Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
Trích ( trường ca: "Mặt đường khát vọng")
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.TÁC GIẢ
- Nguyễn Khoa Điềm ( 1943) trong một gia đình trí thức có truyền thống yêu nước và tinh thần Cách Mạng.
- Quê Phong Hòa- huyện Phong Điền-tỉnh Thừa Thiên-Huế.
- Nguyễn Khoa Điềm là lớp nhà thơ trẻ, trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.Thơ Nguyễn Khoa Điềm có kết hợp cảm xúc nồng nàn mãnh liệt và chất suy tư mang màu sắc chính luận.
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.TÁC GIẢ
- Tác phẩm chính:
Thơ: Đất ngoại ô(1973),Ngôi nhà có lửa ấm (1986), thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990)
Ký: Cửa thép (1972)
Trường ca -Mặt đường khát vọng (1972 )
- Nguyễn Khoa Điềm được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.TÁC GIẢ
2.TÁC PHẨM :
- Trong thời gian kháng chiến chống Mĩ ác liệt,Trường ca mặt đường khát vọng được hoàn thành năm 1971 ở chiến khu Trị - Thiên,in 1974.
a.Hoàn cảnh sáng tác
Tác phẩm viết về điều gì?
Viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ,về sứ mệnh của thế trẻ đối với vận mệnh dân tộc, nêu cao tinh thần hào hứng hòa nhịp vào con đường đấu tranh chống Mĩ.
b. Xuất xứ: SGK
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
I. TÌM HIỂU CHUNG
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc văn bản
Nguyễn khoa Điềm
Trường
ca
2. Bố cục:
Phần 1: Từ đầu đến … “Làm nên Đất Nước muôn đời”

- Phần 2: Còn lại ► Tư tưởng Đất Nước nhân dân
Đoạn trích chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
2 phần
► Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước; từ đó khơi dậy ý thức trách nhiệm thiêng liêng với đất nước,nhân dân
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc văn bản
2. Bố cục:
a. Phần 1: Từ đầu đến … “Làm nên Đất Nước muôn đời”. Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước.
Tác giả đã cảm nhận đất nước trên những phương diện nào?
3.Phân tích
- Đất nước :có khi ta lớn, trong những câu chuyện kể của mẹ”ngày xửa ngày xưa”
Đất nước hình thành từ ca dao, thần thoại
Tác giả đã cảm nhận đất nước hình thành từ đâu?
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Từ đầu đến …“Làm nên Đất Nước muôn đời” : Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
- Đất nước trong những miếng trầu bà ăn,tóc mẹ bới sau đầu,cha mẹ thương nhau bằng gừng cay…
Đất nước bắt nguồn từ đời sống văn hóa,giao tiếp,
phong tục,tập quán lâu đời.
-Đất nước lớn khi dân trồng tre đánh giắc
Đất nước bắt nguồn từ truyền thống yêu nước,anh hùng
Những hình ảnh trên giúp em hiểu gì về hình thành đất nước ?
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Từ đầu đến …“Làm nên Đất Nước muôn đời” : Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
- Đất nước hiển hiện trong từng cái kèo,cái cột,hạt gạo”một nắng hai sương”
Đất nước hình thành từ cuộc sống lao động vất vả,nhọc nhằn,bình dị
- Đất nước là nơi anh học,em tắm,đánh rơi chiếc khăn
Đất nước bắt nguồn tình yêu đôi lứa
Những hình ảnh trên gợi cho em suy nghĩ gì về sự hình thành đất nước ?
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Từ đầu đến …“Làm nên Đất Nước muôn đời” :
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
.Truyện kể
.Miếng trầu
.Tóc bới
.Gừng,muối
.Cái kèo
.Hạt gạo
. Anh học,
em tắm…
Vậy đất nước
là những gì?
Đất nước là những gì gần gũi,thân thiết nhất trong cuộc sống của mỗi con người.Là văn hóa,truyền thống,phong tục
Hình ảnh
Đất nước
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
- Đất là nơi anh học,Nước là nơi em tắm, nơi ta hò hẹn,Đất-”chim phượng hoàng bay về,Nước- con cá ngư ông…nước biển khơi”
Đất nước cảm nhận bằng một không gian rộng lớn,mênh mông bát ngát huy hoàng tráng lệ (sự sống)
Theo em, đất nước được cảm nhận trên phương diện nào ?
ĐẤT NƯỚC
- Đất là nơi chim về, Nước là nơi rồng ở,Lạc Long quân và Âu Cơ đẻ ra đồng bào ta…
Đất nước cảm nhận theo chiều dài của thời gian,lịch sử, cội nguồn dân tộc
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
Đất nước được gắn liền với truyền thống đạo lí và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với đất nước
Những hình ảnh
Truyền thống đạo lí:đừng quên quá khứ, công ơn, nguồn cội
Trách nhiệm,bổn phận cá nhân: biết yêu thương,đoàn kết,gắn bó san sẻ, hi sinh
Đất nước
được cảm nhận
gắn với điều gì?
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
Em có nhận xét gì về nghệ thuật cảm nhận đất nước của nhà thơ?
Hình ảnh?
Giọng thơ ?

Cấu trúc câu?

Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
- Hình ảnh đẹp gần gũi,mang màu sắc dân gian.
- Câu có cấu trúc trùng điệp,tăng tiến,vừa để hỏi,
để trả lời kêu gọi.
- Giọng thơ trữ tình tha thiết
Cách cảm nhận khéo léo,độc đáo,gần gũi…như đánh thức tình yêu niềm tự hào,hãnh diện và trách nhiệm bản thân đối với đất nước
Hình ảnh?
Cấu trúc câu?
Giọng thơ ?
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
Đất nước của nhân
Dân được cảm nhận
trên những phương
diện nào?

Đất nước của nhân dân được cảm nhận trên những phương diện: Địa lí, lịch sử, văn hóa
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
Đất nước của nhân dân được cảm nhận đất nước trên những phương diện: Địa lí, lịch sử, văn hóa
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
- Về mặt địa lí:
Tác giả đã có những phát hiện sâu sắc
mới mẻ về đất nước như thế nào trên
phương diện địa lí?
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
Về mặt địa lí:”Con mắt” nhà thơ đã nhìn vẻ đẹp của non sông đất nước thông qua vẻ đẹp của mỗi địa danh,vùng đất gắn với đời sống nhân dân.Chúng trở thành những thắng cảnh,di tích văn hóa lịch sử:Núi Vọng Phu,hòn Trống Mái,Hạ Long,Ông Đốc….Những nét đẹp được kết tinh từ truyền thống đẹp đẽ của người Việt Nam: tình cảm gia đình, truyền thống đấu tranh…
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
- Về mặt lịch sử
Tác giả đã có những phát hiện sâu sắc
mới mẻ về đất nước như thế nào trên
phương diện lịch sử?
- Về mặt địa lí:
Tác giả không nhắc đến những anh hùng trong sử sách mà chỉ nhắc đến những con người bình dị thuộc nhiều thế hệ.Họ là quần chúng nhân dân-anh hùng vô danh.Cần cù,chăm chỉ,đảm đang trong lao động.Anh dũng,kiên cường,gan dạ,quyết liệt trong chiến đấu. Chính họ là người truyền lại cho thế hệ sau mọi giá trị vật chất tinh thần: hạt lúa, ngọn lửa, tiếng nói…
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
- Về mặt lịch sử
Nét đẹp về mặt văn hóa
được biểu hiểu qua hình ảnh nào?
tìm hình ảnh đó?
- Về mặt địa lí:
- Về mặt văn hóa:
Đó là một Đất Nước có một nền văn hóa, văn học dân gian đa dạng( ca dao,dân ca,cổ tích)- là nơi lưu giữ, kết tinh những nét đẹp của tâm hồn, con người Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
Địa lí
Lịch sử Văn hóa
Đó là nét đẹp trong đời sống,trong lịch sử,trong mỗi con người đươc truyền lại từ thế hệ trước cho những thế hệ sau :hạt lúa,ngọn lửa,giọng nói,tên làng xã….
Vẻ đẹp của đất nước nhân dân,
đất nước của ca dao thần thoại.
Nguyễn Khoa Điềm
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
3.Phân tích
ĐẤT NƯỚC
b. Phần 2: Đất Nước của nhân dân
a. Phần 1: Nêu cách cảm nhận về sự hình thành phát triển của Đất Nước
c.Nghệ thuật
Những nét độc đáo về mặt nghệ thuật giúp tác giả thể hiện thành công hình tượng đất nước nhân dân trong tác phẩm?
- Chất liệu văn hóa dân gian được sử dụng nhuần nhị, sáng tạo,có sức hấp dẫn:ca dao,dân ca,truyện kể….
- Giọng thơ trữ tình-chính trị tha thiết sâu lắng
- Cách nói,định nghĩa đất nước thật bình dị,nhưng lại có sức ngân vang,tác động sâu xa,mãnh liệt
- Hình ảnh vừa gần gũi, bình dị,vừa lớn lao đẹp đẽ,kì vĩ..
ĐẤT NƯỚC
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
I. TÌM HIỂU CHUNG
III.TỔNG KẾT
Đất nước đó không chỉ là những cảm nhận sâu sắc, thiêng liêng về đất nước, mà nó là tình cảm thiết tha sâu nặng về đất nước của mỗi con người. Đất nước cũng là lời nhắn nhủ đối với mỗi con người phải biết yêu thương gắn bó, san sẻ hi sinh, phải có trách nhiêm với đất nước, làm đất nước vững bước đi lên.
CỦNG CỐ
- Đất Nước được cảm nhận thông qua những chi tiết hình ảnh nào? Qua chi tiết, hình ảnh đó theo em Đất Nước là những gì?
- Đất nước gắn liền với trách nhiệm của mỗi cá nhân nó được xuất phát từ đâu? Mỗi cá nhân phải thể hiện trách nhiệm như thế nào đối với Đất Nước?
Tư tưởng Đất Nước của nhân dân được nhà thơ cảm nhận
trên phương diện nào? Có nét nào độc đáo?
- Về nghệ thuật, tác phẩm có những thành công nào?
Hướng dẫn tự học.
Câu 1:Nêu hoàn cảnh ra đời và nét đặc sắc của bài thơ Đất Nước?
Câu 2: Phân tích những cảm nhân về đất nước qua đoạn thơ sau: “ Khi ta lớn lên…..đất nước có từ ngày đó”
Câu 3: Anh chi hãy phân tích đoạn thơ sau để là sáng tỏ trách nhiệm đó: “ Những ai đã khuất…làm nên đất nước muôn đời”.
Câu 4: Phân tích tư tưởng đất nước nhân dân qua phần cuối bài thơ?
Những hình ảnh trên gợi cho em suy nghĩ gì về sự hình thành đất nước?
Trầu hôi
Trầu cánh phượng
Tóc bới
Cây tre làm nên đất nước
Cái kèo,cái cột
Hạt gạo một nắng hai sương
sàng gạo
Anh học
Em tắm
Con cá ngư ông…
Chim phượng hoàng bay về
Đất nơi chim về
Nước nơi rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ đẻ ra đồng bào ta….
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Dặn dò con cháu mai sau
Giỗ tổ
Những người vợ chờ chồng còn
Góp cho đất những núi Vọng Phu
Cặp vợ yêu chồng góp
nên hòn chống mái
Đất tổ Hùng Vường
Con trai ra trận
Con gái trở về nuôi cái cùng con
Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh