Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

- Nguyễn Khoa Điềm -
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. TÁC GIẢ:
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Khoa Điềm ?
?
*Cuộc đời:
- Năm sinh,
- Quê quán,
- Gia đình,
- Bản thân.

1. TÁC GIẢ:
Thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Phong cách thơ: Giàu suy tư, cảm xúc dồn nén, giọng thơ trữ tình – chính luận.
* Sự nghiệp sáng tác:
- Tác phẩm tiêu biểu,
- Mấy nét về PCNT.



2. TÁC PHẨM: Trường ca “Mặt đường khát vọng”.
?
Hãy cho biết một vài nét về trường ca “Mặt đường khát vọng” ?
2. Tác phẩm: Trường ca “Mặt đường khát vọng”.
Được hoàn thành ở chiến khu Trị - Thiên năm 1971.
=> Sự thức tỉnh của thế hệ thanh niên thời chống Mỹ với ý thức trách nhiệm sâu sắc với quê hương, đất nước.
3. Đoạn trích “Đất Nước”:
?
Nêu vị trí của đoạn trích ?
3. Đoạn trích “Đất Nước”:
3.1. Vị trí đoạn trích:
Trích ở phần đầu chương 5 của trường ca “Mặt đường khát vọng”.
Đoạn thơ có hình thức kết cấu như một bài thơ trọn vẹn.
3.2. BỐ CỤC:

Em hãy xác định bố cục của đoạn thơ ?
?
3.2. Bố cục:

- Đoạn 1: 42 câu đầu (từ “Khi ta ... muôn đời”)  Những cảm nhận về ĐN của nhà thơ.

- Đoạn 2: phần còn lại  Tư tưởng ĐN của nhân dân.
4. CHỦ ĐỀ:
4. Chủ đề:
Theo chiều dài
thời gian - lịch sử
Theo chiều rộng
không gian – địa lý
Trong chiều sâu
đời sống-phong tục
Trong tâm hồn,tính
cách con người.
Trường tồn
Gắn bó
Đất
nước
là
của
nhân
dân
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
1. CẢM NHẬN VỀ ĐN
CỦA NHÀ THƠ.
1.1. ĐN là những gì gần gũi, thân thương gắn bó với đời sống của mỗi con người:
?
Những chi tiết nào đã thể hiện hình ảnh đất nước vô cùng gần gũi với đời sống con người ?
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
- ÔÛ nhöõng caâu chuyeän cuûa meï
- ÔÛ mieáng traàu
- ÔÛ hình aûnh buùi toùc
ĐN hiện diện trong phong tục tập quán và trong truyền thống đạo lý của dân tộc.
- ÔÛ tình nghóa thuyû chung cuûa
cha vaø meï
- ÔÛ caùi keøo, caùi coät
- ÔÛ haït gaïo ta aên

ĐN hiện diện trong mỗi gia đình.
- ÔÛ hình aûnh caây tre daân ta
troàng ñeå ñaùnh giaëc
Đất nước gắn với công cuộc chiến đấu bảo vệ bờ cõi.
?
Hãy nhận xét về
nội dung và nghệ thuật của 9 câu thơ trên ?



- Ngôn ngữ mang đậm
chất liệu dân gian; từ « ĐN »
được điệp lại 5 lần.
- ĐN không chỉ gần gũi thân
thiết mà còn gắn với sự
nghiệp đấu tranh dựng nước
và giữ nước.
?

Quan niệm ĐN là những
gì gần gũi thân thương gắn bó
với đời sống thật mới mẻ. Em
hãy cho biết quan niệm này
mới như thế nào so với
trước đó?

1.2. Đất nước được cảm nhận qua phương diện địa lý và lịch sử:
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi “con chim phượng hoàng
bay về hòn núi bạc”
Nước là nơi “con cá ngư ông móng
nước biển khơi”
?
Trên phương diện địa lý
và lịch sử, ĐN được nhà thơ cảm nhận như thế nào?
ĐN là không gian
gần gũi
Là không gian của tình
yêu đôi lứa
Là núi sông, rừng biển
Là nơi dân mình đoàn
tụ
Theo
phương
diện
địa lý
ĐN thuộc dòng dõi con
rồng cháu tiên
ĐN gắn với truyền
thống dựng và giữ nước
Theo
phương
diện
lịch sử

Một thần thoại và một truyền thuyết  tự hào về nguồn gốc cao quý, về truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông.
1.3. Đất nước là sự thống nhất giữa cá nhân và cộng đồng:
?
Trong quan hệ giữa cái riêng và cái chung…, thì hình ảnh ĐN hiện lên như thế nào?
- Mỗi cá nhân là một tế bào
của ĐN.
- ĐN sẽ lớn mạnh trong tình
yêu lứa đôi và tình đoàn kết
dân tộc.
ĐN là sự thống nhất giữa hạnh phúc cá nhân với hạnh phúc lớn của dân tộc.
1.4. Trách nhiệm của mọi người đối với đất nước :
?
Tác giả đã nhắc
đến những trách nhiệm
nào của cá nhân đối với đất nước?
Bằng hàng loạt những động từ:
- “yêu nhau”,
- “gánh vác”,
- “dặn dò”,
- "gắn bó",
- "san sẻ",
- "hóa thân”
Mỗi thế hệ phải có trách nhiệm để đất nước mãi trường tồn.
2. TƯ TƯỞNG ĐẤT NƯỚC CỦA NHÂN DÂN
2.1. Nhân dân hóa thân vào sông núi, thiên nhiên:
Núi Vọng Phu – hòn Trống Mái
Đất Tổ Đảo con Gà
Sông ở đồng bằng sông Cửu Long
Sông Ông Đốc, cồn Ông Trang
Bà
Đen
Bà
Điểm
?
Vì sao có thể nói nhân dân hoá thân làm nên sông núi, thiên nhiên?



Những cảnh quan thiên nhiên gắn liền với đời sống, tâm hồn và lịch sử dân tộc.
?
Nhận xét về những
biểu hiện nghệ thuật của đoạn thơ này. Qua đó, tác giả đã khái quát vấn
đề gì?



Những hình ảnh liệt kê,
điệp từ “góp”, kiểu quy nạp hàng loạt hiện tượng  nhân dân là đối tượng quan
trọng nhất tạo ra dáng
hình ĐN.
2.2. Đất nước của nhân dân:
?
Vì sao nhà thơ nói
“Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân”?
Con
người
bình dị,
vô danh
Xây dựng và bảo vệ đất nước
Giữ và truyền giá trị vật chất, tinh thần.
Bản chất của nhân dân hội tụ trong ca dao
Thuỷ chung trong tình yêu
Quý trọng tình nghĩa
Quyết liệt trong căm thù và chiến đấu
?
Trong quan niệm của
NKĐ, ĐN là của nhân dân. Quan niệm ấy có gì mới
mẻ ?
III. TỔNG KẾT:
?
Hãy nêu những nhận xét khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ ?
Nội dung: ĐN là của nhân dân.
Nghệ thuật: Dùng nhiều chất liệu văn học dân gian cùng với cách diễn đạt và tư duy hiện đại, nhà thơ đã tạo ra màu sắc thẩm mỹ vừa quen thuộc lại vừa mới mẻ về hình ảnh ĐN.