Tuần 10. Hai đứa trẻ

(TH?CH LAM)
HAI ĐỨA TRẺ
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Thaïch Lam ( 1910- 1942 ) teân khai sinh laø Nguyeãn Töôøng Vinh, sau ñoåi thaønh Nguyeãn Töôøng Laân.
Là người đôn hậu và tinh tế, rất thành công ở thể loại truyện ngắn
- Phong cách sáng tác:
- Truyeän cuûa oâng thöôøng khoâng coù coát truyeän, chuû yeáu khai thaùc theá giôùi noäi taâm cuûa nhaân vaät vaø nhöõng caûm xuùc mong manh, mô hoà trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy.
- Vaên Thaïch Lam trong saùng, giaûn dò maø thaâm traàm, saâu saéc.
Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam.
Rút ra từ tập Nắng trong vườn.
Cũng như nhiều truyện ngắn khác của ông, Hai đứa trẻ có sự hòa quyện hai yếu tố hiện thực và lãng mạn trữ tình.
2. Tác phẩm Hai đứa trẻ
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện nghèo.
a. Cảnh chiều tàn.
b. Phố huyện lúc đêm khuya.
2. Bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo.
a. Cảnh chợ tàn.
b. Những kiếp người tàn.
c. Khát vọng đổi đời.
3. Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ:
a. Lí do đợi tàu.
b. Tâm trạng đợi tàu.
c. Sự xuất hiện của đoàn tàu.
1. Bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện nghèo.
a. Cảnh chiều tàn.
Âm thanh: Tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái kêu ran, tiếng muỗi vo ve, tiếng chõng nan “cót két”.
Âm thanh quen thuộc nhưng rời rạc, gợi sự buồn tẻ và tăng không khí tĩnh mịch.
Hình ảnh, màu sắc: Phương Tây đỏ rực như lửa cháy, những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn, dãy tre làng đen lại.
 Bức tranh thiên nhiên thi vị nhưng gợi cảm giác về sự lụi tàn.
Tâm trạng của Liên:
- Lòng buồn man mác, buồn trước cảnh chiều tàn, cuộc sống tẻ nhạt, đơn điệu.
Bằng giọng văn êm dịu, đầy chất thơ, tác giả đã phác họa một phố huyện nhỏ lúc chiều tàn vừa êm đềm, thi vị, vừa hiu hắt, đượm buồn.
b. Phố huyện lúc đêm khuya
Bóng tối:
+ Các ngõ con chứa đầy bóng tối.
+ Tối hết cả con đường.
+ Các ngõ... đen sẫm hơn nữa.
Bóng tối dày đặc, mênh mông bao trùm khắp không gian phố huyện.
- Ánh sáng:
+Khe sáng của vài cửa hàng.
+vệt sáng của những con đom đóm.
+Quầng sáng của ngọn đèn chị Tí.
+Một chấm lửa nhỏ.
+ Thưa thớt từng hột sáng.
Ánh sáng nhỏ bé, yếu ớt, mong manh.
Biểu trưng cho những kiếp người nhỏ bé, cuộc sống lay lắt, buồn tẻ trong xã hội cũ tối tăm trước CMT8.

2. Bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo.
a. Cảnh chợ tàn.
Người về hết, tiếng ồn ào cũng mất.
Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị...
Một vài người bán hàng về muộn...
Mùi âm ẩm bốc lên, mùi cát bụi...
Cảnh chợ phơi bày cái nghèo nàn, xơ xác của phố huyện.
b. Những kiếp người tàn tạ.
Mấy đứa trẻ con nhặt những gì có thể nhặt được.
Mẹ con chị Tí: ngày mò cua, bắt tép, tối bán hàng nước, chả kiếm được bao nhiêu...
Bà cụ Thi: hơi điên, nghiện rượu, cất tiếng cười khanh khách.
Bác Siêu: phở của bác là thứ quà xa xỉ.
Vợ chồng bác Xẩm: ngồi trên manh chiếu rách, chưa hát vì chưa có khách nghe.
- Chị em Liên:
+ Cha mất việc, mẹ làm hàng xáo, chuyển từ Hà Nội đến phố huyện.
+ Bán hàng trong của hàng tạp hóa được thuê lại nhưng ế ẩm.
Đó là cuộc sống lam lũ, đơn điệu, bấp bênh, buồn tẻ, khó khăn, chật vật.
- Tâm trạng của Liên:
+ Động lòng thương bọn trẻ con nhà nghèo.
+ Quan tâm đến cuộc sống chị Tí, thói quen của cụ Thi, cuộc sống của bác Xẩm, bác Siêu...
+ Buồn mơ hồ trước cuộc sống buồn tẻ, vô vị “ tâm hồn Liên ...có những cảm giác mơ hồ...”
Liên nhạy cảm, giàu lòng thương người.
Nhà văn đã tái hiện chân thực những kiếp người sống cơ cực, tù túng, buồn tẻ trong nghèo đói. Đồng thời, tác giả đã phát hiện những nét đẹp ngời sáng sau những cuộc đời tăm tối: tình người và đức tính cần cù.
c. Khát vọng đổi đời
Họ ước mơ: “một cái gì tươi sáng hơn sự sống nghèo khổ hàng ngày”
Thạch Lam xót thương, cảm thông, trân trọng cho khát vọng đổi đời, vươn đến cuộc sống tốt đẹp của những kiếp người bé nhỏ, dù hi vọng rất mong manh.
3. Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ.
Do vâng lời mẹ dặn, để bán hàng.
Do muốn nhìn chuyến tàu, hoạt động cuối cùng của đêm khuya.
Hoài niệm về quá khứ HN tươi đẹp.
Thoát khỏi cuộc sống tăm tối, hướng đến tương lai tươi sáng.
Lí do đợi tàu:
- Trước khi tàu đến:
+ Buồn ngủ ríu cả mắt...vẫn gượng để thức “tàu đến chị đánh thức em dậy nhé”
Khắc khoải, háo hức, thiết tha chờ đợi.
Khi tàu đến:
“Liên đánh thức em”, “An dụi mắt cho tỉnh”
“Liên dắt em đứng dậy”
 Vui mừng, hạnh phúc.
b. Tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ
c. Sự xuất hiện của đoàn tàu.

Từ xa:
+ Tiếng xe rít.
+Làn khói bừng sáng trắng.
+Hành khách ồn ào, khe khẽ.
Đến gần:
+ Còi rít
+ Đèn sáng trưng, cửa kính sáng toa hạng sang, đồng và kền lấp lánh.
Đoàn tàu được miêu tả tỉ mỉ, theo thời gian bằng thủ pháp tương phản: sáng - tối, động – tĩnh.
Đoàn tàu đã đem chút thế giới khác, một sức sống mới đến phố huyện: âm thanh sôi động, sánh sáng rực rỡ và cuộc sống giàu sang.
- Khi tàu đi qua:
- Tiếc nuối: “hai chị em còn nhìn thoe cái chấm nhỏ.
hồi tưởng về quá khứ tươi đẹp “Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”.
Khát vọng mơ ước về sự đổi thay.
Ý thức thực tại: “ Liên thấy mình sống giữa bao sự xa xôi không biết”
Nỗi buồn thấm thía sâu sắc trước cảnh sống tù đọng.
Ý nghĩa của đoàn tàu đêm và đợi tàu:

Đoàn tàu: Biểu tượng cho sự sống mạnh mẽ ở quá khứ và tương lai.
Đoàn tàu: chỗ dựa tinh thần cho người dân.
Đợi tàu: nỗ lực để họ tồn tại trong cuộc sống tối tăm.
Đợi tàu: biểu hiện của khát khao đổi đời: muốn thoát khỏi cuộc sống thực tại, hướng đến ngày mai tươi sáng.
Thông điệp nhà văn muốn nhắn gửi:
- Thương xót cho những kiếp người sống trong tăm tối.
Nâng niu khát vọng đổi đời.
Cảnh tỉnh những con người đang phải sống một cuộc đời tối tăm, tù túng, hãy cố vươn ra ánh sáng để xây dựng một cuộc sống có ý nghĩa.
Giá trị nhân văn.
III. T?ng k?t
D? cuong.