Tuần 10. Đọc thêm: Lời tiễn dặn (trích Tiễn dặn người yêu - truyện thơ dân tộc Thái)

Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái
Đọc hiểu:
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái)
Đọc hiểu:
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
Một số hình ảnh về người Thái
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trang phục dân tôc Thái- Bảo tàng dân tộc học - Sơn La)
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Người Thái : Theo Wikipedia)
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Quảy gánh qua đồng rộng
Người đẹp anh yêu cất bước theo chồng
Vừa đi vừa ngoảnh lại
Vừa đi vừa ngoái trông
Chân bước xa mà lòng càng đau,
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ,
Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi,
Tới rừng lá ngón ngóng trông.
Anh tới nơi, em ngắt lá xanh em ngồi ;
Được nhủ đôi câu anh mới bằng lòng quay lại,
Được dặn đôi lời anh yêu em mới chịu quay đi.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
[…. ]
Xin h·y cho anh kÒ vãc m¶nh,
QuÊn quanh vai ñ lÊy h­¬ng ng­êi,
Cho mai sau löa x¸c ®­îm h¬i,
Mét l¸t bªn em thay lêi tiÔn dÆn !
Con nhá h·y ®­a anh ½m,
BÐ xinh h·y ®­a anh bång,
Cho anh bÕ con dßng ®õng ng­îng,
Nùng con rång, con ph­îng ®õng buån.

Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
[….. ]
§«i ta yªu nhau
§îi tíi th¸ng n¨m lau në
§îi mïa n­íc ®á c¸ vÒ
§îi chim t¨ng lã hãt gäi hÌ
Kh«ng lÊy ®­îc nhau mïa h¹,
ta sÏ lÊy nhau mïa ®«ng
Kh«ng lÊy ®­îc nhau thêi trÎ,
ta sÏ lÊy nhau khi go¸ bôa vÒ giµ
[….]
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
2
“DËy ®i em, dËy ®i em ¬i !
DËy rò ¸o kÎo bä
DËy phñi ¸o kÎo lÊm !
§Çu bï ®­a anh ch¶i cho,
Tãc rèi ®­a anh bói hé !”
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Anh chặt tre về đốt gióng đầu,
Chặt tre dày anh hun gióng giữa,
Lam ống thuốc này em uống khỏi đau.
Tơ rối đôi ta cùng gỡ,
Tơ vò ta vuốt lại quay guồng,
Quay lại guồng gỗ tốt, cán thuôn,
Về với người yêu ta thuở cũ.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Chết ba năm hình còn treo đó,
Chết thành sông, vục nước uống mát lòng,
Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,
Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,
Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát.
Chết thành hồn, chung một mái, song song.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Hỡi gốc dưa yêu mọc ngoài cồn cát,
Nước ngập gốc đáng lụi, đừng lụi.
Nước ngập rễ đáng bềnh, đừng bềnh.
Đôi ta yêu nhau tình Lú- ủa mặn nồng,
Tình đã trao thương không lạc mất ;
Như bán trâu ngoài chợ,
Như thu lúa muôn bông,
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Lòng ta thương nhau muôn lớp nghìn trùng,
Bền chắc như vàng, như đá,
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng,
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già,
Ta yêu nhau tàn đời gió, không rung, không chuyển,
Người xiểm xui, không ngoảnh, không nghe.
(Tiễn dặn người yêu- Xống chụ xôn xao
Mạc Phi dịch-Nxb Văn hoá dân tộc, Hà Nội, 1977)
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
1. Tiểu dẫn

Khái niệm :
Truyện thơ dân gian là thể loại văn vần kết hợp phương thức tự sự với trữ tình, phản ánh số phận của người nghèo khổ và khát vọng về tình yêu hạnh phúc lứa đôi, về công lý xã hội.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
- Khái niệm "truyện thơ" gợi cho ta hai điều về thể loại này:
+ Đây là thể loại có sáng tác theo phương thức tự sự có thể kể được, nghĩa là có cốt truyện, có nhân vật và diễn biến số phận của nhân vật nhưng đồng thời cũng gợi cho em về một thể loại sáng tác theo phương thức trữ tình, là thể loại biểu cảm, diễn tả đời sống nội tâm
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
(nói cách khác : thế giới tâm hồn) của con người. Nó chỉ có thể đọc lên, ngâm lên, hát lên để ngân nga mãi trong lòng người đọc.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
* Chủ đề thứ nhất :
Phản ánh khát vọng tự do yêu đương và hạnh phúc lứa đôi ;
* Chủ đề thứ hai: phản ánh số phận đau thương và mơ ước đổi đời của những người nghèo.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Nhân vật chính của các truyện thơ thuộc chủ đề thứ nhất đó là các chàng trai, cô gái nạn nhân đau khổ của chế độ hôn nhân gả bán như út Lót- Hồ Liêu (Mường), Cầm Đôi- Hiền Hom (Tày), chàng Lú- nàng ủa (Thái), nàng Nhàng Dợ- chàng Chà Tăng(Mông)...
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Cốt truyện mang chủ đề này thường phát triển theo ba chặng :
- Đôi trẻ yêu nhau tha thiết ;
- Tình yêu tan vỡ, đau khổ ;
- Tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ đau đớn, ngang trái (bằng cách chết cùng nhau hoặc vượt mọi khó khăn để trở về sống hạnh phúc bên nhau).
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Hầu hết kết thúc đều chết một cách oan trái vì thực tế của xã hội như vậy. Rất khó chấp nhận sự giải phóng của đôi thanh niên nam nữ. Tiễn dặn người yêu có cách kết thúc khác nhưng như vậy có hạnh phúc không ?
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
ý nghÜa cña nh÷ng kÕt thóc ®au khæ (b»ng c¸i chÕt hoÆc b»ng c¶nh sèng ph¶i xa nhau vÜnh viÔn cña ®«i b¹n t×nh)
=> Ý nghĩa rÊt phæ biÕn, ph¶n ¸nh cuéc sèng ngét ng¹t kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®­îc cña thanh niªn nam n÷ c¸c d©n téc, tè c¸o nh÷ng luËt lÖ hµ kh¾c, v« lý cña x· héi vµ nãi lªn kh¸t väng tù do yªu ®­¬ng.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Còn những kết thúc hạnh phúc (những người yêu nhau sau bao năm trắc trở được sống đầm ấm một nhà) thường hiếm hoi hơn, phản ánh sức mạnh mơ ước của những đôi bạn tình trong cuộc đấu tranh giải phóng tình yêu khỏi mọi xiềng xích, lễ giáo. Truyện thơ Tiễn dặn người yêu của dân tộc Thái thuộc dạng thứ hai.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Thực tế diễn ra chủ yếu là kiểu 1.
Kiểu 2 chỉ là mơ ước.
Tiễn dặn người yêu thuộc kết thúc kiểu 2. Song cũng chẳng lấy gì làm hạnh phúc.
Đôi nam nữ lấy nhau khi đã về già
Và một cuộc hôn nhân khác lại tan vỡ, số phận một người phụ nữ khác lại bị đẩy ra đường. Đó là cái vòng luẩn quẩn không lối thoát.
(So sánh cách kết thúc với các truyện thơ Nôm khác =>Không khác kết thúc của Truyện Kiều, một tiếng đàn bạc mệnh lại cất lên: Bạc mệnhcầm chung oán hận trường)
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Hôn nhân 1: Do mẹ cha định đoạt
Hôn nhân 2 : mua bán như một món hàng =>
Từ gả bán bắt đầu từ đây chăng ?
Hôn nhân 3 : Tự nguyện với người yêu, song rất đau khổ
Tóm tắt tác phẩm
Theo ba chặng phát triển của cốt truyện :
Chặng 1 : Đôi nam nữ yêu nhau tha thiết ;
Chặng 2 : Tình yêu tan vỡ ;
Chặng 3 : Vượt qua trở ngại, đôi bạn tình sống hạnh phúc bên nhau.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu)
Vì đó là những câu hay nhất, cảm động nhất, phản ánh thực chất nhất khát vọng yêu đương của các chàng trai, cô gái Thái, có những câu thơ trở thành châm ngôn cho tình yêu:
.Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông
Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già.
.Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng.
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu
Đọc hiểu chi tiết
Lời tiễn dặn ngày cô gái đi lấy chồng :
Chàng trai thấu hiểu nỗi niềm, tâm trạng cô gái về nhà chồng
Thể hiện qua :
Cử chỉ "vừa đi vừa ===> ngoảnh lại
+ "vừa đi vừa ===> ngoái trông
Đó là tâm trạng nuối tiếc, đợi chờ , lòng day dứt
Nỗi đau, nhớ ngày càng tăng thêm trên đường, càng về nhà chồng, lòng càng đau. Đây là một nghịch cảnh.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu
Hành động : tới -> ngắt-> chờ, đợi, ngóng trông
=> Đường về nhà chồng điệp trùng cay đắng, đầy chông gai . Cô gái phải đối mặt, phải đợi chờ những điều đó.
3. Tổng kết: Đoạn thơ thể hiện :
Tình yêu tha thiết, thuỷ chung ;
Tình cảnh đắng cay, đau đớn ;
ý thức phản kháng, sức tố cáo lớn lao ;
Thể hiện niềm lạc quan, tin yêu cuộc sống, hướng về tình yêu , đầy tính nhân văn cao cả.
Cách nói : thấm đẫm cảm xúc, đầy ngọt ngào.
Câu thơ dài ngắn tuỳ mức độ biểu đạt cảm xúc
Thể hiện đúng bản sắc người miền núi.
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu
Kim Trọng
Vẫy gió, tuôn mưa, gọt ngọc, hồn mai
Truyện Nôm lục bát
Tiếng Viêt, chữ Nôm
Bên ngoài
Chàng trai Thái
Quen thuộc, cụ thể : rừng ngón, rừng cà, rừng ớt, trâu lúa , bèo, muôi
Truyện thơ tự do
Chữ Thái, tiếng Thái
Vừa bên ngoài , vừa bên trong
So sánh hình ảnh, hành động, điẻm nhìn nghệ thuật giữa :
Đọc hiểu:
Lời tiễn dặn
(Trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu
TN : Sức hấp dẫn của truyện thơ Tiễn dặn người yêu :
Một mối tình tha thiết, thuỷ chung ;
B. Kết hợp chặt chẽ yếu tố tự sự với trữ tình ;
C. Đậm đà bản sắc của người tộc Thái ;
D. Tất cả các ý trên .