Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ thao giảng lớp 12B9. Kính chúc thầy cô mạnh khoẻ, hạnh phúc và thành đạt
Đọc văn - Tiết 28

( Trích trường ca Mặt đường khát vọng)
Đất nước
- Nguyễn Khoa Điềm -
Giáo viên: Nguyễn Văn Luyện Đơn vị: Trường THPT Hậu Lộc 4
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Nguyễn Khoa Điềm
Sinh năm 1943 tại Thừa Thiên Huế
Xuất thân trong gia đình trí thức có truyền thống yêu nước
Ông vừa là một nhà hoạt động chính trị, vừa là một nhà thơ
Tác phẩm chính( SGK)
Thơ ông hấp dẫn bởi cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng chính luận mà trữ tình
Hình ảnh tư liệu về nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
2. xuất xứ
Đoạn trích "Đất nước" thuộc phần đầu chương V của trường ca Mặt đường khát vọng
Tác phẩm được viết vào năm 1971, in lần đầu năm 1974, gồm 9 chương
Nội dung viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ các đô thị miền Nam thời chống Mĩ với ý thức trách nhiệm sâu sắc trước quê hương đất nước
II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, tìm hiểu bố cục
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Bố cục: 2 phần
Phần 1( từ đầu đến " làm nên đất nước muôn đời": Cảm nhận về một Đất nước gần gũi trong muôn mặt đời sống nhân dân
Phần 2( tiếp theo đến hết): Cảm nhận về Đất nước từ phương diên đia lí, lịch sử, văn hoá... của nhân dân
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Cảm nhận về Đất nước của nhà thơ
- Nguồn gốc: Đất nước có từ rất xa xưa, khó xác định và lí giải, chỉ có thể cảm nhận từ: " Những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể"
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Những phương diện hình thành Đất nước
+ Đất nước bắt nguồn từ những gì gần gũi, giản dị với mỗi người: câu chuyện cổ tích, miếng trầu, cái kèo, cái cột, hạt gạo...
+ Sự nghiệp đấu tranh giữ nước: " trồng tre đánh giặc"
+ Phương diện địa lí: " nơi con chim phương hoàng ...biển khơi", " nơi dân mình đoàn tụ"
+Phương diện truyền thống: Con rồng cháu tiên, hướng về ngày giỗ Tổ Hùng Vương
+ Đất nước còn gắn với kỉ niệm riêng tư của mỗi người: " Nơi anh đến trường, nơi em tắm, nơi ta hò hẹn"
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Nghệ thuật: Vận dụng nhuần nhuyễn các thành tố từ văn hoá, văn học dân gian( truyện cổ tích, truyền thuyết, ca dao dân ca...) ---> Đất nước gần gũi, thân thuộc, gắn bó máu thịt với cuộc sống con người
- Lời nhắn gửi chân thành tha thiết về bổn phận trách nhiệm đối với Đất nước: "gắn bó, san sẻ, hoá thân"
b. Cảm nhận về Đất nước từ phương diên đia lí, văn hoá, lịch sử... của nhân dân
Đất nước từ phương diện địa lí, văn hoá
+ Những địa danh, di tích: núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, đất Tổ Hùng Vương, Hạ Long...
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Cách phát hiện độc đáo, mỗi địa danh, di tích đều gắn gắn với đời sống và số phận nhân dân, cảnh thiên qua cái nhìn của tác giả dường như trở thành một phần tân hồn, máu thịt của nhân dân, họ đã ghi dấu vết cuộc đời mình lên mỗi ngọn núi dòng sông
Nghệ thuật:
+ liệt kê các địa danh
+ Dùng chất liệu văn hoá văn học dân gian
+ Điệp từ "góp"( 8 lần)
Đọc văn: Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)
Đất nước từ cái nhìn lịch sử
+ Suy ngẫm về lịch sử nghìn năm đất nước, nhà thơ nhắc tới nhưng người dân vô danh, họ đã chiến đấu chống giặc ngoại xâm, gìn giữ cho đời sau giá trị văn hoá vật chất tình thần vô giá( hạt lúa, ngọn lửa, tiếng nói, tên xóm làng....)
Mạch cảm xúc, suy nghĩ bài thơ được đẩy tới cao trào từ đó làm nổi bật tư tưởng cốt lõi tác phẩm: Đất nước của nhân dân, nhân dân đã làm nên Đất nước
+ Câu thơ " Để đất nước...ca dao thần thoại" là một định nghĩa giản dị độc đáo về Đất nước
c. Những đặc sắc nghệ thuật
+ Vận dụng nhuần nhuyễn và sáng tạo chất liệu văn hoá văn học dân gian
+ Kết hợp giữa chất chính luận và trữ tình: giọng điệu thủ thỉ tâm tình thể hiện qua cách xưng hô " anh - em"
+ Thể thơ tự do, cách kết cấu phóng túng phù hợp với mạch cảm xúc và suy ngẫm
III. Tổng kết
Đoạn trích thể hiện cách cảm nhận mới mẻ độc đáo về đất nước trên nhiều bình diện: lịch sử, địa lí, văn hoá
Đóng góp riêng của đoạn trích là ở sự nhấn mạnh tư tương Đất nước của nhân nhân
Chất liệu văn hoá dân gian được sử dụng sáng tạo mang lại sức hấp dẫn cho đoạn trích
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các em đã chú ý theo dõi