhiên
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
2.Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a)Bức tranh thiên nhiên
b)Bức tranh đời sống
Cuộc sống tinh thần nghèo nàn, nhàm chán, vô vị:
Khát vọng của những con người phố huyện:
“Chừng ấy người trong bóng tối họ mong đợi một cái gì tươi sáng cho cuộc sống sống nghèo khổ hàng ngày của họ”
=> Ước mơ hồ, xa xôi, mơ một cái gì đó mà không biết đó là cái gì , Tình cảnh tội nghiệp, đáng thương của những kiếp người
Giọng văn chậm buồn, xót xa, cảm thương, trân trọng của nhà văn
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
a) Hoàn cảnh
- Bố mất việc nên gia đình chuyển về phố huyên nghèo sống
Mẹ làm hàng xáo, hai chị em dược mẹ giao cho trông coi một cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu
Là cô gái đảng đang, giúp mẹ trông coi cửa hàn, lo lắng chăm sóc cho em, có trách nhiệm với công việc
“ Chiếc xà tích và cái khóa chị quý mến và hãnh diện, vì nó tỏ ra chị là người con gái lớn và đảm đang”
=> Đáng thương , tội nghiệp
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
b) Diễn biến tâm trạng nhân vật Liên lúc chiều tối
Trước cảnh ngày tàn Liên có tâm trạng như thế nào?
Trước cảnh ngày tàn: Liên thấy lòng mình buồn man mác
Khi đêm xuống:
“An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn các vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông. Vũ trụ thăm thẳm bao la đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy bí mật và xa lạ và làm mỏi trí nghĩ, nên chỉ một lát hai chị em lại chúi nhìn về mặt đất, về quầng sáng thân mật chung quanh ngọn đèn lay động trên chỏng hàng của chị Tí”
=> tâm hồn trẻ thơ, trong trẻo, bay bổng lãng mạn.
“ Đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị”
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
b)Diễn biến tâm trạng nhân vật Liên lúc chiều tối
Lúc chiều về
Lòng buồn man mác
Liên là cô bé có tâm hồn trong sáng nhạy cảm, giàu lòng trắc ẩn và đầy tình yêu thương
Tâm trạng buồn thấm thía
Khi đêm xuống
(Thảo luận trong thời gian 3 phút)
PHIẾU HỌC TẬP BÀI: “HAI ĐỨA TRẺ”
A
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
c) Tâm trạng đợi tàu của hai chị em Liên
Hình ảnh đoàn tàu
Tàu chưa đến
Tàu đi khuất
Tàu đến
Sự ngự trị tuyệt đối của bóng tối
Âm thanh: Trống cầm canh ở huyện đánh tung lên một tiếng ngắn, khô khan, không vang động ra xa, rồi chìm ngay vào bóng tối
- Người vắng mãi…một lát có mấy người làm công ở hiệu khách đi đón bà chủ ở tỉnh về.
 - Ánh sáng: Ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất, như ma trơi.
Một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa
đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.
Âm thanh:
+Rồi tiếng còi xe lửa ở đâu vang lại, trong đêm khuya kéo dài ra theo gió xa xôi.
+Tiếng xe rít mạnh vào ghi.,
+ Tiếng hành khách ồn ào khe khẽ
+Tiếng còi đã rít lên, và tàu rầm rộ đi tới
 
Ánh sáng:Những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
+Cái chấm đỏ của chiếc đèn xanh trên toa sau cùng,
Âm thanh:Tiếng vang động của xe hỏa đã nhỏ dần, và mất dần trong bóng tối
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
c) Tâm trạng đợi tàu của hai chị em Liên
Hình ảnh đoàn tàu
Ý nghĩa hình ảnh đoàn tàu
+ Biểu tưởng của thế giới đáng sống: sự giàu sang, rực rỡ ánh sáng, niềm vui >< cuộc sống mỏi mòn, tối tăm, cơ cực của người dân phố huyện nghèo
+ Đoàn tàu đến từ Hà Nội, chạy đến từ quá khứ, dĩ vãng, từ tuổi thơ đã mất -> đoàn tàu còn là khát vọng vươn tới ánh sáng, vượt qua cuộc sống tù túng, quẩn quanh, không cam chịu một cuộc sống tầm thường tẻ nhạt
Nghệ thuật miêu tả đoàn tàu
+ Theo trình tự thời gian từ xa đến gần
+ Bằng nhiều giác quan: thính giác, thị giác…
+ Bằng sự đối lập tương phản bằng hồi ức, thực tại và ước mơ
=> Nghệ thuật miêu tả tinh tế, hàm xúc , gợi cảm
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
Tâm trạng đợi tàu của hai chị em
Tàu chưa đến
Tàu đến
Tàu đi khuất
An và Liên đã buồn ngủ ríu cả mắt. Tuy vậy hai chị em vẫn cố gượng để thức khuya chút nữa để đợi tàu

Liên đánh thức em, An dậy nhỏm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh hẳn.
Hai chị em nghe thấy
 Liên dắt em đứng dậy để nhìn đoàn xe vụt qua
Liên chỉ thoáng trông thấy
Hai chị em còn nhìn theo cái chấm đỏ của chiếc đèn xanh trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre
Liên lặng theo mơ tưởng
 Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi.
Chờ đợi trong khắc khoải
Niềm vui say mê, háo hức
Nuối tiếc, xúc động, lặng theo mơ tưởng và hoài niệm
Bâng khuâng và man mác buồn
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
3) Nhân vật Liên và tâm trạng đợi tàu của hai chị em
c) Tâm trạng đợi tàu của hai chị em Liên
“Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua. Một thế giới khác hẳn đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu”









.
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
c) Tâm trạng đợi tàu của hai chị em Liên
Tâm trạng đợi tàu của hai chị em
Sự chờ đợi chuyến tàu đêm
sống trong thế giới khác
Thế giới của
khát khao
Thế giới của
kí ức
Xa xôi không thể
vươn tới
Xa xăm không thể
trở lại
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
Diễn biến tâm trạng nhân vật Liên
Khi chiều xuống
Khi đêm về
Khi đoàn tàu qua
Tâm trạng buồn man mác
Tâm trạng buồn thấm thía khắc khoải đợi chờ
Tâm trạng hoài niệm, mơ tưởng và khát khao
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật:
Truyện vừa đậm đà yếu tố hiện thực vừa thấm đẫm chất lãng mạn , chất thơ
Miêu tả tinh tế những thay đổi của cảnh vật và diễn biến thế giới nội tâm nhân vật
Giọng văn nhẹ nhàng, bình dị, điềm tĩnh, khách quan, đầy xót thương, lối kể chuyện thủ thỉ tâm tinh
- Truyện không có cốt truyện
Tiêu biểu cho loại truyện tâm tình mang phong cách Thạch Lam



III. TỔNG KẾT
HAI ĐỨA TRẺ (Thạch Lam)
2) Nội dung
Giá trị hiện thực
+ Bức tranh thiên nhiên đẹp, buồn.
+ Bức tranh cuộc sống nghèo, đơn điệu.

Giá trị nhân đạo
+ Cảm thông, xót thương.
+ Đánh thức những ước mơ, khao khát.
+ Trân trọng ước mơ.
+ Lên án tố cáo xã hội.
Chúc các em học tốt!
Cảm ơn các thầy cô và
Các em đã lắng nghe!