Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

Trích trường ca “Mặt đường khát vọng”

- NGUYỄN KHOA ĐIỀM -
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. TÁC GIẢ:
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả NguyễnKhoa Điềm.
*Cuộc đời:
- Năm sinh
- Quê quán
- Gia đình
- Bản thân

*Sự nghiệp sáng tác:
- Tác phẩm tiêu biểu
- Mấy nét về PCNT.



2. XUẤT XỨ, HOÀN CẢNH RA ĐỜI
VÀ MỤC ĐÍCH SÁNG TÁC:
Trình bày xuất xứ, hoàn cảnh ra đời và mục đích sáng tác bài thơ.
3. BỐ CỤC:



- Đoạn 1: 42 câu đầu (từ "Khi ta ... muôn đời") ? Những cảm nhận về ĐN của nhà thơ.
- Đoạn 2: phần còn lại ? Tư tưởng ĐN của nhân dân.
4. CHỦ ĐỀ:
4. CHỦ ĐỀ:
theo chiều dài
thời gian - lịch sử
theo chiều rộng
không gian - địa lý
trong chiều sâu
đời sống-phong tục
trong tâm hồn,tính
cách con người.
trường tồn
gắn bó
Đất
nước
là
của
nhân
dân
II. PHÂN TÍCH:
1. NHỮNG CẢM NHẬN VỀ ĐN CỦA NHÀ THƠ.

a. ĐN là những gì gần gũi, thân thương gắn bó với đời sống của mỗi con người:
Em hãy chứng
minh hình ảnh ĐN hiện
lên vô cùng gần gũi với đời sống của con người ?
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
- ÔÛ nhöõng caâu chuyeän cuûa meï
- ÔÛ mieáng traàu
- ÔÛ hình aûnh buùi toùc
=>ĐN hiện diện trong phong tục tập quán và trong truyền thống đạo lý của dân tộc.
- ÔÛ tình nghóa thuyû chung cuûa
cha vaø meï
- ÔÛ caùi keøo, caùi coät
- ÔÛ haït gaïo ta aên

=> ĐN hiện diện trong mỗi gia đình.
- ÔÛ hình aûnh caây tre daân ta
troàng ñeå ñaùnh giaëc
->Đất nước gắn
với công cuộc
chiến đấu bảo
vệ bờ cõi.
?Hãy nhận xét về nội dung và nghệ thuật của 9 câu thơ trên.
- Ngôn ngữ mang đậm
chất liệu dân gian; từ ��ĐN��
được điệp lại 5 lần,
- ĐN không chỉ gần gũi thân
thiết mà còn gắn với sự
nghiệp đấu tranh dựng nước
và giữ nước.

? Quan niệm ĐN là những
gì gần gũi thân thương gắn bó
với đời sống thật mới mẻ. Em
hãy cho biết quan niệm này
mới như thế nào so với
trước đó?
b. Đất nước được cảm nhận qua phương diện địa lý và lịch sử:
HÒN VỌNG PHU
HÒN TRỐNG MÁI
NON NGHIÊN
VỊNH HẠ LONG
THÁNH GIÓNG
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng
bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng
nước biển khơi"
Trên phương diện địa lý và lịch sử, ĐN được nhà thơ cảm nhận như thế nào?
ĐN là không gian
gần gũi
Là không gian của tình
yêu đôi lứa
Là núi sông, rừng biển
Là nơi dân mình đoàn
tụ
Theo
phương
diện
địa lý
ĐN thuộc dòng dõi con
rồng cháu tiên
ĐN gắn với truyền
thống dựng và giữ nước
Theo
phương
diện
lịch sử

Một thần thoại và một truyền thuyết ? tự hào về nguồn gốc cao quý, về truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông.
LỄ GIỔ TỔ HÙNG VƯƠNG
c. Đất nước là sự thống nhất giữa cá nhân và cộng đồng:
? Trong quan hệ giữa cái riêng và cái chung., thì hình ảnh ĐN hiện lên như thế nào?
- Mỗi cá nhân là một tế bào
của ĐN.
- ĐN sẽ lớn mạnh trong tình
yêu lứa đôi và tình đoàn kết
dân tộc.
=>ĐN là sự thống nhất giữa hạnh phúc cá nhân với hạnh phúc lớn của dân tộc.
d. Trách nhiệm của mọi người đối với đất nước :
Tác giả đã nhắc
đến những trách nhiệm nào của
cá nhân đối với đất nước?
Bằng hàng loạt những động từ:

- "yêu nhau",
- "gánh vác",
- "dặn dò",
- "gắn bó",
- "san sẻ",
- "hóa thân"
Mỗi thế hệ phải có trách nhiệm để đất nước mãi trường tồn.
2. TƯ TƯỞNG ĐẤT NƯỚC CỦA NHÂN DÂN
Nhân dân hóa thân vào sông núi,
thiên nhiên:
Núi Vọng Phu - hòn Trống Mái
Đất Tổ Đảo con Gà
Sông ở đồng bằng sông Cửu Long
Sông Ông Đốc, cồn Ông Trang
Bà
Đen
Bà
Điểm
Vì sao có thể nói nhân dân hoá thân làm nên sông núi, thiên nhiên?
- Những cảnh quan thiên nhiên gắn liền với đời sống, tâm hồn và lịch sử dân tộc.
Nhận xét về những
biểu hiện nghệ thuật của đoạn thơ này. Qua đó, tác giả đã khái quát vấn đề gì?
- Những hình ảnh liệt kê, điệp từ "góp", kiểu quy nạp hàng loạt hiện tượng ? nhân dân là đối tượng quan trọng nhất tạo ra dáng hình ĐN.
b. Đất nước của nhân dân:
Vì sao nhà thơ nói
"Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân"?
Con
người
bình dị,
vô danh
Xây dựng và bảo vệ đất nước
Giữ và truyền giá trị vật chất, tinh thần.
b. Đất nước của nhân dân:
Bản chất của nhân dân hội tụ trong ca dao
Thuỷ chung trong tình yêu
Quý trọng tình nghĩa
Quyết liệt trong căm thù và chiến đấu
Trong quan niệm của
NKĐ, ĐN là của nhân dân.
Quan niệm ấy có gì mới mẻ?
III. TỔNG KẾT:
? Hãy nêu những nhận xét khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
Nội dung: ĐN là của nhân dân.
Nghệ thuật: Dùng nhiều chất liệu văn học dân gian cùng với cách diễn đạt và tư duy hiện đại, nhà thơ đã tạo ra màu sắc thẩm mỹ vừa quen thuộc lại vừa mới mẻ về hình ảnh ĐN.